زمان مناسب ورود به مهد كودك
4سالگي زمان مناسبي براي ورود به مهد كودك است
فرآيند تربيت كودك در خانواده از همان بدو تولد آغاز مي‌شود و به تدريج و با افزايش سن از حمايت مطلق و همه‌جانبه پدر و مادر كاسته و به استقلال فرزند افزوده مي‌شود. والدين براي افزايش استقلال بايد در مناسب‌ترين زمان فرزندان خود را به مكان‌هايي مانند مهدكودك، پيش‌دبستاني و... بفرستند. تعامل كودك با همسالان، آشنا شدن آنها با قوانين اجتماعي، ايجاد روابط اجتماعي، بازي‌هاي گروهي و رشد توانايي‌هاي فردي از مزاياي مهدكودك است كه زمينه‌ساز مدرسه‌پذيري و به دنبال آن جامعه‌پذيري افراد مي‌شود.
امروزه افرادي كه رفتارهاي مورد پذيرش در جامعه را به‌راحتي مي‌آموزند، همان كودكاني بوده‌اند كه دوران خردسالي‌شان را در مهدكودك‌ها سپري كرده‌اند. متاسفانه تحقيقات و بررسي‌ها نشان داده در جامعه ما، اكثر مهدها از استانداردها و شيوه‌هاي صحيح آموزشي فاصله زيادي دارند؛ از مربي گرفته تا ايمن بودن مهدكودك. در زمينه مهدكودك مناسب، سن ورود به مهد و آماده‌سازي كودك براي ورود به مهد با مهسا مرعي‌نوتاش، كارشناس ارشد روان‌شناسي تربيتي و مدرس، گفت‌وگويي انجام داده‌ايم كه در زير مي‌خوانيد.
ترس از مهدكودك
متاسفانه يكي از عللي كه باعث مي‌شود خانواده‌ها از فرستادن كودكان‌شان به مهد سر باز بزنند، به دليل ترس كودك و حتي خود پدر و مادر از مهد است. نوتاش مي‌گويد: «قبل از هر چيز والدين بايد در زمينه امنيت و صلاحيت مهد مورد نظرشان اطمينان حاصل كنند تا با خيال راحت و بدون نگراني كودك را به مهد بسپارند در غير اين‌صورت دل‌نگراني والدين به كودك منتقل مي‌شود. خانواده براي فرستادن كودك خود به مهد بايد از قبل براي كودكش در خصوص فضاي آنجا توضيح دهد و درصدد برآيد كه علاقه كودكش را زياد كند و زمينه را براي تعامل او با دوستان جديد و بازي‌هاي گروهي فراهم كند؛ گرچه اين كار از وظايف مربيان است اما در ابتدا خانواده بايد اين مساله را براي كودكش روشن كند.» نوتاش براي اينكه كودك بتواند به تدريج خود را با مكان مهدكودك وفق دهد، ادامه مي‌دهد: «تا زماني كه فرزندان در مهد احساس امنيت نكرده‌اند خانواده نبايد تنهايشان بگذارند و بهتر است در روزهاي اول، مادر در مهد حضور داشته باشد تا اعتماد كودك نسبت به مربي و بچه‌ها جلب شود، اين پروسه ممكن است براي برخي از كودكان، دو، سه روز اول باشد و براي برخي ديگر تا چند هفته ادامه پيدا كند و نكته بسيار مهم اين است تا زماني كه فرزندان خودشان احساس امنيت و راحتي نكرده‌اند، آنها را تنها نگذاريم براي اينكه كودك به فضاي مهد عادت كند. در آغاز بايد زمان كوتاهي، فرزندان را به مهد بفرستيم به‌عنوان مثال يك يا دو ساعت در روز تا كم‌كم علاقه‌اش زياد شود و به اين ترتيب شوق و علاقه بيشتري براي رفتن به مهد پيدا كند.» نوتاش تاكيد دارد حتما والدين در زمان مقرر كه مهد اعلام مي‌كند به دنبال كودك‌شان بروند و اجازه ندهند كه بيش از اندازه در انتظار به سر برند؛ چراكه باعث لطمه ديدن كودك‌شان مي‌شود و ممكن است كودك به دليل اين موضوع، از رفتن به مهدكودك سر باز زند. والدين بايد هر روز از كودك‌شان بپرسند كه در مهد چه اتفاقاتي رخ داده و به اين ترتيب بتواند از لابه‌لاي حرف‌هاي فرزندشان مسايل اجتماعي را بيابند مثل اينكه ممكن است كودك دستشويي داشته باشد اما خجالت بكشد با مربيان مهد در ميان بگذارد و... خانواده با شنيدن حرف‌هاي كودك، مي‌تواند به مسايل آگاه شده و براي حل آنها اقدام كند. او ادامه مي‌دهد: «والدين بايد از مسوولان و مديريت مهد بخواهند كه در روزهاي اول، اتاق‌هاي بازي، كلاس‌ها، حياط، سرويس بهداشتي و ساير قسمت‌هاي مهد را به كودكان نشان دهد تا ترس برخي از بچه‌ها از اين محيط ناشناخته از بين برود.»
بهترين سن ورود به مهدكودك
مادر و پدرها در اينكه چه سني براي فرزندشان هنگام ورود به مهدكودك مناسب است، اغلب دچار ترديد مي‌شوند، چراكه نظر متخصصان در اين‌باره متفاوت است اما همگي بر اين باور متفق‌القولند كه كودك تا پايان دو سالگي بايد در محيط خانواده و نزد والدينش باشد، چراكه در دو سال اول زندگي، كودك به شدت وابسته به والدينش است و نبايد بگذارند اين دل‌بستگي و وابستگي غير ايمن شود، چراكه مشكلات عاطفي براي كودك‌شان فراهم مي‌شود. نوتاش در اين زمينه معتقد است: «چهارسالگي زمان مناسبي براي ورود كودك به مهد است. اگر مادر شاغل نباشد و بتواند زمان بيشتري را در كنار فرزندش سپري كند، بهتر است تا اينكه كودكش را قبل از سنين سه، چهارسالگي به مهد بفرستد، اما در جامعه ما شاهد هستيم كه خيلي از والدين به دليل مشغله زیاد، كودكان‌شان را در سنين شيرخوارگي به مهدها مي‌سپارند كه باعث آسيب رساندن به كودك از لحاظ روحي مي‌شود.»
نقش كليدي مربي‌ها در مهدكودك
نخستين موردي كه والدين در انتخاب مهدكودك بايد به آن توجه كنند، تجربه و دانش مربيان است، زيرا نداشتن سابقه، تجربه و دانش كافي باعث لطمات جبران‌ناپذيري به كودك مي‌شود. نوتاش مي‌گويد: «مربي مهد بايد داراي تحصيلات در زمينه علوم تربيتي و روان‌شناسي كودك و رشد باشد. اما گاهي در مهدها ديده شده كه از مربيان متخصص استفاده نمي‌شود يا حتي در برخي موارد ميزان تحصيلات مربيان ديپلم است كه بهتر است در اين‌گونه مهدها، در طول هفته، حداقل دو روز روان‌شناس در مهد حاضر شود و به مشاهده رفتاري دقيق كودكان بپردازد تا در صورت لزوم توصيه‌هاي مربوط به مربي و والدين را تذكر دهد.» او ادامه مي‌دهد: «رابطه عاطفي بين كودك و مربي در اين سن بسيار مهم و اثرگذار است و مدير مهد نبايد مربيان را بدون هيچ‌گونه توضيحي براي كودكان عوض كند.» تعداد كودكاني كه با يك مربي تشكيل كلاس مي‌دهند، بسيار مهم است. نوتاش اعتقاد دارد هر چقدر تعداد كودكان كمتر باشد، مربي زمان بيشتري مي‌تواند صرف رسيدگي به كودك كند و كارايي كودك را بالا ببرد و بهتر است والدين در انتخاب مهدكودك نيز به تعداد كودكان در مهد توجه كنند.
شيوه‌هاي آموزش و يادگيري در مهدكودك
كارشناس ارشد روان‌شناسي تربيتي در زمينه شيوه‌هاي آموزش در مهد مي‌گويد: «مهدهايي كه تنها به بعد آموزشي مي‌پردازند مثلا آموزش همزمان دو زبان خارجه و... لزوما مهدهاي مناسب نيستند چراكه بهترين نوع آموزش و يادگيري در سنين خردسالي از راه‌هاي بازي عيني، كلامي و عملي است و در تنظيم بازي‌ها در سنين مختلف مهد بايد دقت كافي شود. نوع بازي‌اي كه براي بچه‌ها در نظر گرفته مي‌شود، بسيار مهم است. بازي‌هاي هر گروه سني بايد با توجه به مراحل رشد كودك طراحي شود تا علاوه بر لذتي كه كودك از اجراي بازي مي‌برد، مهارت‌هاي جديد را نيز بياموزد و موقعيت‌هايي را فراهم كند تا کودکان با چالش‌هايي براي تفكر آشنا شوند و راه‌حل‌هاي تازه‌اي را براي حل مسايل بيابند. او تاكيد دارد مربي با دادن پاداش‌هاي مناسب و اجراي محروميت‌هاي خفيف از برخي مزايا، بايد در اين زمينه مديريت داشته باشد. در نهايت نوتاش معتقد است علاوه بر موارد ذكرشده، والدين بايد در انتخاب مهدكودك به ايمن بودن فضا و ساختمان مهد، نداشتن پله، موكت بودن زمين مهد، ايمني محيط بازي، تسهيلات سرمايي و گرمايي و تغذيه در مهدكودك توجه بسياري داشته باشند.
