آیین رفتار حرفه ای حسابداری و حسابرسی

آیین رفتار حرفه ای حسابداری و حسابرسی

کلیات آیین رفتار حرفه ای

1. هدف این مجموعه ، ارائـه راهنماییهای لازم درباره رفتار حرفه ای ، شامل ضوابطعمومی و اصول بنیادی است که باید توسط کلیه حسابداران حرفه ای ، به منظور دستیابیبه هدفهای موردنظر حرفه حسابداری رعایت شود.

2. در اساسنامه قانونی سازمان حسابرسی ، مصوب 17 شهریور 1366، "تدوین اصول وضوابط حسابداری و حسابرسی " به عنوان بخشی از وظایف سازمان تعیین شده است . اصولو ضوابط حسابداری و حسابرسی شامل استانداردهای حسابداری ، استانداردهای حسابرسی ،آیین رفتار حرفه ای و رهنمودهای مربوط است . اصول و ضوابط حسابداری و حسابرسی پساز تصویب مراجع ذیصلاح سازمان لازم الاجرا می شود. احکام آیین رفتار حرفه ای درموردکلیه حسابداران حرفه ای به یک میزان معتبر است ، مگر در مواردی که خلاف آن تصریحشده باشد.

3. ویژگیهای هرحرفه عبارت است از:

الف ـ پذیرش وظیفه خدمت به جامعه ،
ب ـوجود حداقل شرایط ازپیش تعیین شده برای ورود به حرفه ، ازجمله مهارتهای تخصصی لازمکه از طریق آموزش و تجربه بدست می آید، و
پ ـ پایبندی اعضای حرفه به مجموعه ایاز اصول ، ضوابط و ارزشهای مربوط در آن حرفه .
4. در اساسنامه (یا عناوین مشابه ) تشکلهای حرفه ای حسابداری و حسابرسی بایدچگونگی رعایت مفـاد آیین رفتـار حرفـه ای پیش بینی و نحوة نظارت بر رعایت مفاد آنمشخص شود.

تعاریف

5. اصطلاحات بکار رفته در این مجموعه ، دارای مفاهیم زیر است :
الف ـتشکل حرفه ایعبارت از جامعه حسابداران رسمی و یا هر جامعه ، انجمن وسازمان حرفه ای حسابداری و حسابرسی ثبت شده در ایران است .

ب ـحسابدار حرفهایشخص حقیقی یا مؤسسه ای است که عضو یک تشکل حرفه ای باشد.

پ ـحسابدارحرفه ای مستقلحسابدار حرفه ای است که خدمات حرفه ای خود را مستقلاً به عمومارائه می کند.
این عنوان درباره حسابداران حرفه ای شاغل در مؤسسات حرفه ای نیزبکار می رود.

ت ـحسابدار حرفه ای تحت استخدامحسابدار حرفه ای است کهبرای ارائه خدمات حرفه ای خود، به عنوان یک شخص حقیقی در استخدام یک کارفرما (بهاستثنای مؤسسات حرفه ای ) است .

ث ـخدمات حرفه ایهرگونه خدماتحسابداری ، حسابرسی ، مالیاتی ، مشاورة مدیریت و مدیریت مالی است که توسطحسابداران حرفه ای ارائه می شود و انجام آن مستلزم بکارگیری دانش حسابداری ومهارتهای مرتبط با آن است .

ج ـآگهـیاطلاع رسانی به عموم ، دربارهمعرفی حسابدار حرفه ای و خدمات وی است که با هدف برتـر جلوه دادن آن حسابدار حرفهای انجام نگرفته و جنبه تبلیغات نیز نداشته باشد.

چ ـتبلیغاتاطلاعرسانی به عموم ، با نگرش جلب مشتری ، درباره خدمات و مهارتهایی است که توسطحسابداران حرفه ای ارائه می شود.

ح ـگزارشگری حرفه ایکاری است کهمستلزم اظهارنظر حرفه ای نسبت به اطلاعات مالی به وسیله حسابدار حرفه ای مستقل میباشد.

منافع عمومی

6. پذیرش مسئولیت در قبال جامعه از ویژگیهای شاخص هر حرفـه است و مقبولیتهر حرفه به میزان مسئولیتی بستگی دارد که آن حرفه در جامعه به عهده می گیرد. جامعهای که حـرفـه حسابداری با آن سر و کار دارد متشكل از صاحبکاران ، سرمایه گذاران ،دولت ، اعتبار دهندگان ، کارکنان ، کارفرمایان و سایر اشخاصی است که درجهت تصمیمگیریهای آگاهانه خود به نتایج کار حسابداران حرفه ای اتکا می کنند. چنین اتکاییبرای حرفه حسابداری درقبال حفظ منافع عمومی ایجاد مسئولیت می کند.

7. مسئولیت حسابدار حرفه ای تنها به تأمین نیازهای صاحبکار یا کارفرما محدود نمیشود و رفع نیازهای طیف وسیعی از اشخاص را در بر می گیرد. به همین دلیلاستانداردهای حرفه ای به نحو چشمگیری تحت تأثیر ملاحظات منافع عمومی ، تدوین میشود. برای مثال :

الف ـ حسابرسان مستقل با اظهارنظر درباره صورتهای مالی بهسرمایه گذاران و مؤسسات مالی برای سرمایه گذاری و اعطای تسهیلات مالی کمک میکنند.

ب ـ مدیران مالی با انتخاب راه کارهای مناسب ، امکان استفاده مؤثر وکارآ از منابع واحدهای اقتصادی را فراهم می کنند.

پ ـ حسابرسان داخلی اطمینانبیشتری نسبت به سیستم کنترلهای داخلی فراهم می آورند و درنتیجه قابلیت اتکایاطلاعات تهیه شده برای خارج از واحد اقتصادی افزایش می یابد.

8. حسابداران حرفـه ای نقش با اهمیتی در بهبود وضعیت اقتصادی جامعه ایفا می کنند؛برای مثال استفاده کنندگان ، در زمینه های حسابداری و گزارشگری مالی ، مدیریتمالی و مشاوره های حرفه ای مناسب و قابل قبول درباره بسیاری از موضوعات تجاری ومالیاتی ، به خدمات حسابداران حرفه ای اتکا می کنند.

9. حفظ اعتماد عمومی به حرفه حسابداری تا زمانی میسر است که حسابداران حرفه ایخدمات خود را در سطحی ارائه کنند که شایسته اعتماد جامعه باشد؛ از این رو خدماتحسابداری حرفه ای باید در بالاترین سطح ممکن و با رعایت ضوابطی ارائه شود که تداومانجام این خدمات با کیفیت مناسب را تضمین کند.

اهداف حرفه حسابداری

10. از دیدگاه آیین رفتار حرفه ای ، اهداف حرفه حسابداری عبارت از دستیابی بهبهترین اصول و ضوابط حرفه ای ، اجرای عملیات در بالاترین سطح ممکن ، براساس اصولو ضوابط مذکور و به طور کلی تأمین منافع عمومی است . تحقق این اهداف مستلزم تأمینموارد زیر است :

الف ـاعتبـارـ جامعه به اطلاعات و سیستمهای اطلاعاتیقابل اتکا و معتبر نیاز دارد.

ب ـحرفه ای بودنـ افراد حرفه ای در زمینهحسابداری حرفه ای باید به سادگی توسط صاحبکاران ، کارفرمایان و سایر اشخاص ذینفع ،قابل تشخیص و شناسایی باشند.

پ ـکیفیت خدماتـ اطمینان از اینکه کلیهخدمات ارائه شده توسط حسابداران حرفه ای با بالاترین کیفیت ممکن انجام می شود.

تـ اطمینـانـ استفاده کنندگان از خدمات حسابداران حرفه ای باید مطمئن شوندچارچوبی برای رفتار حرفه ای وجود دارد که ناظر بر ارائه آن خدمات می باشد.

اصول بنیادی

11. لازمه دستیابی به اهداف حرفه حسابداری توسط حسابداران حرفه ای ، پایبندی بهاصول بنیادی زیر است :
الف ـدرستکاریـ حسابدار حرفه ای در انجام خدماتحرفه ای خود باید درستکار باشد.

ب ـبیطرفیـ حسابدار حرفه ای باید بیطرفباشد و نباید اجازه دهد هرگونه پیش داوری ، جانبداری ، تضاد منافع یا نفوذ دیگران،بیطرفی او را در ارائه خدمات حرفه ای مخدوش کند.

پ ـصلاحیت و مراقبت حرفهایـ حسابدار حرفه ای باید خدمات حرفه ای را با دقت ، شایستگی و پشتکار انجامدهد. وی همواره موظف است میزان دانش و مهارت حرفه ای خود را در سطحی نگاه دارد کهبتوان اطمینان حاصل کرد، خدمات وی به گونه ای قابل قبول و مبتنی بر آخرین تحولاتدر حرفه و قوانین و مقررات ارائه می شود.

ت ـرازداریـ حسابدار حرفه ایباید به محرمانه بودن اطلاعاتی که درجریان ارائه خدمات حرفه ای خود بدست می آوردتوجه کند و نباید چنین اطلاعاتی را بدون مجوز صریح صاحبکار یا کارفرما، استفاده ویا افشـا کند؛ مگر آنکـه از نظر قانونی یا حرفه ای حق و یا مسئولیت افشای آنراداشته باشد.

ث ـرفتار حرفه ایـ حسابدار حرفه ای باید به گونه ای عملکند که باحسن شهرت حرفه ای او سـازگـار باشـد و از انجـام اعمالی بپرهیـزد کـه ممکناست اعتبـار حرفـه را خدشـه دار کند.

ج ـاصول و ضوابط حرفه ایـحسابدار حرفه ای باید خدمات حرفه ای را مطابق اصول و ضوابط حرفه ای مربوط انجام دهدو همچنین درخواستهای صاحبکار یا کارفرمای خود را به گونه ای با مهارت و دقت انجامدهد که با الزامات درستکاری ، بیطرفی و درمورد حسابداران حرفه ای مستقل بااستقلال وی نیز سازگار باشد.

احکام

12. اگرچه اهداف و اصول بنیادی ارائه شده جنبه کلی دارد و ناظر به مواردخاص نیست ، اما " احکام "، رهنمودهایی درباره نحوه کاربرد اهداف و اصول بنیادیمزبور را برای موقعیتهایی ارائه می کند که حسابداران حرفه ای درحین کار با آن مواجهمی شوند.
13. احکام به سه بخش تقسیم می شود:
الف ـ قابل اجرا در مورد کلیه حسابداران حرفهای ، مگر در مواردی خاص که مستثنی شده است .
ب ـ قابل اجرا در مورد حسابدارانحرفه ای مستقل .
پ ـ قابل اجرا در مورد حسابداران حرفه ای تحت استخدام که درشرایط ویژه ای ممکن است به حسابداران حرفه ای مستقل شاغل در مؤسسات حرفه ای نیزتعمیم یابد.
14. احکام در بخشهـای الف ، ب و پ (بنـدهـای 15 الی 31) و ضمانت اجـرای احکامدر بندهای 32 الی 37 درج شده است .

بخش الف) احکام قابل اجرا در مورد کلیهحسابداران حرفه ای )

15. درستکاری و بیطرفی

1- 15ـ درستکاری تنها به معنای صادق بودن نیست ، بلکه برخورد منصفانه و صادقانهرا نیز شامل می شود. اصل بیطرفی ، حسابداران حرفه ای را به برخورد منصفانه ،درستکارانه و به دور از تضـاد منافع ملزم می کند. حسابداران حرفه ای درابعاد مختلفبه انجام خدمات حرفه ای می پردازند. صرفنظر از نوع یا اندازة خدمات حرفه ای ،حسابداران حرفه ای باید در ارائه این خدمات ، درستکاری را حفظ کنند و در قضاوت خودبه رعایت کامل بیطرفی پایبند باشند.
2ـ 15ـ حسابداران حرفه ای در انتخاب شرایط یا اعمالی که مشخصاً با الزاماتمربوط به رعایت بیطرفی سرو کار دارد بایـد عـوامـل زیر را بـه نحـو مناسب مورد توجـهقراردهند:

الف ـ حسابداران حرفه ای گاه در شرایطی قرار می گیرند که امکان اعمال فشاربرآنان وجود دارد. این وضعیت ممکن است بیطرفی آنان را خدشه دار کند.

ب ـ تعریفو توصیف کلیه شرایطی که ممکن است حسابداران حرفه ای تحت تأثیر اعمال فشار قرارگیرند، میسر نیست . در تعیین معیارها و ضوابط لازم برای شناسایی روابطی که احتمالمی رود یا به نظر می رسد بیطرفی حسابداران حرفه ای را خدشه دار می کند، شرط معقولبودن باید به عنوان یک عامل تعیین کننده مورد توجه خاص قرار گیرد.

پ ـ حسابدارانحرفـه ای در رعایت بیطرفی ، بـایـد از ایجـاد روابطی بپرهیزند کـه امکان اعمـالنفـوذ دیگـران ، پیشداوری یـا تمایلات جانبدارانه را فراهم می کند.
ت ـحسابداران حرفه ای باید از پایبندی همکاران شاغل در خدمات حرفه ای تحت نظر خود بهبیطرفی ، اطمینان یابند.

ث ـ حسابداران حرفه ای باید از پذیرفتن یا اعطایهدایایی خودداری کنند که ممکن است منطقاً موجب این باور شود که برقضاوت حرفه ایآنان یا کسانی که با آنان سروکار دارند، تأثیر نامناسبی داشته باشد.

آنچه به عنوانهدیه غیرمتعارف شناخته می شود، درهرمورد متفاوت است . اما به طور کلی حسابدارانحرفه ای باید از قرارگرفتن در موقعیتهایی که به اعتبار حرفه ای آنان لطمه وارد میسازد، پرهیز کنند.

16. تضاد منافع

1ـ16ـ حسابداران حرفه ای اغلب در فرایند ارائه خدمات حرفه ای خود با موضوع تضادمنافع روبرو می شوند. این گونه موارد تضاد منافع ممکن است به شکلهای بسیار متفاوت، از موارد نسبتاً ساده تا مسائل پیچیده ای چون تقلب و اعمال غیرقانونی بروز کند. هرچند ارائه فهرستی جامع از کلیه مواردی که ممکن است در آنها تضاد منافع پیش آیدمقدور نیست ، اما حسابداران حرفه ای باید همواره نسبت به شرایطی که منجر به بروزتضاد منافع می شود، هُشیار باشند.

2 ـ16 مسئولیتهای حسابداران حرفه ای گاه با انتظارات درون و برون سازمانیدر تضاد است. از اين رو:

الف ـ خطر اعمال فشار می تواند از سوی مدیریت صاحبکار، همکاران ارشد حسابدارحرفه ای یا به واسطة روابط خانوادگی یا شخصی بروز کند. درواقع حسابدار حرفـه ایباید از ایجاد روابط یا منافعی که می تواند برکار او تأثیر نامطلوب بگذارد و بهدرستکاری حرفه ای وی لطمه وارد کند، بپرهیزد.

ب ـ ممکن است از حسابدار حرفه ایخواسته شود تا مغایر با اصول و ضوابط حرفه ای عمل کند.

پ ـ حسابدار حرفه ای ممکناست بین وفاداری نسبت به مافوق و رعایت اصول و استانداردهای حرفه ای با تضاد روبروشود.

ت ـ ارائه یا انتشار اطلاعات گمراه کننده ای که ممکن است درجهت منافعصاحبکار یا کارفرما باشد از مصادیق مفهوم تضاد منافع است ، صرفنظر از اینکه ارائهیا انتشار چنین اطلاعاتی درجهت منافع حسابدار حرفه ای باشديا نباشد.

3ـ 16ـ حسابداران حرفه ای ممکن است در تشخیص یا نحوه برخورد با موارد خلاف شئونحرفه ای با مشکل روبرو شوند. اگر چنین مواردی با اهمیت باشد، حسابدار حرفه ای بایداز خط مشی ها و دستورالعملهای داخلی سازمان مربوط پیروی کند.
درصورت حل نشدن مشكل،توجه به موارد زیر ضروری است :
الف ـ موضوع با مافوق مستقیم مطرح شود. چنانچه مشكل از این طریق برطرف نشد وحسابدار حرفه ای تصمیم به طرح آن با رده بالاتری از مدیریت گرفت ، مافوق بایددر جريان امر قرار گیرد. در صورتي که به نظر برسد مافوق مذکور، خود درگیر و ذینفعدر این موضوع است ، مراتب باید به رده بالاتری از مدیریت ارجاع شود.

ب ـ موضوعبه طور محرمانه با یک مشاور مستقل یا تشكل حرفه ای مربوط مطرح و پس از کسب نظرمشورتی ، در جهت حل موضوع اقدام شود.

پ ـ اگر علیرغم انجام موارد فوق راه کارمناسب برای حل موضوع حاصل نشد به عنوان آخرین راهِ حل ، در موارد با اهمیت (برایمثال تقلب ) احتمالاً راهی جز استعفا یا کناره گیری همراه با ارائه یادداشتی حاویدلایل موضوع به بالاترین مقام مربوط وجود نخواهد داشت .

4ـ 16 علاوه بر این ، در مواردی ممکن است قوانین ، مقررات یا اصول و ضوابطحرفه ای ، گزارش برخی از موارد حاد را به مراجع ذیصلاح خارج از شرکت یا سازماننظارت کننده مربوط پیش بینی کرده باشد. دراین شرایط ، حسابدار حرفه ای باید حسبمورد اقدام کند.

5 ـ16ـ حسابداران حرفه ای که دارای سمت کلیدی در سازمانها هستند باید از کفایتخط مشی ها و دستورالعملهای تدوین شـده در جهت حل و فصل تناقضات مربوط به رفتار حرفهای اطمینان یابند.

6 ـ16ـ تشکلهای حرفه ای باید اطمینان یابند اعضایی که با تناقضات مربوط به رفتارحرفه ای روبرو می شوند، به نظرات مشورتی و رهنمودهای قابل اطمینـان دسترسیدارند.

17. صلاحیت حرفه ای

1 ـ17 مفهوم صلاحیت حرفه ای دربرگیرنده دو جنبه اساسی زیر است :
الف ـکسب صلاحیت حرفه ای- کسب صلاحیت حرفه ای نیازمند برخورداری ازتحصیلات عالی است که براساس ضوابط تشکلهای حرفه ای مربوط از طریق آموزشهای ویژه ،کارآموزی ، گذراندن امتحانات و کسب تجربیات حرفه ای تکمیل می شود.

ب ـحفظصلاحیت حرفه ای- حفظ صلاحیت حرفه ای مستلزم آگاهی مستمر از تغییر و تحولاتحرفه (شامل نظرات جدید درباره اصول و ضوابط حسابداری و حسابرسی و قوانین و مقرراتمربوط ) به ویژه بکارگیری برنامه ای است که دراثر اجرای آن اطمینان حاصل شود خدماتحرفه ای (بااستفاده از یک سیستم کنترل کیفی مناسب ) با کیفیت مطلوب و درانطباقبااصول و ضوابط حرفه ای ارائه می شود.
2 ـ 17ـ حسابداران حرفه ای نباید به دارا بودن تخصصها یاتجربیاتی تظاهر کنند کهفاقد آنند.

18. رازداری

1ـ 18ـ حسابـداران حـرفـه ای بـایـد اطلاعاتی را کـه درباره امور صاحبکـار یـاکارفـرمـا بدست می آورند محرمانه تلقی کنند. این امر حتی پس از خاتمه ارتباطحسابدار حرفه ای با صاحبکار یا کارفرما نیز ادامه می یابد.
2ـ 18ـ اطلاعات مربوط به صاحبکار یا کارفرما باید همواره محرمانه محسوب شود وحسابدار حرفه ای مجاز به افشای آن نیست ، مگر آنکه مجوز صاحبکار یا کارفرما دریافتشود یا الزامات قانونی یا حرفه ای ، ارائه یا افشای آن اطلاعات را ایجاب کند.
3ـ 18ـ حسابداران حرفه ای باید اطمینان یابند کارکنان تحت نظر آنان و اشخاصی کهاز آنها مشاوره و یا خدمت دریافت می شود نیز، اصل رازداری را رعایت می کنند.
4ـ 18 اصل رازداری تنها به عدم افشای اطلاعات محدود نمی شود، بلکه حسابدار حرفهای را ملزم می کند که از اطلاعات گردآوری شده به نحوی مناسب حفاظت کند، اطلاعاتمزبور را درجهت منافع خود یا اشخاص ثالث استفاده نکند و چنان نیز رفتار ننماید کهگوئی از این گونه اطلاعات استفاده می کند.
5 ـ18 به طور کلی مواردی که حسابداران حرفه ای مجاز به افشای اطلاعات می باشندبه شرح زیر است :
الف ـ زمانی که کارفرما یا صاحبکار مجوز افشای اطلاعات را صادر کند. دراین حالت،حسابداران حرفه ای باید منافع کلیه اشخاص ثالثی را نیز که ممکن است از این امرمتأثر شود، درنظر گیرند.
ب ـ مواردی که قانون افشای اطلاعات خاصی را الزامیمی کند.
پ ـ هنگامی که حسابدار حرفه ای موظف یا محق به افشای اطلاعات باشدازجمله :
1 ـ در رعایت الزامات اصول و ضوابط حرفه ای .
2 ـ در جهت حفظ منافع حرفه ایخود در دعاوی حقوقی .
3 ـ در انجام بررسیهای کیفی توسط تشکل حرفه ای مربوط .

19. خدمات مالیاتی

1 ـ19 حسابدار حرفه ای می تواند با ارائه خدمات مالیاتی در چارچوب قوانین ومقررات و رعایت درستکاری و بیطرفی ، صاحبکار یا کارفرمای خود را در بهترین موقعیتمالیاتی قـرار دهـد. درچنین شـرایطـی تهیـه و نگهداری پشتوانه هایی معقول ، تصورهرگونه اقدام غیرمجاز به نفع صاحبکار یا کارفرما را منتفی می کند.
2 ـ19 حسابدار حرفه ای نباید به گونه ای رفتار کند که صاحبکار یا کارفرما تصورنماید هیچ ایرادی به اظهارنامه مالیاتی تهیه شده و مشاوره های ارائه شده وارد نیست،بلکه باید اطمینان یابد که صاحبکار یا کارفرما از محدودیتهای مترتب براین گونهخدمات و اینکه نتایج حاصل الزاماً با نظرات مقامات مالیاتی منطبق نمی باشد، آگاهاست .
3 ـ19 حسابدار حرفه ای در مواردی که اظهارنامه مالیاتی یا خدمات مالیاتی دیگریتوسط یا به کمک او تهیه و ارائه می شود باید به صاحبکار یا کارفرما یادآوری کند کهمسئولیت اطلاعات ارائه شده اساساً با صاحبکار یا کارفرما است . حسابدار حرفه ایهمچنین باید اطمینان یابد که اظهارنامه مالیاتی یا خدمات مالیاتی مزبور براساساطلاعات دریافتی به گونه ای مناسب تهیه و ارائه شده است .
4 ـ19 رهنمودها یا نظرات مالیاتی ارائه شده به صاحبکار و یا کارفرما که میتواند دارای آثار بااهمیت باشد باید به صورت مناسب در پرونده ها نگهداری شود.
5 ـ19 حسابدار حرفه ای درصورتی که دلایلی مبنی بر وجود هریک از موارد زیردرباره اظهارنامه مالیاتی یا اطلاعات ارائه شده داشته باشد باید از پذیرش کار و یاادامة ارائه خدمات خودداری کند:
الف ـ اطلاعات ارائه شده نادرست یا گمراه کننده باشد.
ب ـ اطلاعات ، بدوندقت کافی تهیه شده باشد یا درباره صحت و سقم آن ، مدارک و مستنداتی دردستنباشد.
پ ـ اطلاعات به نوعی حذف یا دستکاری شده باشد که بتواند باعث گمراهیمقامات مالیاتی شود.
6 ـ19 حسابدار حرفه ای در تهیه اظهارنامه مالیاتی معمولاً براطلاعاتی کهصاحبکار یا کارفرما دراختیـار او می گذارد اتکا می کند، به شرط اینکه اطلاعاتمذکور معقول به نظر برسد.
7 ـ19 چنانچه حسابدار حرفه ای از عدم ارائه اظهارنامه مالیاتی و یا از وجوداشتباه یا عدم درج اطلاعات بااهمیت در یکی از اظهارنامه های مالیاتی مربوط به سنواتقبل (اعم ازاینکه خود در تهیه آن دخالت داشته یا نداشته باشد) آگاهی یابد موظف است :
الف ـ اشتباه یا عدم درج اطلاعات را بلافاصله به صاحبکار یا کارفرما اطلاع دهد وتوصیه کند اقدام لازم جهت اطلاع مقامات مالیاتی به عمل آید. اطلاع موارد فوق توسطحسابدار حرفه ای به مراجع ذیربط ، تنها درصورت وجود الزامات قانونی مجاز است . درغیراین صورت مسئولیتی متوجه حسابدار حرفه ای نیست .
ب ـ اگر صاحبکار یاکارفرما اقدام لازم را به عمل نیاورد، حسابدار حرفه ای باید ابتدا به صاحبکار یاکارفرما اطلاع دهد که انجام کار توسط وی درارتباط با آن اظهارنامه و سایر اطلاعاتارائه شده درباره مالیات مقدور نیست و سپس در مورد ادامه همکاری با صاحبکار یاکارفرما در سایر امور حرفه ای تصمیم گیری کند.
8 ـ19 درصورتی که به حسابدار حرفه ای پیشنهاد مشاوره یا خدمات مالیاتی جدیدیارائه شود قبل از قبول کار باید درصورت وجود مشاور قبلی ، دلایل قطع ارتباط او راباکارفرما یا صاحبکار جویا شود.

20. آگهی

حسابداران حرفه ای درجهت شناساندن خود و کـار خود به جامعـه بـایـد به موارد زیرتوجه کنند:
الف - از ابزارها و روشهایی استفاده نکنند که باعث خدشه دار شدن شئون حرفه ایشود.
ب ـ در مورد نوع خدماتی که می توانند ارائه کنند، عناوین حرفه ای و سوابقتحصیلی و تجربی خود ادعاهای دور از واقعیت ننمایند.
پ ـ نسبت به خدمات سایرحسابداران حرفه ای مطالب منفی بیان نکنند.

بخش ب)احکام قابل اجرا در مورد حسابداران حرفه ایمستقل)

21. استقلال

1ـ21 هنگامی که حسابـداران حرفـه ای مستقل مسئولیت انجـام کاری را به عهده میگیرند که مستلزم گزارشگری حرفه ای است باید فاقد هرگونه نفع و علاقه ای ، صرفنظر ازآثار واقعی آن ، باشند که ممکن است بر درستکاری ، بیطرفی و استقلال ایشان تأثیرگذارد یا به نظر رسد که تأثیر می گذارد.
2ـ21 حسابداران حرفه ای مستقل مورد نظر در بند 1-21 به اشخاص زیر محدود میشود:
الف ـ اشخاص حقیقی یا مؤسسات انجام دهنده خدمات حرفه ای .
ب ـ شرکا یامالکین مؤسسـه حرفه ای .
پ ـ کلیه مدیران و کارکنان حرفه ای درگیر در انجامهرکاری که مستلزم گزارشگری حرفه ای است نسبت به همان کار.
3ـ21ـ هرچند ارائه فهرست کاملی از مواردی که ناقض استقلال حسابداران حرفه ایمستقل می باشد میسر نیست ، اما موارد مندرج در بندهای 4-21 تا 17-21 نمونه هاییاست که استقلال واقعی یا ظاهری حسابداران حرفه ای مستقل را خدشه دار میکند.

داشتن هرگونه رابطه مالی با صاحبکار

4ـ 21 داشتن روابط مالی با صاحبکار، استقلال را تحت تأثیر قرار می دهد و ممکناست هر ناظرمعقولی چنین تصور کند که استقلال خدشه دار شده است . روابط مالیحسابداران حرفه ای مستقل (شامل بستگان ایشان به تشخیص تشکل حرفه ای مربوط ) میتواند به یکی از راههای زیر صورت پذیرد:
1. داشتن منافع مالی مستقیم یا منافع مالی غیرمستقیم قابل ملاحظه در شرکت صاحبکار.
2. دریافت تسهیلات مالی از صاحبکار یا هریک از اعضای هیأت مدیره ، مدیران ارشد یاسهامداران اصلی صاحبکار یا پرداخت تسهیلات مالی به آنان ، به استثنای تسهیلات مالیدریافتی در روال عادی از سیستم بانکی و سایر مؤسسات اعتباری .
3. مشارکت با صاحبکار یا با هریک از اعضای هیأت مدیره ، مدیران ارشد یا سهامداراناصلی آن .
4. داشتن منافع مالی در یک واحد اقتصادی که دارای نفوذ قابل ملاحظه در شرکتصاحبکار یا تحت نفوذ قابل ملاحظه آن است .

داشتن هرگونه رابطه شغلی با صاحبکار

5ـ21ـ چنانچه حسابدار حرفه ای مستقل طی دوره مورد رسیدگی یا سال قبل از آن،
عضو هیأت مدیره ، مدیر اجرائی ، کارمند ارشد شرکت یا شریک یا در استخدام اینافراد باشد، چنین به نظر می رسد دارای منافعی است که می تواند به استقلال او هنگامگزارشگری حرفه ای در مورد آن شرکت ، خدشه وارد کند.

ارائه سایر خدمات به صاحبکاران حسابرسی

6ـ21ـ هنگامی که حسابدار حرفه ای مستقل ، علاوه بر انجام حسابرسی یا عملیاتدیگری که مستلزم گزارشگری حرفه ای است ، خدمات دیگری را به صاحبکار ارائه می کندباید متوجه باشد نقش مدیریت واحد مورد رسیدگی را در تصمیم گیری یا اجرا ایفانکند.
7ـ 21 در شرایطی که حسابدار حرفه ای مستقل عهده دار ارائه خدمات حرفه ای مربوطبه اصلاح حساب یا تهیه و نگهداری سوابق حسابداری صاحبکار است نباید حسابرسی آن دورههای مالی خاص توسط او انجام شود. لازم به ذکر است خدماتی که در روال عادی عملیاتحسابرسی توسط حسابدار حرفه ای به صاحبکار ارائه می شود (از قبیل ارزیابی کنترلهایداخلی ، ارائه نامه مدیریت و پیشنهادهای لازم درمورد رفع آن و ارائه هرگونه تعدیلپیشنهادی و مشاوره ای ) از مصادیق خدمات مذکور تلقی نمی شود.
8ـ21ـ حسابدار حرفه ای مستقل که عهده دار ارائه خدمات مشاوره ای یا طراحیسیستمهای اطلاعاتی به یک صاحبکار است درصورت پذیرش کار حسابرسی همان دوره مالی یاهرنوع کاری که مستلزم اظهارنظر حرفه ای است ، باید ضمن رعایت دقیق اصول و ضوابطحسابرسی ، آن گونه عمل کند که به صلاحیت حرفه ای و استقلال وی خدشه وارد نشود.

روابط شخصی و خانوادگی

9ـ21ـ روابط شخصی و خانوادگی می تواند استقلال را تحت تأثیر قرار دهد. لذا حصولاطمینان از اینکه این گونه روابط در هرکار، استقلال حسابدار حرفه ای را به مخاطرهنمی اندازد از اهمیت خاصی برخوردار است .
10ـ21 تعیین دقیق حد مجاز روابط شخصی و خانوادگی بین حسابدار حرفه ای مستقل وصاحبکار (یا افرادی نظیر رئیس یا اعضای هیأت مدیره ، مدیرعامل و مدیران ارشد اجراییو مالی که در سمتهای مدیریت صاحبکار مشغول بکارند) غیرممکن است . اما چنانچهحسابدار حرفه ای وجود این گونه روابط را تهدیدی برای حفظ استقلال واقعی یا ظاهریخود بداند باید عدم پذیرش خدمات را مورد بررسی جدی قرار دهد. دامنه روابط مزبوربسیار گسترده است و روابط عادی شخصی تا روابط سببی و نسبی حسابدار حرفه ای رادربر می گیرد. ضوابط تکمیلی دراین باره توسط تشکل حرفه ای مربوط تدوین می شود.

حق الزحمـه

11ـ21 حسابدار حرفه ای باید توجه کند درصورتی که بخش عمده ای از درآمدهایسالانه وی به طور مستمر از طریق یک صاحبکار یا گروهی از صاحبکاران مرتبط تأمین میشود، چنین وضعیتی می تواند موجب بروز شک و ابهام نسبت به استقلال وی گردد.

حق الزحمـه مشروط

12ـ21 حسابدار حرفه ای باید از پذیرش و ارائه خدماتی خودداری کند که پرداخت حقالزحمه آن مشروط به حصول نتیجه ای خاص ، درصدی از یک مبلغ خاص یا موارد مشابهباشد، مگرآنکه مبلغحق الزحمه براساس قوانین و مقررات تعیین شود.

خرید کالا و پذیرش هدایا و پذیرایی

13ـ21 خرید کالا یا دریافت خدمات با شرایط ویژه ، قبول پذیرایی بی مورد ودریافت هدایا به میزانی بیش از حد متعارف ، تهدیدی جدی برای استقلال حسابدارانحرفه ای مستقل است ؛ ازاین رو حسابداران حرفه ای و وابستگان ایشان باید ضمن پرهیزازاین موارد، در حدود متعارف نیز جانب احتیاط را رعایت کننـد.

مالکیت سرمایه

14ـ21 تمام سرمایه مؤسسه حرفه ای باید متعلق به حسابداران حرفه ای مستقل باشد،مگرآنکه قوانین و مقررات ، اختصاص تمام یا بخشی از سرمایه را به دیگران مجازبداند.

شرکای سابق

15ـ21ـ چنانچه یک یا چند تن از شرکای سابق مؤسسـه حرفه ای به گونه ای صاحبکارمؤسسـه حرفه ای شوند، تعیین اینکه در این مورد، استقلال واقعی یا ظاهری حسابدارحرفه ای خدشه دار می شود یا خیر، با قضاوت حسابدار حرفه ای مستقل است .

دعاوی حقوقی

16ـ21 چنانچه حسابدار حرفه ای مستقل و صاحبکار درگیر یک دعوای حقوقی باشند ممکناست استقلال و بیطرفی حسابدار حرفه ای تحت تأثیر قرار گیرد. دراین گونه مواردحسابدار حرفه ای باید متناسب با ماهیت دعوای حقوقی درباره پذیرش یا ادامه کار تصمیمگیری کند.

ارتباط طولانی کارکنان ارشد با یک صاحبکار

17ـ21 بکارگیری کارکنان ارشد درارتباط با یک صاحبکار برای سالهای متمادی ممکناست تهـدیـدی برای استقلال باشد. درچنین شرایطی حسابدار حرفه ای مستقل بایداقداماتی را به منظور حصـول اطمینـان از حفظ استقلال و بیطرفی انجامدهد.

22. صلاحیت حرفه ای

حسابدار حرفه ای مستقل باید از پذیرش خدمات حرفه ای که فاقد صلاحیت لازم برایانجام آن است ، خودداری کند. درصورتی که حسابدار حرفه ای برای انجام بخشی ازخدمات حرفه ای خود به خدمات کارشناسی نیاز داشته باشد می تواند ضمن قبول انجام کار،ازاین خدمات استفاده کند.

23. حق الزحمـه

1ـ23ـ حسابدار حرفه ای مستقل که انجام خدمات حرفه ای را می پذیرد باید این خدماترا با درستکاری و بیطرفی و براساس اصول و ضوابط فنی مربوط انجام دهد. این امرمستلزم دستیابی به مهارت و معلوماتی است که ازطریق کارآموزی و تجربه بدست می آید. به خاطر ارائه این گونه خدمات حرفه ای است که حسابدار حرفه ای مستقل محق به دریافتحق الزحمه خود است .
2ـ23ـ حق الزحمه های حرفه ای باید با درنظرگرفتن موارد زیر، متناسب با ارزشخدمات حرفه ای انجام شده برای صاحبکار باشد:

الف ـ مهارت و دانشی که برای آن خدمات مورد نیاز است .
ب ـ سطح آموزش و تجربةافرادی که برای انجام آن خدمات مورد نیاز است .
پ ـ زمانی که برای انجام آنخدمات مورد نیاز است .
ت ـ میزان مسئولیتی که انجام خدمات موردنظر ایجاد میکند.
3ـ23ـ حق الزحمه حرفه ای معمولاً براساس هرساعت یا هرروزکار برای هریک ازکارکنان مسئول ارائه خدمات حرفه ای محاسبه می شود. این حق الزحمه با این فرض تعیینمی شود که سازماندهی و هدایت ارائه خدمات به صاحبکاران توسط حسابدار حرفه ای مستقل،به خوبی برنامه ریزی ، کنترل و اداره می گردد. درتعیین حق الزحمه باید عواملمطروحه در بند 2-23 مدنظر قرار گیرد.
4ـ23ـ صاحبکار باید از قطعی نبودن میزان حق الزحمه برآورد شده طبق مفاد بند3ـ23آگاه باشد. هنگامی که افزایش قابل ملاحظه حق الزحمه محتمل است حسابدار حرفه اینباید چنین عنوان کند که درقبال حق الزحمه مشخص ، خدمات حرفه ای معینی را ارائهخواهد کرد.

5ـ23ـ گاه در انجام خدمات حرفه ای برای صاحبکار، ممکن است استفاده از حق الزحمهازپیش تعیین شده لازم و یا به مصلحت باشد که درآن صورت ، حسابدار حرفه ای مستقلباید با درنظرگرفتن موارد مشروح در بندهای 2ـ23 و 3ـ23، حق الزحمه را برآوردکند.

6ـ23ـ همان گونه که در بند 12ـ21 ذکر شده ، حسابدار حرفه ای مستقل باید ازپذیرش کارهایی خودداری کند که حق الزحمه آن مشروط به حصول نتیجه ای خاص است .

7ـ23ـ معمولاً علاوه بر حق الزحمه های حرفه ای ، هزینه های مستقیم دیگری چونهزینه های ایاب و ذهاب و مسافرت که مستقیماً قابل انتساب به خدمات حرفه ای انجامشده برای صاحبکار است ، به حساب صاحبکار منظور می شود.

8ـ23ـ تنظیم قرارداد انجام خدمات حرفه ای پیش از شروع کار، هم به نفع صاحبکار وهم به نفع حسابدار حرفه ای مستقل است ، زیرا از هرگونه برداشت نادرست دربارهمبنای محاسبه حق الزحمه و ترتیب صورتحساب کردن آن جلوگیری می کند.

9ـ23ـ پرداخت یا دریافت هرگونه وجه دیگری نظیر پرداخت کمیسیون برای گرفتن کار یادریافت کمیسیون جهت ارجاع کار به دیگری توسط حسابدار حرفه ای مستقل مجاز نیست .

24. فعالیتهای ناسازگار با حرفة حسابداری

حسابدار حرفه ای مستقل باید از پذیرش و انجام فعالیتهایی خودداری کند که باارائه خدمات حرفه ای ناسازگاری دارد و ممکن است به درستکاری ، بیطرفی ، استقلال یاحسن شهرت حرفه ای او لطمه وارد کند.

25. ارتباط با سایر حسابداران مستقل

جایگزینی یک حسابدار حرفه ای مستقل

1ـ25ـ هرچند انتخاب و تغییر مشاوران حرفه ای حق مسلم صاحبکاران است اما وقتیاز حسابدار حرفه ای مستقل خواسته می شود جایگزین حسابدار حرفه ای دیگری شود، ویباید درباره وجود هرگونه دلیل حرفه ای برای عدم پذیرش کار، تحقیق و بررسی کند. این امر بدون ارتباط با حسابدار حرفه ای قبلی انجام پذیر نیست .

2ـ25ـ ارتباط با حسابدار حرفه ای قبلی ، علاوه بر حفظ و تحکیم روابط حرفه ای وایجاد هماهنگی بین حسابداران حرفه ای مستقل ، موجب می شود حسابدار حرفه ایپیشنهادی بتواند در مورد پذیرش کار جدید، به درستی تصمیم گیری کند.

3ـ25ـ دامنه اطلاعاتی که توسط حسابدار حرفه ای قبلی در مورد صاحبکار به حسابدارحرفه ای پیشنهادی ارائه می شود به موافقت کتبی صاحبکار و یا قوانین و مقررات مربوطبستگی دارد.

4ـ25ـ حسابدار حرفه ای پیشنهادی باید ضمن اهمیت قائل شدن برای اطلاعات دریافتیاز حسابدار حرفه ای قبلی ، جنبه محرمانه بودن آن را نیز کاملاً رعایت کند.

5ـ25ـ اطلاعات ارائه شده توسط حسابدار حرفه ای قبلی ممکن است حاکی از این باشدکه دلایل ظاهری بیان شده توسط صاحبکار درباره تعویض حسابدار حرفه ای قبلی ،باواقعیت منطبق نیست .

اطلاعات مزبور ممکن است حاکی از این باشد که پیشنهاد تغییرحسابدار حرفه ای مستقل به این دلیل صورت گرفته که حسابدار حرفه ای قبلی درمورد یامواردی از اختلاف نظر عمده درباره اصول و ضوابط حرفه ای یا انجام دادن کار طبقضوابط حرفه ای با صاحبکار، برموضع خود پابرجا بوده و وظایف خود را به عنوانحسابدار حرفه ای مستقل به درستی انجام داده است . بنابراین ، تماس بین طرفین کمکمی کندتا:

الف ـ حسابدار حرفه ای در پذیرش کاری که کلیه حقایق مربوط به آن روشن نیست ،هُشیار باشد.
ب ـ حقوق مالکان اقلیت واحد تجاری که به طور کامل از دلایل تغییرحسابدار حرفه ای مطلع نیستند یا بعضاً با این تغییر مخالفند، حفظ شود.
پ ـ ازمنافع حسابدار حرفه ای قبلی که وظیفه خود را آگاهانه به عنوان یک فرد حرفه ای مستقلانجام داده است ، حمایت شود.
6ـ25ـ حسابدار حرفه ای پیشنهادی ، قبل از پذیرش کاری که مستلزم ارائه خدماتمستمر حرفه ای است (مانند حسابرسی سالانه صورتهای مالی ) و آن کار تاکنون توسطحسابدار حرفه ای دیگری ، انجام می شده است باید:
الف ـ بررسی کند آیا صاحبکار ضمن آگاه کردن حسابدار حرفه ای قبلی از تغییر،اجازه تماس (ترجیحاً بصورت کتبی ) در مورد اوضاع صاحبکار به طور کامل و آزاد باحسابدار حرفه ای پیشنهادی را داده است یا خیر. درصورتی که صاحبکار چنین مجوزی راارائه نکند حسابدار حرفه ای باید از پذیرش کار جدید خودداری کند؛ مگرآنکه در شرایطیخاص ؛ از سایر روشها به اطلاعات مورد نیاز برای پذیرش کار دسترسی یابد.

ب ـ پساز دریافت مجوز صاحبکار، از حسابدار حرفه ای قبلی (ترجیحاً به طور کتبی ) درخواستکند کلیه اطلاعات و دلایل حرفه ای لازم (شامل دلایل تغییر) را همراه با جزییات آن،برای تصمیم گیری در مورد پذیرش یا رد کار جدید دراختیار او قراردهد.
7ـ25ـ حسابدار حرفه ای قبلی ، پس از دریافت درخواست حسابدار حرفه ای پیشنهادیباید:
الف ـ ترجیحاً بصورت کتبی اعلام کند آیا دلایل حرفه ای مبنی براین که حسابدارحرفه ای پیشنهادی نباید کار را بپذیرد، وجود دارد یا خیر.
ب ـ اگر دلایلی ازاین قبیل یا موارد قابل افشای دیگری وجود دارد مطمئن شود صاحبکار درباره ارائهجزییات این اطلاعات به حسابدار حرفه ای پیشنهادی ، اجازه لازم را داده است . اگرچنین مجوزی وجود ندارد، حسابدار حرفه ای قبلی باید مراتب را به اطلاع حسابدار حرفهای پیشنهادی برساند.
پ ـ درصورت دریافت مجوز صاحبکار، کلیه اطلاعات مورد نیازحسابدار حرفه ای پیشنهادی را که باعث می شود وی قادر به تصمیم گیری درمورد پذیرش یارد کار جدید باشد، دراختیاروی قرار دهد.
8ـ25ـ چنانچه حسابدار حرفه ای پیشنهادی ، ظرف مدتی معقول ، پاسخی از حسابدارحرفه ای قبلی دریافت نکند و دلیل یا دلایل خاصی برای عدم پذیرش کار نیابد باید نامةدیگری ارسال و در آن قید کند، براین باور است که دلیل یا دلایل حرفه ای حاکی ازنپذیرفتن کار پیشنهادی وجود ندارد و او تصمیم به پذیرش آن گرفته است .
9ـ25ـ پس از پذیرش کار توسط حسابدار حرفه ای پیشنهادی ، حسابدار حرفه ای قبلیباید کلیه دفاتر، اسناد و مدارک صاحبکار را که نزد او وجود دارد به صاحبکار مستردکند.
10ـ25 برخی سازمانها، به دلیل رعایت الزامات خاص (ازقبیل الزامات قانونی ) شرایط استفاده از خدمات حرفه ای را استعلام می کنند. دراین گونه موارد، حسابدارحرفه ای مستقل ، در پاسخ به آگهی یا درخواست مربوط مبنی بر تسلیم پیشنهاد خود بایددرصورتی که این کار متضمن جایگزینی وی به جای حسابدار حرفه ای قبلی است ، درپیشنهادخود ذکر کند که قبل از پذیرش کار، لازم است فرصت تماس با حسابدار حرفه ای قبلی بهوی داده شود تا بتواند بررسی لازم درباره وجود یا نبود دلایل حرفه ای ، مبنی برعدم پذیرش کار جدید را به عمل آورد.

پذیرش کار جدید

11ـ25 افزایش و توسعة عملیات واحدهای تجاری غالباً منجر به ایجاد شعب یاشرکتهای تابعه در مناطقی می شود که حسابدار حرفه ای (اصلی ) در آنجا فعالیت نمیکنـد. درچنین شـرایطـی ، صـاحبـکار یـا حسابدار حرفـه ای ، ممکن است از یکحسابدار حرفه ای دیگر درخواست کند خدمات حرفه ای لازم را در جهت تکمیل کـار انجـامدهـد.
12ـ25 هنگامی که از حسابدار حرفه ای مستقل خواسته می شود خدمات یا راهنمائیهاییرا ارائه کند، وی باید ضمن درنظرگرفتن مندرجات بند22، دراین باره نیز بررسی کند کهآیا صاحبکار مزبور دارای حسابدار حرفه ای اصلی است یا خیر.
13ـ25 حسابدار حرفه ای که از وی خواسته می شود کاری را انجام دهد که نوع آن بهروشنی با آنچه که توسط حسابدار حرفه ای اصلی انجام می شود یا آنچه که در ابتدا ازطریق حسابدار حرفه ای اصلی یا صاحبکار ارجاع شده بود، متمایز است باید آن را بهعنوان یک درخواست جداگانه برای ارائه خدمات تلقی کند. قبل از پذیرش این گونه خدمات، حسابدار حرفه ای باید تعهد حرفه ای خود را مبنی بر تماس با حسابدار حرفه ای اصلیبه آگاهی صاحبکار برساند. حسابدار حرفه ای باید بلافاصله و ترجیحاً به صورت کتبی ،حسابدار حرفه ای اصلی را درجریان درخواست صاحبکار قرار دهد و کلیه اطلاعات لازمبرای انجام کار را از وی درخواست کند.
14ـ25 در شرایطی خاص ممکن است ، صاحبکار اصرار کند که حسابدار حرفه ای اصلی ازارجاع کار به حسابدار حرفه ای دیگر آگاه نشود. دراین صورت ، حسابدار حرفه ای بایددرباره منطقی بودن دلایل صاحبکار تصمیم گیری کند. درنبود شرایط خاص ، صِرف تمایلصاحبکار برای عدم تماس با حسابدار حرفه ای اصلی ، دلیلی قانع کننده بشمار نمیرود.
15ـ25 حسابدار حرفه ای باید:
الف ـ مطمئن شود حسابدار حرفه ای اصلی از ماهیت کلی خدمات حرفه ای ارجاع شده بهوی آگاه است .
ب ـ دستورات کاری دریافتی از حسابدار حرفه ای اصلی یا صاحبکار راتا آنجا پیروی کند که مغایرتی با قوانین و مقررات یا سایر ضوابط مربوط نداشتهباشد.
16ـ25 درصورتی که برای صاحبکار بیش از یک حسابدار حرفه ای مستقل ، خدمات حرفهای انجام دهند، بسته به نوع خدمات خاصی که ارائه می شود، ممکن است تنها آگاه بودنحسابدار حرفه ای اصلی مربوط از ارجاع خدمات ، کفایت کند.
17ـ25 حسابدار حرفه ای اصلی ، علاوه بر تهیه و ارائه نامه های مربوط به کارارجاع شده باید حسب مورد، تماس خود را با حسابداران حرفه ای دیگر حفظ و درمورددرخواستهای منطقی با آنان همکاری کند.
18ـ25 هنگامی که از حسابدار حرفه ای ، درباره کاربرد اصول و ضوابط حرفه ایدرمورد وضعیتها یا معاملاتی خاص نظرخواهی می شود، حسابدار حرفه ای باید توجه داشتهباشد که نظر وی ممکن است باعث ایجاد فشار بی مورد برقضاوت و بیطرفی حسابدار حرفه ایاصلی شود. ارائه نظر بدون اطلاع کامل و صحیح از واقعیتها، می تواند برای حسابدارحرفه ای مشکلاتی را ایجاد کند. حسابدار حرفه ای باید با اطمینان از دسترسی به کلیةاطلاعات مربوط ، سعی کند خطر ارائه نظر نادرست را به حداقل ممکن برساند.
برایکاهش این مشکلات تماس با حسابدار حرفه ای اصلی ضروری است . حسابدار حرفه ای اصلی میتواند، با اجازة صاحبکار، کلیه اطلاعات مربوط درباره صاحبکار را دراختیار حسابدارحرفه ای قرار دهد. همچنین حسابدار حرفه ای دیگر با مجوز صاحبکار، باید نسخه ای ازگزارش نهایی را به حسابدار حرفه ای اصلی ارائه کند. چنانچه صاحبکار با اینارتباطات موافقت نکند، حسابدار حرفه ای نباید این کار را بپذیرد.

26. آگهی و تبلیغات

1ـ26ـ تعیین حدود مجاز آگهی و تبلیغات توسط هریک از حسابداران حرفه ای ،بادرنظرداشتن موارد مندرج در بندهای 2-26 الی 6-26 به عهده تشکل حرفه ای مربوطاست .

2ـ26ـ در آگهی و تبلیغات مجاز، اطلاعات لازم باید به گونه ای واقع بینانه و بهطور صحیح ، کامل و شایسته دراختیار عموم قرار گیرد.
3ـ 26ـ موارد زیر نمونه فعالیتهایی است که با ضوابط بالا سازگار نمی باشد:
الف ـ ایجاد انتظارات دور از واقع ، گمراه کننده یا غیرقابل توجیه از نتایجکار.
ب ـ القا و تظاهر به داشتن توانایی اعمال نفوذ بر دادگاهها، نهادهای وضعکننده مقررات ، مقامات مالیاتی و نهادهای مشابه یا مقامات رسمی .
پ ـ ابرازاظهاراتی مبنی بر تمجید از خود بدون استناد بر واقعیتهای قابل اثبات .
ت ـ بیانمطالبی حاکی از مقایسه با سایر حسابداران حرفه ای مستقل .
ث ـ ادعاهای غیرموجهدرباره دارابودن تخصص در زمینه ای خاص از دانش حسابداری یا مهارتهای مشابه .
4ـ26ـ آگاه کردن جامعه از خدماتی که توسط هریک از حسابداران حرفه ای ارائه میشود، ازسوی تشکل حرفه ای مربوط بلامانع است .
5ـ26ـ در مواردی که انجام تبلیغات مجاز نیست ، حسابدار حرفه ای مستقل برایاطلاع رسانی به عموم (آگهی ) باید:
الف ـ مطالبی را ارائه کند که به هیچ وجه غیر واقعی ، گمراه کننده یافریبکارانه نباشد.
ب ـ مطالب را با کیفیتی مطلوب و با رعایت شئونات حرفه ایارائه کند.
پ ـ از ذکر مکرر و برجسته کردن نام خود پرهیز کند.
6ـ26ـ نمونه های زیر نشان دهنده وضعیتهایی است که درآن اطلاع رسانی به عموم قابلقبول است . مشروط براینکه همواره الزامات مندرج در بند 5-26 رعایت شود.
o انتصابات و تغییرات. موارد حائز اهمیت نظیر عضویت در مجامع حرفه ای وتغییر شرکا یا نشانی .
o حسابداران حرفه ای جویای کار. تنها برای مشارکت با حسابداران حرفه ایدیگر یا به منظور استخدام نزد یک کارفرما.
o دفتر راهنمـا. اطلاعات مندرج در دفتر راهنما که توسط تشکل حرفه ایمنتشر می شود باید تنها شامل نام ، آدرس ، شماره های تماس و نوع خدمات قابل ارائهباشد.
o انتشار کتب و مقالات،مصاحبه ، سخنرانی یا مشارکت در برنامه هایمربوط به رسانه های گروهی . حسابدار حرفه ای که در تهیه و ارائه موضوعات حرفه ایدر قالب یکی از اشکال فوق مشارکت دارد می تواند نام ، مدارج حرفه ای و نام مؤسسهخود را ذکر کند، اما مجاز به ارائه اطلاعات در بارة خدمات قابل ارائه توسط خود ومؤسسه خویش نیست .
o دوره های کارآموزی،همایشها و برنامه های حرفه ای مشابه . حسابدارحرفه ای ممکن است صاحبکاران ، کارکنان یا سایر حسابداران حرفه ای را برای شرکت دردوره های کارآموزی یا همایشهایی که به منظور کمک به کارکنان تشکیل می شود دعوتکند. لیکن دعوت سایر اشخاص منوط به کسب موافقت تشکل حرفه ای مربوط است .
o جزوات و مدارک مربوط به آموزش حرفه ای. این گونه جزوات و مدارک تنهابرای کمک به صاحبکاران ، کارشناسان یا سایر حسابداران حرفه ای منتشر می شود وتوزیع آن بین سایرین منوط به کسب موافقت تشکل حرفه ای مربوط است .
o استخدام کارکنان. نیاز واقعی به کارکنان جدید باید از طریق رسانه هاییاعلام شود که معمولاً این گونه نیازها را به اطلاع عموم می رساند. این اطلاعرسانی نباید دربرگیرنده هرگونه عوامل تبلیغاتی باشد.
o اطلاعات مربوط به سوابق و تجربیات حرفه ای. چنین اطلاعاتی تنها برایصاحبکاران یا در پاسخ به درخواست سایرین ارائه می شود و شامل مطالبی ازقبیل اسامیشرکا، نشانی و خلاصه ای ازخدمات واقعی حرفه ای ارائه شده است .
o سربرگ و تابلو واحد حرفه ای. حدود و میزان اطلاعات قابل درج در سربرگو تابلو واحد حرفه ای (شامل آرم و کارت ویزیت ) تابع ضوابط تشکل حرفه ای مربوط است .
o درج نام حسابدار حرفه ای مستقل در مدارک منتشر شده توسطصاحبکار.
این امر تنها درصورتی مجاز است که حدود، نوع و ماهیت خدمات ارائهشده توسط حسابدار حرفه ای به روشنی مشخص شده باشد، به نحوی که باعث گمراهی استفادهکنندگان درباره ماهیت مدارک مزبور نشود.

بخش پ) احکام قابل اجرا در مورد حسابداران حرفه ای تحت استخدام

27. مطالب این بخش اساساً به حسابداران حرفه ای تحت استخدام مربوط می شود، امادرشرایطی خاص که توسط تشکل حرفه ای مربوط تعیین می گردد، این مطالب به حسابدارانحرفه ای مستقل شاغل در مؤسسات حرفه ای نیز تسری دارد.

28. تضاد بین تعهدات اخلاقی به کارفرما و پایبندی به اصول حرفه ای

1ـ28ـ حسابدار حرفه ای تحت استخدام علاوه بر داشتن تعهد اخلاقی درقبال کارفرما،نسبت به اصول حرفه ای خود نیز پایبند است . گاه ممکن است بین این دو، تضاد ایجادشود. اگرچه اولویت عادی یک کارمند، حمایت از اهداف مشروع سازمان متبوع و مقررات ودستورالعملهای پشتوانه آن است ، اما از حسابدار حرفه ای تحت استخدام انتظار نمیرود به بهانة حمایت از اهداف سازمان متبوع خود:
الف - قوانین و مقررات را نقض کند.
ب - اصول و ضوابط حرفه ای را نقضکند.
پ ـ به کسانی که به عنوان حسابرسان کارفرما فعالیت می کنند، دروغ بگوید یاآنان را به هرنحو ممکن (مثلاً با سکوت ) گمراه کند.
ت ـ اجازه دهد نام وی دراسناد و مدارکی که واقعیتها را به نحو عمده ای به طور نادرست ارائه می کند، درج یابا آن اسناد و مدارک به نوعی مرتبط شود.
2ـ28ـ اختلاف نظر درباره مسائل حسابداری و رفتار حرفه ای معمولاً باید در داخلسازمان و ابتدا ازطریق رئیس مستقیم حل وفصل شود. چنانچه اختلاف نظر درباره مطلبمهمی باقی بماند، موضوع باید از طریق سطوح بالاتر مدیریت اجرایی یا اعضای غیرموظفهیأت مدیره حل و فصل شود.
3ـ 28 درصورتی که حسابدار حرفه ای تحت استخدام نتواند تضادهای مهم بین کارفرمایخود و ضوابط حرفه ای را حل و فصل کند، ممکن است پس از بررسی کلیه راه حلها، ناگزیراز استعفا شود. حسابدار حرفه ای تحت استخدام باید دلایل استعفای خود را به اطلاعکارفرما برساند، اما باتوجه به وظیفة حفظ اطلاعات محرمانه ، نباید این گونه مطالبرا به دیگران منتقل کند، مگر آنکه از نظر قانونی یا حرفه ای ملزم به انجام آنباشد.
4ـ28ـ برای کسـب اطـلاعـات بیشتـر در ایـن مـورد بـه بنـد 16 (تضـاد منـافـع ) مراجعـه شـود.

29. حمایت از همکاران حرفه ای

حسابدار حرفه ای ، به ویژه هنگامی که نسبت به همکاران خود از اختیارات بیشتریا سمت بالاتری برخوردار است ، باید به گونه ای رفتار کند که هر يک از همکاران ویبتواند درباره موضوعات حسابداری مربوط به خود، رأساً قضاوت و تصمیم گیری کند واو تنها به شکلی حرفه ای به حل و فصل اختلاف نظرهای احتمالیبپردازد.

30. صلاحیت حرفه ای

هنگامی که انجام کار خاصی به حسابدار حرفه ای تحت استخدامی واگذار شود که دارایآموزش و تجربه لازم برای انجام آن نیست ، وی باید کارفرما را از میزان تخصص وتجربه خود و ضرورت استفاده از کمک و راهنمایی دیگران آگاه کند.

31. ارائه اطلاعات

1ـ31 از حسابدار حرفه ای انتظار می رود اطلاعات مالی را به گونه ای کامل ،صادقانه و حرفه ای ارائه کند، به طوری که در چارچوب ضوابط مربوط ، قابل فهمباشد.
2ـ31 اطلاعات مالی و غیرمالی باید به روشی نگهداری شود که به وضوح بیان کنندهماهیت واقعی رویدادهای تجاری ، داراییها و بدهیها باشد و این رویدادها به روش صحیحطبقه بندی و به موقع ثبت شود. حسابدار حرفه ای برای تأمین این اهداف باید آنچه راکه درتوان دارد، انجام دهد.

ضمانت اجرای احکام

32. اغلب حسابداران حرفه ای بدون نیاز به اجبار یا موارد انضباطی ، ضوابط رفتارحرفه ای را رعایت می کنند. اما مواردی پیش می آید که این ضوابط ، آشکارا یا بهدلیل اشتباه ، یا برداشت نادرست از آن ، نقض می شود. این امر به نفع حرفه و اعضایآن است که عموم مردم مطمئن باشند قصور در آیین رفتار حرفه ای مورد رسیدگی قرار میگیرد و اقدام انضباطی لازم صورت می پذیرد. بنابراین ، حسابداران حرفه ای بایدآماده باشند تا هرگونه انحراف احتمالی از آیین رفتار حرفه ای را به شکل منطقیتوجیه کنند. قصور در رعایت آیین رفتار حرفه ای یا عدم توانایی در توجیه منطقیانحراف از ضوابط ، ممکن است تخلف حرفه ای تلقی شود و اقدامات انضباطی را به همراهداشته باشد.
33. ضمانت اجرای آیین رفتار حرفه ای باید در اساسنامه تشکل حرفه ای مربوط پیش بینیشود. اقدامات انضباطی ممکن است توسط تشکل مربوط ، نهادهای قانونی و یا به طورمشترک انجام شود.
34. اقدامات انضباطی معمولاً به موارد زیر مربوط می شود:
الف ـ کوتاهی در رعایتاصول و ضوابط مربوط به صلاحیت و مراقبت حرفه ای .
ب ـ عدم رعایت احکام آیینرفتار حرفه ای .
پ ـ رفتار خلاف شئون حرفه ای .
35. رسیدگی انضباطی هنگامی آغاز می شود که حل و فصل موضوع به گونه ای مسالمت آمیزمیسر نباشد. احکام صادره معمولاً عبارت است از:
الف - اخطار (شفاهی یاکتبی )
ب - توبیخ (شفاهی یاکتبی )
پ - آموزشبیشتر
ت - جریمه ، جبران هزینه ، استرداد حق الزحمه دریافتی یا تکمیل کار توسطعضو دیگر به هزینه عضو خاطی .
ث - جلوگیری از فعالیت مستقل حرفه ای
ج - تعلیق عضویت
چ - اخراج از تشكل حرفه ای
36. معمولاً برای طرفین موضوع حق اعتراض نسبت به حکم صادره ، طی دوره ای معیندرنظر گرفته می شود.
37. اگرچه ممکن است انتشار اخبار مربوط به بررسی انضباطی و اعتراض به آن مناسبباشد، اما درتعیین روش انتشار، لازم است جنبه های محرمانه بودن اطلاعات و نیز نوعتخلف انجام شده ، مورد توجه قرار گیرد.