فاويسم:
فاويسم يك بيماري ارثي خوني بوده که به علت کمبود يکي از آنزيم هاي گلبول قرمز، مصرف برخی مواد غذايي مانند: باقلا و بعضی داروها مثل آنتی بیوتیک ها ایجاد می گردد. این بیماری اغلب در جنس مذکر شیوع بیشتری دارد.

علائم:

1)علائم عمومی:
سردرد، تهوع، استفراغ، رنگ پریدگی، بی حالی، افزایش ضربان قلب و تعداد تنفس
2)علائم اختصاصی:
زردی(یرقان) پوست(مخاط) و تغییر رنگ ادرار که اغلب به صورت پررنگ بروز می کند.
البته در موارد پیشرفت بیماری، فرد با کاهش فشارخون، سطح هوشیاری و مرگ نیز رخ می دهد.

 ارتباط فاویسم و باقالا :

با‌قالا به انگلیسی  faba ,fava bean  , bean  خوانده می‌شود و نام علمی آن  leguminosae    و از خانواده   vicia faba L   است .

باقالا در حدود شش هزار سال پیش از میلاد  جزء رژیم غذایی مردم مدیترانه و آسیا و آفریقا به شمار می‌رفته است . امروز باقالا در سایر نقاط دنیا هم کشت می‌شود . این گیاه حاوی ماده‌ای به نام ” فیتین ” می‌باشد که دارای ارزش غذایی بالایی است . این ماده غنی از کلسیم بوده و تقویت‌کننده به شمار می‌رود .

مردمان شمال ایران آن را با بيشتر غذاها به صورت خام مصرف می‌کنند . استفاده از باقالای خام در کشور چین و تایلند نیز رواج دارد ، دانه آنرا با کمی نمک در روغن تفت می‌دهند و مانند آجیل مصرف می‌کنند .
 باقالا گیاهی یک ساله با ساقه‌ای محکم و راست ، به طول  5/1  –  5/0  متر ، دارای برگ‌های متناوب و مرکب  با برگچه‌های خاکستری رنگ ، دارای گل‌های درشت سفید با لکه‌های سیاه و ارغوانی پر‌رنگ می‌باشد . میوه آن همان باقالا و دارای غلافی کرکدار است .
باقالا علاوه بر مصرف خوراکی برای انسان و دام ، گیاهی دارای خواص دارویی است و در طب سنتی ایران از اعضای هوایی این گیاه استفاده دارویی می‌شود .

باقلا از نظر طبیعت سرد محسوب می‌شود ولی گل باقالا گرم است .
دم کرده گل باقالا برای دفع سنگ کلیه و قولنج‌های کلیوی به کار می‌رود . گل باقالا  مدر و ضد تشنج بوده و برای ورم مثانه مفید است .
مخلوطی از باقالای پودر شده با روغن بادام و کمی قند برای  سرفه و خراش‌های گلو  مفید است .
خوردن باقالا در برخی افراد نوعی مسومیت ایجاد می‌کند که به آن فاویسم گویند .
در بعضی از موارد عوارض خیلی شدید و مهلکی ایجاد می‌کند ؛ به این ترتیب که موجب  تب ، کم خونی ، یرقان ، اسهال ، اختلالات روانی و ناراحتی‌های قلبی می‌شود . بنابراین از خوردن باقالای تازه و خام باید اجتناب کرد .
این بیماری می‌تواند از بوییدن گل و گرده‌های باقالا  نیز بوجود آید و بیشتر در افرادی که  فاقد آنزیم گلوکز  – 6 –  فسفات دهیدروژناز  هستند ایجاد می‌شود .
باقالا در شرایط آب و هوایی معتدل می‌روید و به رطوبت فراوان نیاز دارد . باقالا در آسیا ، اروپا ، آفریقا و آمریکا کشت می‌شود و بزرگترین تولید کننده این محصول  کشور چین است .

علل:
کروموزوم‏x ‎‏ در ابتلا به بیماری فاویسم نقش موثری دارد و به همین دلیل است که مردان بیشتر در معرض خطر آن قرار می گیرند.
در ‏مدیترانه و آفریقای شمالی این بیماری شیوع بیشتری داشته و افرادی به آن ابتلا می یابند، فاقد آنزیم گلوکز 6 فسفات دهیدروژناز یا ‏G6PD‏ می باشند.
عوارض:
*بیماری های کلیوی به خصوص ابتلا به نارسایی
*به دلیل فقدان رسیدن اکسیژن به قسمت مغز، فرد با تشنج و کاهش سطح هوشیاری مواجه می گردد.
*نارسائی قلبی
*مرگ حتمی
تشخيص:
انجام آزمایشG6PP
اقدامات درمانی:
1)مایع درمانی:
میزان مصرف آب و سایر مایعات را باید در چنین بیمارانی افزایش داد تا بدین صورت از بروز عوارض بعدی بیماری جلوگیری شود. این مایعات می توانند از طریق سرم و یا به شکل خوراکی به بیمار مبتلا داده شوند.
2)ترانسفیوژن(تزریق) خون:
0تزریق خون در شرایط کاهش میزان هموگلوبین و هماتوکریت
0برای اطمینان حاصل کردن از عدم وجود اسیدوز متابولیک، ارزیابی گازهای خون شریانی اهمیت ویژه ای دارد.
0پس از اثبات چنین مشکلاتی برای پزشک بیکربنات سدیم نیز برای بیمار تجویز می گردد.
پيشگيري:
بیمار باید نسبت به داروهایی که امکان دارد موجب ایجاد همولیز خون شود، اطلاع داشته باشد و در زمان مراجعه پزشک را از بیماری خود آگاه سازد. بیماران مبتلا باید تحت هر شرایطی از مصرف باقلا خودداری کنند و نسبت به بیماری های عفونی باید مصون شوند؛ چرا که در غیر این صورت گلبول ها سریعاً از بین می روند.

منبع: www.pezeshk.us

بازنشر:www.njavan.com