بيماري پبرين کرم ابریشم

[Dr.vet]

بيماري پبرين

تك ياخته هايي كه براي كرم ابريشم خطرناك هستند شامل تكياخته هاي انگلي متعلق به گروه Microsporidia ،Grenera Nosema ،Phestophpra ،Thelohania مي باشند . علاوه براينها، گزارش گرديده است كه Trypanosema و Leptomonds باعث آلودگي كرم ابريشم Bombyx MORI-l مي شوند .اما بيماري تك ياخته اي اصلي كرم ابريشم بيماري پبرين بوده كه به علت ظهور لكه و خال هاي سياه فلفل مانند، بر روي بدن كرم ابريشم اولين بار توسط دو گواته فاگز در سال 1860 نام پبرين به آن داده شد .اين بيماري مهلك به نام بيماري فلفل يا بيماري دانه اي نيز مشهور است .پبرينپبرين يك بيماري مزمن وبسيار خطرناك براي كرم ابريشم اهلي مي باشد .اين بيماري عامل سقوط ناگهاني صنعت كرم ابريشم فرانسه و ايتاليا در سال 1965 محسوب مي گردد .اگرچه مبارزه عليه اين بيماري در تمام كشورهاي پرورش دهنده كرم ابريشم از بيش از 100 سال پيش ادامه دارد، ولي هنوز ريشه كن نشده است . اما به دليل مواظبت هاي شديد در آزمايش پروانه مادر براي توليد تخم هاي سالم و فاقد بيماري و همچنين ضدعفوني و پرورش بهداشتي، اين بيماري تحت كنترل درآمده است .اگرچه همانطور كه ذكر شد بيماري پبرين تحت كنترل نسبتاً قابل قبولي درآمده ولي گهگاهي به دليل ورود تخم هاي آلوده و وجود آلودگي ثانويه اين بيماري به طور پراكنده در بعضي از نواحي پرورش كرم ابريشم مشاهده مي شود .

سبب شناسي : پبرين توسط Nosenia Bombycis Nageli متعلق به خانوارده Nosematidae از نوع Microsporidia ايجاد مي شود .عامل بيماري از طريق بلع برگ هاي آلوده توت (به طور مستقيم) و يا از طريق پرورش تخمهاي آلوده كرم ابريشم ميزبان را آلوده مي سازد . ( به طور غيرمستقيم)علاوه بر Nosema Bombycis هفت نوع ياخته مختلف متعلق به گونه Genera Nosema از جمله Pliestophora وThelohania باعث آلودگي كرم ابريشم مي گردند . اين تك ياخته ها در شكل هاگ، بافت پوششي و حدت، باهم تفاوت دارند .آنها به طور تجربي به نامهاي M₂₅, M₁₂ ,(Thelihania)M₃₂ M_H,(Plisetophara SP)M₂₇, M₂₄ ,(Nosemasp)M₁₄نامگذاري شده اند . اين تك ياخته هاي با Nosema Bombycis كه درآن آلودگي بوسيله تخم نيز ميسر است، تفاوت داشته و به عكس آن با تخم بيماري انتشار نمي دهند .آنها با آلوده نمودن حشرات وحشي وارد بدن كرم شده و باعث آلودگي مي شوند.منابع آلودگي محيط كرم متفاوتند .منبع اصلي آلودگي، پرورش كرم ابريشم با تخم هاي آلوده و نيز آلودگي سطوحي است كه تخم گذاري بر روي آنها صورت مي گرد .آلودگي همچنين از طريق لاروهاي بيماري و مرده، مدفوع پروانه ها، پوسته هاي آلوده تخم، پوست آلوده لاروها و شفيره ها پس از پوست اندازي و غيره صورت مي گيرد.منبع اصلي آلودگي در بستر پرورش عبارت است از : مدفوع لاوهاي آلوده، سيني هاي آلوده، كاغذهاي آلوده زير كرمها، غبارآلوده سالنهاي پرورش و انبارهاي نگهداري برگ توت . گاهي اوقات آلودگي از طريق برگ هاي آلوده توتاز توتستان ها صورت مي گيرد .فضولات و لاروهاي مرده آلوده به پبرين نيز ممكن است منبعي براي آلودگي باشند .چرخه حياتي Nosema Bombycis Nageli شامل سه مرحله به نامهاي هاگ، پلانونتو مرونت مي باشد .هاگ بالغ بيضي شكل و يا بيضي – استوانه اي شكل است .اندازه آن به طور تخميني µ5/2-5/1×4-3 و داراي سه لايه داخلي، مياني و خارجي مي باشد . اسپوروپلاسم به شكل حلقه در عرض هاگ گسترش يافته و داراي يك جفت هسته است .هاگ داراي يك كپسول قطبي و يك رشته قطبي بوده كه رشته قطبي توسط داروهايي مانند H_2o2 و Kcl از بين مي رود .هاگ ها ازنظر نور شديداً شكننده بوده و در زير ميكروسكوپ بارنگ آبي روشن ظاهر مي شوند .هاگ در تخم ها در طول خواب، بيماريزايي خود را حفظ مي كند؛ و در شرايط عادي ميتواند در سالن پرورش بيش از يك سال زنده بماند و اثر بيماريزايي خود را از بدن پروانه ماده خشك شده تا 3 سال و در كشت مايع براي بيش از 3 هفته و در خاك براي بيش از دوماه حفظ كند .ولي اين هاگ در مقابل خشكي حساس بوده و قادر نيست بيش از 7-6 ساعت در زير نور مستقيم آفتاب باقي بماند (C^º 40-39) .همچنين در مقابل حرارت، دارو و ضد عفوني كننده ها ضعيف است .هاگ هاي زنده پس از ورود به بدن كرم ابريشم از طريق برگ توت، به علت خاصيت قليايي و وجود يونهاي پتاسيم در روده شروع به رشد مي كنند .در نتيجه رشته قطبي خارج شده و اسپورپلاسم به همراه دو هسته در طول آن مي خزد و به درون بافت هاي روده مياني نفوذ مي كند .به دنبال آن، رشته قطبي در دستگاه گوارش هضم مي شود .دو هسته اسپوروپلاسم به هم پيوسته و تشكيل يك پلانونتت متحد الهسته را مي دهند .اندازه پلانونت µ5/1-5/0 بوده و ظرف مدت 2-1 روز تشكيل مي يابد . پلانونت بيضي شكل بوده و هسته آن بدون پوسته است .پس از انجام حركت آميبي به وسيله تقسيم دوتايي تكثير مي شود .پلانونت در ابتدا، روده را آلوده كرده و پس ازعبور از جدار روده بافت هاي مختلف حساس رامورد هجوم قرار مي دهد .زماني كه پلانونت به سلول ميزبان نفوذ ميكند، بي حركت، در يكن قطه متمركز مي شود .اين مرحله (مرونت) ناميده مي شود .مرونت يك مرحله داخل سلولي است كه توسط يك جدار سلولي خاص مواد غذايي را از سلول ميزبان جذب مي كند .مرونت، كروي و ياگلابي شكل بوده و در ظرف مدت 3-2 روز بعد از آلودگي تشكيل مي شود . مرونت به وسيله تقسيم دوتايي يا تقسيم چندتايي و يا به وسيله جوانه زدن،تكثيرمي يابد .زماني كه سيتوپلاسم سلول ميزبان خالي مي شود،مرونت ها در رديف هاي موازي در داخل آن قرارمي گيرند . مرونت ها پس ازتكثير گروهي سلولهاي ميزبان راپركرده و زماني كه اين سلول هااز مواد غذايي تهي هستند، توليد هاگ صورت مي گيرد .چرخه كامل رشد تك ياخته پبرين، از زمان شروع رشد هاگ تازمان توليد هاگ مي باشد.نشانه هاي بيماري علايم اين بيماري در تمام مراحل رشد كرم ابريشم، مانند تخم، لارو، شفيره و كرم كامل مشاهده مي شود . اين علايم معياري مهم براي شناسايي بيماري مي باشد .

درمرحله تخم، علايم بيماري پبرين عبارتند از : تعداد كم تخمها، فقدان چسبندگي كامل زير لايه تخمها، عدم يكنواختي تخم ها، تعداد زياد تخم هاي غير بارور و تخمهاي مرده، تخمگذاري ضعيف و نامنظم .گاهي اوقات تخم هاي آلوده نمي توانند باز شوند و يا لاروهاي بيرون آمده ازتخم ممكن است بميرند.لاروها علايمي مانندكم شدن اشتها، رشدناموزون و ناهمگوني در اندازه را نشان مي دهند .لاروها به طور نامنظم پوست اندازي كرده و از خود سستي و بي حالي نشان مي دهند .لاروهاي آلوده ، پيش از سومين پوست اندازي مي ميرند و آنهايي كه به شدت آلوده شده اند در طي سن اول مي ميرند .پوست بدن لاروها چروك شده، رنگ آن قهوه اي مي گردد و بدن پس از مرگ فاسد نمي شود، اما حالت لاستيكي دارد .روده آلوده كدر شده و در طول غده ابريشم در نقاط مختلف تاول هاي سفيد چركي مشاهده مي شود . گاهي اوقات بر روي پوست لاروها دانه هاي نامنظم سياه، مانند دانه هاي فلفل سياه به چشم مي خورد .شفيره هاي آلوده سست، شل ومتورم شده وشكم آنها براق و نرم مي شود . گاهي اوقات دانه هاي سياه نامنظم نزديك نوك بال و اطراف شكم به چشم مي خورد . معمولاً شفيره هاي آلوده به مرحله بلوغ نمي رسند . ظهور پروانه ها با تأخير و به طور ناقص انجام مي شود .بال هاي پروانه ها جمع و شاخكهاي آنها كج شده و نميتوانند به خوبي جفتگيري نمايند .پولك هاي بال و ناحيه شكم به راحتي كنده مي شود .در پروانه هاي آلوده اگر غدد مسئول مواد چسبنده آلوده شوند، پروانه ها تخم ريزي مي نمايند اما تخم ها به سطح صفحه تخمگذاري چسبندگي نداشته و از آن به راحتي جدا مي شوند .پيشگيري و كنترلبراي پيشگيري و كنترل اين بيماري بايد سعي نمود تا حد امكان تخم هاي سالم توليد نمود و از آلودگي جنيني جلوگيري به عمل آورد .اين امر از طريق آزمايشات دقيق و مرتب پروانه مادر حاصل مي شود .روش هاي ديگر عبارتند از :ضد عفوني نمودن موثر سالنهاي پرورش،تجهيزات و محوطه و حفظ شرايط دقيق بهداشتي در طي عمليات پرورش .بايد ده دقيقه قبل از تخمگذاري سطوحي را كه بر روي آنها تخمگذاري انجام مي گيرد،توسط فرمالين 2% ضد عفوني نمود .اگرچه اين ضدعفوني كردن سطح بايد در مرحله تهيه و بسته بندي تخم صورت گيرد، اما درموقع باز شدن تخمها و زماني كه بسته تخم ها را از سردخانه بيرون مي آورند بايدسيني ها و تمام وسايل به همين منوال ضد عفوني گردند .اگر تخم ها در مرحله پيشرفته رشد جنين باشند، ضدعفوني سطح تخمگذاري بايد توسط فرمالين 1% و براي مدت 5دقيقه صورت پذيرد وسالن وتجهيزات مربوطه بايد قبل از باز شدن تخم ها شسته و ضد عفوني گردند .كرمهاي ابريشم جوان بايد تحت شرايط بهداشتي پرورش يابند .براي احتياط تخم هاي آبي رنگ بازنشده، تخمهاي مرده، پوسته لارو ها و تخم هاي بازشده نيز بايد مورد آزمايش قرار گيرند و اگر عامل پبرين مشاهده شد، تخمها نبايد بارور شوند و در صورت بارو شدن تخمها و تبديل به لارو، بايد لاروها را سوزاند و همين طور مي توان لاروهاي نابرابر ازنظر اندازه و يا لاروهايي كه با تأخير پوست اندازي كرده اند و يا مدفوع و فضولات آنها برا براي بررسي آزمايشگاهي از نظر يافتن هاگ پبرن مورد آزمايش قرارداد .كرم هاي ابريشم آلوده، مدفوع و حشرات توتستانها از منابع مهم آلودگي هستند و بايد به طور كامل براي پيشگيري از آلودگي بعدي و گسترش بيماري كنترل و بررسي گردند .در طي مرحله توليد تخم، علاوه بر آزمايش پروانه مادر، بايد توجه داشت كه از آلودگي توسط ديگر منابع جلوگيري به عمل آيد.تجهيزاتيكه براي يك بخش مورد استفاده قرارمي گيرند، نبايد تا موقع تميز شدن و ضد عفوني كامل براي بخشهاي ديگر استفاده شوند.پس از ضد عفوني نمودن سطح تخم ها، بايد آنها را خشك نمود و در اتاق هاي جدا و دور ازمركز تخم و اتاق آزمايش انبار نمود .
علاوه بر اقدامات پيشگيري فوق، گزارش گرديده است كه غوطه دادن تخمها در اسيد كلريدريك داغ شدت بيماري راكاهش مي دهد .درمان دارويي با قارچ كش هايي نظير فرماژيلين، بنوميل بنگارد و باويستين نتايج مثبت داشته ولي اقدامات پيشگيري به مراتب بهتر و مؤثرتر ازاقدامات درماني مي باشند .

منبع: http://fars.ivo.ir/Portal/Home/ShowP...8-7c3886e1d16e