آرامش و امنیت شهروندان با طراحی مناسب مبلمان شهری
آرامش و امنیت شهروندان با طراحی مناسب مبلمان شهری
مبلمان شهری به تمامی لوازم، دستگاه‌ها، فضاها و وسایلی گفته می‌شود که استفاده از آن‌ها در محیط شهر برای راحتی و رفاه شهروندان ضروری است که شامل نرده و میله‌های راه‌بند و روشنایی، ایستگاه‌های اتوبوس، سرویس‌های بهداشتی، تابلوها و بیلبوردهای تبلیغاتی، سطل‌های زباله و پل‌های عابر پیاده می‌شود. «مبلمان خیابانی» «مبلمان همگانی» و «مبلمان فضای باز» اصطلاحات رایج برای این تجهیزات شهری هستند.
استفاده از تجهیزات و مبلمان مناسب، می‌تواند اثر مثبتی بر روی شهروندان و استفاده‌کنندگان از محیط شهری داشته باشد. پژوهش‌های مختلف شهری نشان می‌دهد که شهروندان خواهان راحت‌سازی و زیبایی بیش‌تر مبلمان شهری هستند؛ به همین دلیل در سراسر جهان، تحقیقات و مسابقه‌های بسیاری برای طراحی بهتر مبلمان شهری انجام می‌شود.
زیباسازی، طراحی و به کارگیری مبلمان شهری متناسب با محیط، از نکته‌های مهمی هستند که در طراحی و انتخاب مبلمان شهری باید به آن‌ها توجه شود.
در این‌جا به ویژگی‌های برخی از انواع مبلمان شهری اشاره می‌کنیم؛
ایستگاه‌های اتوبوس
وجود یک ایستگاه اتوبوس مناسب برای تمام سیستم‌های حمل و نقل درون‌شهری، ضروری است؛ اما میزان مناسب بودن این ایستگاه‌ها، به نظر شهروندانی که از آن‌ها استفاده می‌کنند؛ بستگی دارد.
از نظر مدیران شهری، یک ایستگاه مناسب، ایستگاهی است که به مراقبت و نگه‌داری کم‌تری احتیاج داشته باشد؛ اما از دید شهروندان، یک ایستگاه خوب، باید محیط دید بالایی داشته باشد و امکان سوار شدن به اتوبوس راحت باشد.
در مکان‌های بدون سایه‌بان، مکان‌های تجاری پر رفت و آمد، مکان‌هایی که آمد و شد افراد سالمند به آن جا بیش‌تر است و مکان‌هایی که در آن‌ها، آب و هوا اعتدال مناسبی نداشته باشد؛ برای رفاه شهروندان نیاز به نصب ایستگاه‌های درون‌شهری است.
بهترین مکان برای قرار گرفتن ایستگاه‌های اتوبوس، نزدیک به مغازه‌ها، فروشگاه‌ها و تقاطع‌هاست که در این صورت باید سه متر عقب‌تر از مسیر عبور و مرور قرار گیرد تا موجب ایجاد ترافیک و مزاحمت برای افراد پیاده نشود. اگر ایستگاه از تقاطع دور باشد؛ سایه‌بان ایستگاه باید دو متر از پیاده‌رو عقب‌تر قرار گیرد تا برای ایستادن اتوبوس مشکلی ایجاد نشود.
میدان دید مناسب، این امکان را برای شهروندان فراهم می‌کند که آمدن اتوبوس را ببینند. در ایستگاه‌هایی که از نظر طراحی مناسب نیستند؛ شهروندان باید برای برای دیدن رفت و آمد اتوبوس، ایستگاه را ترک کرده و وارد خیابان شوند.
شهروندان به اطلاعاتی در مورد زمان ورود و خروج اتوبوس به ایستگاه نیاز دارند؛ وجود تابلوهای اطلاع‌رسانی در ایستگاه‌ها برای شهروندان و گردش‌گران بسیار ضروری است.
در بسیاری از مراکز شهری که افراد به امنیت بیش‌تری نیاز دارند مثل پارک‌ها، مراکز خرید و دیگر مکان‌های عمومی، باید از تعداد بیش‌تری چراغ روشنایی استفاده شود. در ایستگاه‌هایی که چراغ‌هایی روشنایی روشن دارند؛ شهروندان هنگام انتظار کشیدن، بیش‌تر احساس امنیت می‌کنند. علاوه بر این، وجود چراغ در کنار درهای ورودی ساختمان‌های مسمعذرت میخوام هم برای رفت و آمد افراد مهم است؛ حتی هنگام تعطیل بودن مراکز تجاری و عمومی هم وجود چراغ و روشنایی آن‌ها مهم است.
نیمکت
نیمکت‌ها که برای آرامش و راحتی شهروندان استفاده می‌شوند؛ باید به شکلی قرار بگیرند که دست‌رسی به آن‌ها آسان باشد و در همه جای پارک و فضاهای عمومی به تعداد زیاد وجود داشته باشند. صندلی‌ها و نیمکت‌ها باید روبه‌روی منظره‌های زیبا قرار بگیرند و در مسیر رفت و آمد افراد نباشند.
نیمکت‌های فضاهای عمومی مثل پیاده‌روها را می‌توان برای آسایش شهروندان نزدیک جاهایی مثل ایستگاه‌ها، باجه‌های تلفن، سطل‌های زباله و شیرهای آب قرار داد؛ مهم‌ترین محل برای قرار گرفتن نیمکت‌ها در سطح شهر، جاهایی است که مردم در آن‌جا رفت و آمد بیش‌تری دارند؛ به ویژه مکان‌هایی که برای استراحت مردم در نظر گرفته شده است.
قرار دادن نیمکت‌ها در فضای باز زیبا و مناسب، به شهروندان این امکان را می‌دهد که در کنار یک‌دیگر از طبیعت لذت ببرند و با داشتن مکانی مناسب برای نشستن، احساس آرامش و رضایت آن‌ها چند برابر شود.
افراد مختلف، انواع متفاوتی از نیمکت‌های پارک یا فضاهای سبز را می‌پسندند که این سلیقه‌های متفاوت، چگونگی طراحی نیمکت‌های پارک را مشخص می‌کند؛ برای نمونه، جوان‌ها بیش‌تر دوست دارند روی قسمت بالای نیمکت، یعنی روی تکیه‌گاه آن‌ها بنشینند؛ در نتیجه در طراحی نیمکت‌ها باید از نیمکت‌هایی که استحکام بیش‌تری در قسمت پایه‌ها دارند؛ استفاده کرد.
برای افراد سالمند نیمکت‌های دارای پشتی یا تکیه‌گاه، راحت‌تر از انواع بدون تکیه‌گاه است؛ در حالی که در مورد سایر افراد، صندلی‌های بدون پشتی این امکان را فراهم می‌کند که در دو طرف آن بنشینند.
سطل‌های زباله
سطل‌های زباله‌ای که در شهر استفاده می‌شوند؛ برای مصارف مختلفی هستند؛ این سطل‌ها باید به آسانی قابل استفاده و به تعداد زیاد و بی‌نیاز از محافظت باشند.
یکی از اشتباهای مهم و رایج این است که سطل‌های زباله را در جایی قرار می‌دهند که بتوان به راحتی آن‌ها را خالی کرد؛ نه این که برای شهروندان به راحتی قابل دست‌رس باشد؛ در نتیجه خیابان‌ها پر از زباله و سطل‌های زباله‌ی خالی هستند؛ چون مردم وقت خود را صرف پیدا کردن سطل زباله نمی‌کنند.
برای تعیین این که سطل زباله در چه جاهایی قرار بگیرد؛ باید نوع مبلمان شهری در مکان مورد نظر و نوع و موقعیت طبقه‌ی اول ساختمان‌ها مثل فروشگاه‌ها، رستوران‌ها، بیمارستان‌ها و و هم‌چنین نوع و میزان زباله‌های این مراکز را در نظر گرفت.
بهترین مکان برای گذاشتن سطل‌های زباله، مکان‌های تجاری پر رفت وآمد، در حاشیه‌ی پیاده‌روها، نزدیک فروشگاه‌های مواد غذایی و غذاهای آماده و کنار صندلی‌های ایستگاه‌های اتوبوس و تاکسی است.
موارد دیگری که در طراحی سطل‌های زباله باید به آن‌ها توجه شود؛ تفاوت در طراحی سطل‌های زباله با توجه به نوع زباله، داشتن دریچه برای جلوگیری از واژگونی و نفوذ حیوانات به آن و در نظر گرفتن اندازه‌ی سطل به نسبت میزان استفاده، استحکام و دوام، ضد حریق بودن، مقاومت در برابر آلودگی و لعاب داشتن سطل که به راحتی ورقه نشود؛ هستند.
رنگ در مبلمان شهری
در انتخاب نوع رنگ باید به معماری و بافت منطقه، شرایط اقلیمی و آب و هوایی و سایر بخش‌های مبلمان شهری توجه شود.
نوع رنگ بر اساس پژوهش‌های روان‌شناسی شهری در رابطه با رنگ و نیازهای رنگی بر اساس فرهنگ هر منطقه، رنگ فضای سبز و رنگ‌بندی گل‌ها، هماهنگی رنگ‌های طبیعی فضای سبز با رنگ حصارها و سایر اجزای موجود در فضا و معماری محل، پژوهش‌های شیمیایی رنگ و مصالح ماندگار و سازگار با شرایط محل و شرایط اقلیمی آن تعیین می‌شود؛ هم‌چنین از نظر شرایط اقلیمی، فصل‌های تابستان و بهار برای انجام رنگ‌آمیزی مناسب‌تر است.
وجود رنگ مناسب در یک محیط شلوغ با مبلمان فرسوده و بی‌روح، به ایجاد نشاط و آرامش در شهروندان کمک بسیاری می‌کند. هم‌چنین موجب کم‌تر به نظر رسیدن خرابی‌ها، کهنگی‌های مبلمان و آلودگی‌های شهری می‌شود. رنگ‌های روغنی به دلیل شرایط مختلف آب و هوایی و آلودگی‌های هوای شهرها، ماندگاری بسیار کمی دارند و به مرور زمان شفافیت و کیفیت خود را از دست می‌دهند؛ در حالی که ترکیب مواد شیمیایی این رنگ‌ها باید طوری انتخاب شود که در مقابل نور، شرایط اقلیمی و آلودگی‌های محیطی، ماندگاری و سازگاری بالایی داشته باشد.
معیارهای انتخاب مبلمان شهری
معیارهایی وجود دارد که برای انتخاب هر یک از اجزای مبلمان شهری باید آن‌ها را در نظر گرفت:
هماهنگی با محیط اطراف: اجزای مبلمان شهری باید از نظر مکان قرار گرفتن، کاربرد و ظاهر، با محیط اطراف خود و سایر بخش‌های مبلمان شهری هماهنگ باشد؛ ناهماهنگی، باعث آلودگی دیداری، بر هم خوردن نظم محیط مثل سد معبر کردن و یا بدون استفاده ماندن آن تجهیزات خواهد شد.
ایمن بودن: داشتن احساس امنیت برای استفاده کنندگان از مبلمان شهری، یکی از شرط‌های اصلی در طراحی آن‌هاست. طراحی آن‌ها باید با توجه به نوع کاربردشان و به گونه‌ای باشد که هنگام استفاده هیچ آسیبی متوجه شهروندان نشود.
آرگونومی: در علم مهندسی، به عوامل انسانی «آرگونومی» گفته می‌شود؛ بر اساس آن، حداکثر راحتی و آسایش در هنگام استفاده از مبلمان شهری، برای گروه‌های مختلف شهروندان باید بررسی و استفاده شود؛ برای مثال ارتفاع دستگیره در انواع کیوسک، ارتفاع سقف در ایستگاه اتوبوس، زاویه‌های موجود در بین کف و پشتی نیمکت که همه‌ی این موارد باید استانداردهای متناسب با ابعاد بدن انسان داشته باشند.
کم بودن قطعات: این مورد باعث کاهش هزینه در مواد مصرفی، تهیه‌ی قالب‌ها و مدل اولیه و ایجاد سهولت در تولید، نصب، تعمیر و تعویض قطعات محصول می‌شود.
دوام و مقاومت در برابر تخریب: این عامل تابع عوامل دیگری مثل مواد مناسب، سازه‌ی محکم، اتصال‌های قوی، پوشش حفاظتی کامل و پیش‌بینی عوامل تخریبی و به کارگیری روش‌های جلوگیری از تخریب است.
قابلیت استفاده برای گروه‌های مختلف: تمام شهروندان با مبلمان شهری سروکار دارند؛ یک طراحی خوب باید بتواند علاوه بر تامین رفاه و آسایش شهروندان سالم، شرایط آسایش معلولان را هم فراهم کند.
دست‌رسی: مکان‌یابی و استقرار درست مبلمان شهری، اهمیت و تاثیر زیادی در نحوه‌ی استفاده از آن دارد. قبل از نصب مبلمان، باید نیازها و پتانسیل‌های منطقه‌ی مورد نظر را بررسی کرد و با توجه به آن‌ها مبلمان مناسب را طراحی و نصب کرد.
منبع: http://www.streetfurniture.com
مترجم: فهیمه رضاقلی
