سوختگی درجه یک
سوختگی سطحی خفیفترین نوع سوختگی است که فقط لایه خارجی پوست یعنی اپیدرم را درگیر می کند. علل آن سوختگی ناشی از شعله ملایم است.
ظاهر سوختگی
پوست در محل سوختگی گرم ، قرمز و دردناک (گاهی درد شدید) و حساس به لمس است و می‌تواند کمی متورم باشد وقتی با نوک انگشت به ملایمت به ناحیه سوخته فشار وارد کنیم، قرمزی بطور موقت سفید می‌شود. سوختگی درجه یک در ابتدا بسیار دردناک است ولی معمولاً در عرض چند روز بدون بر جای گذاشتن جوشگاه و گوشت اضافه (اسکار) ، با پوسته ریزی محل سوختگی ، بهبودی می‌یابد.
سوختگی درجه دو
سوختگی با شدت متوسط است که فقط اپیدرم و قسمتی از درم (اما نه همه درم) را مبتلا می‌کند و به بافتهای زیرین آسیبی نمی‌رساند. این نوع سوختگی مانند سوختگی درجه یک از نوع با ضخامت نسبی است. علل آن ریختن مایعات داغ (مثل آب جوش یا چای داغ ) روی پوست ، شعله آتش ، آفتاب سوختگی شدید و غیره هستند.
ظاهر سوختگی
محل سوختگی دارای قرمزی قابل توجه ، تاول و ظاهری توری مانند یا شبکه‌ای شکل است. مانند سوختگی درجه یک با فشار انگشت در محل قرمزی ، سفیدی موقت ایجاد می‌شود. معمولاً شکافهای کوچکی در اپیدرم و تاولهای بزرگ پر از مایع دیده می‌شوند. از آنجایی که پلاسما ( بخش خون) و مایعات بافتی به تراوش خود ادامه داده و باعث برآمده شدن لایه فوقانی پوست می‌شوند ممکن است تا 48 ساعت پس از وقوع آسیب نیز تشکیل تورم و تاول ادامه داشته باشد. پوست ناحیه سوختگی در ظاهر متورم و خیزدار بوده و مرطوب و عرق کرده به نظر می رسد.
مشخصه این نوع سوختگی درد بسیار شدید و عمیق می‌باشد و سوختگی بینهایت به لمس حساس است بطوری که حتی برخورد باد یا جریان هوا با آن سبب درد سوزاننده‌ای می‌شود. اگر سوختگی درجه دو بطور مناسب درمان و مراقب شود خودبخود بهبودی می‌یابد و جوشگاه بسیار کمی بر جای می‌گذارد. در این نوع سوختگی امکان عفونت یافتن زخم سوختگی وجود دارد که باید از این نظر مراقبت شود.
سوختگی درجه سه (سوختگی تمام ضخامت)
در سوختگی درجه سه تمام ضخامت پوست ، یعنی اپیدرم و درم ، تخریب می‌شود و حتی ممکن است آسیب عمیقتر شده و بافتهای زیر پوستی (چربی ، ماهیچه و استخوان) را نیز درگیر کند. گاهی تمایز سوختگی درجه سه از سوختگی درجه دو مشکل می‌باشد؛ با این وجود ناحیه سوختگی در نوع درجه سه معمولاً سیاه رنگ و یا خشک و سفید است اما در نوع درجه دو قرمز و مرطوب بوده و ظاهر عرق کرده دارد. از طرفی در سوختگی درجه دو بیمار درد شدیدی دارد ولی در سوختگی درجه سه به علت از بین رفتن اعصاب زیر جلدی معمولاً بیمار دردی احساس نمی‌کند؛ بجز مواردی که در اطراف سوختگی درجه سه ، مناطقی از سوختگی درجه دو نیز وجود داشته باشد.
علل سوختگی درجه سه عبارتند از مایعات بسیار داغ ، شعله شدید آتش ، جریان الکتریکی ، مواد شیمیایی قوی مانند فسفر سفید. عمق سوختگی نه تنها به شدت حرارت عامل سوزاننده بستگی دارد بلکه با مدت تماس ماده سوزاننده با پوست نیز ارتباط دارد.
ظاهر سوختگی
پوست سوخته ، سفید مرواریدی یا زرد و قهوه‌ای و بعضی مواقع سیاه و زغالی است. بعضی از مناطق پوست ممکن است شفاف شود و می‌توان در زیر آن شبکه‌ای از سیاهرگهای حاوی لخته‌های خون را دید. پوست مرده که شامل پروتئینهای منعقد شده است. لایه‌ای سخت و غیر قابل ارتجاع به نام اسکار (جوشگاه) می‌سازد. جوشگاه خشک و سخت است و به علت از بین رفتن پایانه‌های اعصاب پوست ، در لمس حساس نیست و دردی ندارد. برای ترمیم زخم سوختگی درجه سه ممکن است به پیوند پوست یاز شود. عفونت مسئله عمده‌ای در ارتباط با این نوع سوختگی است.
دسته بندی سوختگی بر اساس شدت
برای مشخص نمودن نوع و ترتیب مراقبت و درمان و ترتیب انتقال مصدومین باید سوختگیها را بر اساس شدت آنها طبقه بندی کرد. بر این اساس سوختگیها را به انواع خفیف ، متوسط و بحرانی (شدید) طبقه بندی می‌کنند.
سوختگیهای خفیف
- سوختگیهای درجه سوم که کمتر از 2% سطح بدن به غیر از نواحی صورت مبتلا کرده‌اند، دست و پا (پایینتر از مچ) کشاله‌های یا مفاصل بزرگ.
- سوختگیهای درجه دوم که کمتر از 15% سطح بدن را در گیر کرده‌اند.
- سوختگیهای درجه اول با سطحی کمتر از 20 درصد سطح بدن.
سوختگیهای متوسط
- سوختگیهای درجه سوم با وسعتی بین 2تا10% سطح بدن ، البته به غیر از نواحی صورت دستها ، پاها ، کشاله ران یا مفاصل بزرگ.
- سوختگی درجه دوم با سطح معادل 15 تا30% سطح بدن.
سوختگیهای بحرانی
- تمام انواع سوختگی که با ضایعات دستگاه تنفسی ، آسیبهای بافتهای نرم و استخوانها همراه شده‌اند.
- سوختگی درجه سوم و دوم نواحی صورت ، دست و پا (پایینتر از مچ) ، کشاله ران و مفاصل بزرگ.
- سوختگی درجه سوم که بیش از 10% سطح بدن را درگیر کرده باشد.
- سوختگی درجه دوم که با وسعتی بیش از 30% سطح بدن.
- سوختگی درجه اول با وسعتی بیش از 75% سطح بدن.
- سوختگی الکتریکی لبها و دریچه‌ها به علت خونریزی شدید که ممکن است ایجاد شوند، تحت عنوان سوختگیهای شدید طبقه‌بندی می‌شوند.
منبع: دانشنامه رشد
