چه کسي بهتر از کسي که با تعداد زيادي از شرکت‌هاي دانش‌بنيان سر و کار دارد و از نزديک با فعاليت‌هاي آن‌ها آشناست، مي‌تواند از مصائب و مشکلات آن‌ها سخن بگويد؟ روساي پارک‌هاي علم و فناوري کساني هستند که مي‌توانند نگاه کلي‌تر و دقيق‌تري به اين موضوع داشته باشند و شنيدن مشکلات از زاويه ديد آن‌ها کمک زيادي به رفع موانع موجود مي‌کند. داريوش پورسراجيان، رئيس پارک علم و فناوري يزد، در گفت‌وگو با مجله دانش‌بنيان يکي از بزرگ‌ترين مصائب شرکت‌هاي دانش‌بنيان را بحث مالکيت معنوي مي‌داند که شرکت‌ها را وادار مي‌کند خود به کار توليد وارد شوند؛ چيزي که مطلوب پارک‌هاي علم و فناوري نيست.

 چند شرکت در پارک علم و فناوري يزد فعال هستند؟

بر اساس آخرين گزارش‌ها، در حال حاضر 187 شرکت در پارک علم و فناوري يزد مستقرند.

 چه تعداد از اين شرکت‌ها وارد مرحله تجاري‌سازي شده‌اند؟

شرکت‌ها به سه دسته پيش‌رشد، در حال رشد و رشديافته تقسيم مي‌شوند. شرکت‌هاي نوپا که مجموعا 28 شرکت هستند، در مرکز پيش‌‌رشد مستقر شده‌اند. 76 شرکت در حال رشد در مرکز رشد فعاليت مي‌کنند و 83 شرکت که از مرحله رشد عبور کرده‌اند، در ساختمان‌هايي به نام ساختمان «چند مستاجره» استقرار يافته‌اند.

 اين شرکت‌ها بيشتر در چه زمينه‌هايي فعاليت مي‌کنند؟

عمده شرکت‌هاي ما - اعم از پيش‌رشد، در حال رشد و رشديافته - در حوزه آي‌سي‌تي کار مي‌کنند که در مجموع حدود 47 درصد شرکت‌ها را تشکيل مي‌دهند. حدود 15 درصد نيز در بخش بيوتکنولوژي و مهندسي پزشکي کار مي‌کنند و 10 درصد در حوزه فناوري‌هاي نرم متشکل از مديريت، علوم انساني و هنر فعاليت دارند. فعاليت ديگر شرکت‌ها نيز با پتانسيل‌هاي استان مرتبط است و در همين راستا شرکت‌هايي در زمينه‌هاي مواد نو، کاشي و سراميک و نساجي آغاز به کار کرده‌اند.

 نکته‌اي که همواره درباره شرکت‌هاي دانش‌بنيان استان‌هاي مختلف مطرح مي‌شود، اين است که اين استان‌ها در درجه اول به نيازهاي خود توجه و سعي کنند با توجه به توانمندي‌هايشان، مشکلات را در خود استان‌ها حل کنند. شما چقدر به اين هدف رسيده‌ايد؟

در چشم‌اندازي که براي خودمان ترسيم کرده‌ايم، هم تکيه بر مزيت‌هاي منطقه‌اي آمده و هم نيازها و پتانسيل‌هاي صادرات ملي و بين‌المللي. استان يزد ظرفيت‌هاي مختلفي دارد. مثلا ما نشان داده‌ايم که در حوزه آي‌سي‌تي بسيار توانمند هستيم و مي‌توانيم قطب اين صنعت باشيم. حتي دانشگاه يزد نيز تمرکز خود را بر اين حوزه گذاشته است. اين مساله يکي از پتانسيل‌هاي ماست که به آن توجه داريم. از سوي ديگر، از گذشته استان يزد در صنعت‌هايي مانند فولاد و کاشي‌سازي فعال بوده و درصدد هستيم به وسيله شرکت‌هاي دانش‌بنيان به ارتقاي اين صنايع کمک کنيم. اما مشکل جدي استان يزد - و کل کشور - بحران آب است. متناظر با اين نياز و بحران، مرکز توسعه فناوري‌هاي آب را تاسيس کرديم تا روي اين موضوع تمرکز کند که چطور مي‌شود شرکت‌هايي را ايجاد کرد يا از شرکت‌هاي حاضر به نحوي استفاده کرد که به کاهش مصرف آب و بهينه‌سازي آن کمک شود. در اين مورد با ستاد آب و محيط ‌زيست معاونت علمي و فناوري رياست‌جمهوري نيز همکاري مي‌کنيم.

در اين زمينه طرح‌هايي را ارائه کرده‌ايم و قرار است فعاليت‌هايمان را توسعه دهيم. به جز ستاد آب و محيط‌زيست، با دو ستاد ديگر نيز همکاري مي‌کنيم: يکي ستاد فناوري‌هاي نرم و هويت‌ساز که با آن تفاهم‌نامه سه‌جانبه امضا کرده‌ايم و ديگري ستاد هوافضا که قرار است در حوزه هوايي فعاليت‌هاي مشخص‌تري انجام دهد. در اصل کارگروه توسعه تجهيزات فرودگاهي به صورت پايلوت در پارک علم و فناوري استان يزد مستقر شده است. عمدتا فعاليت‌هاي اين کارگروه نيز به حوزه آي‌سي‌تي مربوط است که با پتانسيل‌هاي استان يزد نيز تطابق دارد. قرار است اين کارگروه استاني فعاليت شرکت‌هاي ما را به سمت تجهيزات فرودگاهي سوق دهد. در حوزه نانو هم اين توانايي را داريم که کارهاي خوبي انجام دهيم. پيشنهادهايي از سمت معاونت داشته‌ايم که امسال در دستور کار قرار گرفته و کارهاي ابتدايي آن هم انجام شده است.

 از ديد شما که فعاليت شرکت‌هاي مختلف را زير نظر داريد، چه مشکلاتي پيش پاي شرکت‌هاي دانش‌بنيان است؟

مشکلات در هر بخش متنوع و زياد است اما اگر بخواهم به صورت مشخص اشاره کنم، چند مانع اصلي پيش روي اين شرکت‌هاست. اولين مشکل صيانت از مالکيت معنوي است. در اين خصوص بايد کار جدي صورت بگيرد زيرا ايده و فکر محصول فيزيکي نيست که بشود به شيوه‌هاي مرسوم از آن صيانت کرد. به دليل مشکلاتي در زمينه صيانت از مالکيت معنوي است که برخي شرکت‌ها از همکاري با توليدکنندگان واهمه دارند. عده‌اي هم تلاش مي‌کنند خودشان وارد مرحله توليد شوند در حالي‌ که اين مطلوب ما نيست و ماموريت اين شرکت‌ها توسعه تکنولوژي است نه توليد آن. اگر اين مساله حل شود، شرکت‌هاي فناور مي‌توانند بدون دغدغه محصول فکري خود را به بازار عرضه کنند.

مشکل بعدي به بازار فناوري و تکنولوژي برمي‌گردد. خوشبختانه پارک علم و فناوري يزد اولين پارکي است که مجري فن‌بازار ملي شده. بقيه پارک‌ها از طريق شهرک‌هاي صنعتي پيشرفته اقدام مي‌کردند اما ما با تفاهمي که با پارک پرديس داشتيم، توانستيم اين کار را انجام دهيم و من به نتيجه آن بسيار اميدوارم. در بازار فناوري نکته مهم عنصر قيمت‌گذاري و ارزش‌گذاري واقعي روي تکنولوژي است. بايد مرجعي وجود داشته باشد که ارزش تکنولوژي را درک کند و بتواند اين قيمت‌گذاري را انجام دهد. از طرفي بايد خريدار و فروشنده نيز به اين مرجع اعتماد داشته باشند. ما در حال حاضر چنين چيزي نداريم. مثلا در حوزه فروش فرمول دارويي ارزش‌گذاري وجود ندارد. شرکت‌ها يا بايد فرصت را از دست بدهند يا بايد خودشان وارد حوزه توليد شوند و همان‌طور که گفتم، مطلوب ما نيست. بنابراين به نظرم بايد تمرکز جدي روي سياست‌ها و قوانين مرتبط باشد تا اين موضوع حل و فصل شود.

موضوع بعدي به قوانين حمايتي و شفاف نبودن آن‌ها برمي‌گردد. با پيگيري‌هاي دکتر صاحبکار، آيين‌نامه اجرايي حمايت از شرکت‌هاي دانش‌بنيان ابلاغ شده است. تاکيد ما به‌خصوص روي ماده 9 اين آيين‌نامه است که به مسائل گمرک، بيمه و ماليات شرکت‌ها مي‌پردازد. اما همچنان به دليل تفسيرهاي مختلفي که از اين آيين‌نامه‌ها مي‌شود، دچار مشکل هستيم. بنابراين در اين قسمت شفاف‌سازي امري ضروري است.

منبع: بنیاد ملی نخبگان

بازنشر: سایت علمی نخبگان جوان