«کيست‌هاي تخمدان»، ساختمان‌هاي کيسه مانند پر از مايع در تخمدان هستند و واژه «کيست» به ساختماني پر از مايع اطلاق مي‌شود. بنابراين تمام کيست‌هاي تخمدان حداقل حاوي مقداري مايع هستند.
کيست‌هاي تخمدان به دلايل متعددي ايجاد مي‌شوند که شايع‌ترين نوع، «کيست فوليکولار» است که از رشد يک «فوليکول» نتيجه مي‌شود. «فوليکول» يک کيسه پر از مايع طبيعي است که حاوي يک تخمک است. کيست‌هاي «فوليکولار» هنگاميکه «فوليکول» در طي چرخه قاعدگي بيش از حد طبيعي رشد مي‌کند و براي آزاد سازي تخمک باز نمي‌شود تشکيل مي‌شود. معمولا کيست‌هاي «فوليکولار» در طي چند روز تا چند ماه بخودي‌خود برطرف مي‌شوند. کيست‌ها مي‌توانند در اثر جراحت يا نشت عروق خوني کوچک به درون کيسه تخمک حاوي خون باشند (کيست‌هاي هموراژيک يا اندومتريوئيد). گاه‌گاه بافت‌هاي تخمدان براي تشکيل بافت‌هاي ديگر بدن مانند مو يا دندان بصورت غيرطبيعي رشد مي‌کنند. کيست‌هايي با اين بافت‌هاي غيرطبيعي کيست‌هاي «درموئيد» ناميده مي‌شوند.
علايم کيست‌هاي تخمدان
بيشتر کيست‌ها هرگز مشخص نمي‌شوند و بدون اينکه زنان بدانند که به اين کيست‌ها مبتلا هستند برطرف مي‌شوند. هنگاميکه يک کيست علايم ايجاد مي‌کند، درد در شکم يا لگن شايع‌ترين علامت است. درد مي‌تواند در اثر پارگي کيست، رشد سريع و اتساع آن، خونريزي به درون کيست يا پيچ‌خوردن کيست در اطراف منبع خوني آن ايجاد شود.
چگونگي تشخيص کيست‌هاي تخمدان
بيشتر کيست‌ها بوسيله «اولتراسوند» تشخيص داده مي‌شوند که بهترين تکنيک تصويربرداري براي شناسايي کيست‌هاي تخمداني است. «اولتراسوند» يک روش تصويربرداري است که از امواج صوتي براي ايجاد تصاويري از ساختمان‌هاي درون بدن استفاده مي‌کند. تصويربرداري «اولتراسوند» بدون درد است و هيچ ضرري ندارد. همچنين مي‌توان کيست‌ها را با روش‌هاي ديگر تصويربرداري مانند اسکن cat يا اسکن mri شناسايي کرد.
چگونگي تشحيص پزشکان درباره خطرناک بودن کيست تخمداني
اگر زني در دهه چهارم زندگي خود يا حتي جوان‌تر باشد و قاعدگي‌هاي منظم داشته باشد، بيشتر توده‌هاي تخمداني «کيست‌هاي تخمداني عملکردي» خواهند بود که در حقيقت غيرطبيعي نيستند. اين کيست‌ها با جريان تخمکگذاري که در چرخه قاعدگي رخ مي‌دهد ارتباط دارند و معمولا در طي چرخه قاعدگي بعدي خودبخود ناپديد مي‌شوند. بنابراين بخصوص در زناني که در دهه دوم و سوم زندگي خود هستند اين کيست‌ها در چند چرخه قاعدگي بررسي مي‌شوند تا مشخص شود آيا از بين رفته‌اند يا نه. چون قرص‌هاي ضدبارداري خوراکي تا حدودي با جلوگيري از تخمکگذاري عمل مي‌کنند، پزشکان انتظار نخواهند داشت که زنان مصرف کننده ضدبارداري‌هاي خوراکي «کيست‌هاي تخمداني عملکردي» داشته باشند. بنابراين ممکن است به زناني که در حين مصرف قرص‌هاي ضدبارداري خوراکي به کيست‌هاي تخمدان مبتلا مي‌شوند توصيه شود که بجاي پايش از طريق «اولتراسوند لگن» يا جراحي، معاينه شوند.
عوامل ديگري نيز وجود دارند که در کنار سن زن يا مصرف ضدبارداري‌هاي خوراکي به ارزيابي کيست‌هاي تخمداني کمک مي‌کنند. کيستي که در «اولتراسوند» شبيه يک کيسه ساده پر مايع به نظر مي‌رسد، در مقابل کيستي با بافت سخت در داخل آن، به احتمال زياد خوش‌خيم است. بنابراين «اولتراسوند» نيز در تشخيص اينکه تومور تخمداني جدي است يا نه نقش دارد.
سرطان تخمدان در زنان جوان‌تر از 40 سال نادر است. کيست‌هاي تخمداني که پس از 40 سالگي ايجاد مي‌شوند نسبت به قبل از آن شانس بالاتر سرطاني بودن را دارند، اگرچه بيشتر کيست‌هاي تخمدان حتي پس از 40 سالگي خوش‌خيم هستند. آزمون خوني ca125 مي‌تواند بعنوان مشخصه‌اي براي سرطان تخمدان به کار رود، اما غيرطبيعي بودن آن هميشه به معني وجود سرطان نيست. اولا بسياري از بيماري‌هاي خوش‌خيم در زنان در سنين باروري مي‌تواند سبب افزايشca125شود، بنابراين ca125يک آزمون اختصاصي بخصوص در زنان جوان نيست. عفونت‌هاي لگن، فيبروئيد‌هاي رحم، بارداري، کيست‌هاي خوش‌خيم تخمدان (هموراژيک) و بيماري‌هاي کبد همگي بيماري‌هايي هستند که ممکن است در غياب سرطان تخمدان سطح ca125 را افزايش دهند. ثانيا حتي در صورت ابتلا زن به سرطان تخمدان، تمام اين سرطان‌هاي تخمدان سبب افزايش سطح ca125 نمي‌شود. علاوه براين، سطوح ca125 در زنان مبتلا به سرطان سينه، ريه و پانکراس نيز بصورت غيرطبيعي بالا مي‌رود.
درمان کيست‌هاي تخمدان
بيشتر کيست‌هاي تخمدان در زنان در سنين باروري کيست‌هاي «فوليکولار» هستند که بطور طبيعي در عرض 1 تا 3 ماه از بين مي‌روند. اگرچه ممکن است اين کيست‌ها پاره شوند، به ندرت علائم ايجاد مي‌کنند. اين کيست‌ها خوش‌خيم هستند و مشکلاتي ايجاد نمي‌کنند. در زناني که هيچ علائمي ندارند اين کيست‌ها را مي‌توان همزمان در طي آزمايش لگن تشخيص داد. تمام زنان در مقاطعي از زندگي به کيست‌هاي «فوليکولار» مبتلا مي‌شوند. در زنان در سنين باروري، معاينه کيست «فوليکولار» معمولا در چند چرخه قاعدگي انجام مي‌شود زيرا در اين گروه سني اين کيست‌ها شايع و سرطان تخمدان نادر است. گاهي اوقات کيست‌هاي تخمداني در زنان غيريائسه حاوي مقداري خون است که کيست‌هاي «هموراژيک» ناميده مي‌شوند. کيست‌هاي «هموراژيک» به سرعت برطرف مي‌شوند.
به منظور تعيين استراتژي درماني براي کيست‌هاي تخمدان از «اولتراسوند» استفاده مي‌شود زيرا اين روش مي‌تواند به تشخيص اينکه اين کيست، کيست ساده يا ترکيبي است کمک کند. کيست ساده که در بيماري‌هاي خوش‌خيم ديده مي‌شود فقط حاوي مايع بوده و بافت جامد ندارند اما کيست ترکيبي بافت جامدي دارد که به پايش و احتمالا جراحي نياز دارد.
بطور خلاصه درمان ايده‌آل کيست‌هاي تخمدان به سن زن، اندازه کيست (و تغيير اندازه) و ظاهر کيست در اولتراسوند بستگي دارد. درمان مي‌تواند شامل معاينه ساده يا ارزيابي آزمون‌هاي خوني مانندca125 باشد که به تشخيص پتانسيل ابتلا به سرطان کمک مي‌کند. در صورت ايجاد درد شديد، از بين نرفتن خود به خود يا مشکوک بودن تومور، مي‌توان آن را با «لاپاراسکوپي» يا در صورت نياز با «لاپاراسکوپي باز» خارج کرد. به مجرد خارج کردن کيست، تومور به يک پاتولوژيست ارجاع داده مي‌شود تا به منظور تشخيص نهايي نوع کيست موجود، بافت را در زير ميکروسکوپ آزمايش کند.
ابتکار نیوز
