ساز و کارهای جانوران برای زندگی در شرایط خشک

[*FATIMA*]

دوری از گرما

در ساعت های گرم روز و پناه بردن به دالان های زیرزمینی ، به طور کلی شکل زیستی روزانه به صورت حفار و فعالیت عمده روی خاک به صورت شبانه است .

شیوه های رفتاری بی شماری برای دوری از حرارت بالای بیابان در میان جانوران بیابان وجود دارد . بسیاری از جانوران تنها هنگام غروب و سپیده دم فعال هستند . بسیاری از حیوانات کاملاً شبانه اند یعنی فعالیت های خود را به زمان خنکی شب محدود می کنند و در طول روز در کمینگاه های خنک ، غارها و سوراخ های زیرزمینی می خوابند . تعداد کمی از جیوانات بیابان مانند موش خرمایی دم گرد در روز فعالیت می کند ، زمانی که روزها بسیار گرم است یا گیاهان بسیار خشک می شوند به خواب می رود . این جانور در گرم ترین قسمت تابستان خواب است ( آنها همچنین برای دوری از سرمای زمستان به خواب زمستانی فرو می روند )

برخی از حیوانات کوچکتر بیابان سوراخ هایی در زیر خاک یا شن برای فرار از حرارت بالای محیط بیابان حفر می کنند . این حیوانات شامل بسیاری از پستانداران ، خزندگان ، حشرات و دوزیستان بیابان اند . جوندگان هم ممکن است ورودی لانه های زیرزمینی خود را به منظور جلوگیری از گرما ببندند .


پراکنده کردن حرارت

بعضی از حیوانات حرارت های جذب شده از اطراف را با سازوکارهای متفاوت پراکنده می کنند . جغدها و مرغ های مگس خوار به سرعت بال می زنند و در این هنگام دهان خود را باز می کنند تا آب از محوطه دهان آنها تبخیر گردد ( تنها حیواناتی که منبعی خوبی از آب را با شکار به دست می آورند می توانند این گونه خنک شوند ) بسیاری از پستانداران بیابان برای پراکنده کردن حرارت خود به محیط ، اندام اضافی گسترده ای دارند . گوش های بزرگ خرگوش امریکایی ، با تعداد زیاد رگ های خونی ، حرارت را هنگامی که حیوان مشغول استراحت در محیطی خنک و سایه ای است ، آزاد می کند . در مناطق خنک تر خویشاوندان این حیوان گوش های کوچکتری دارند .

نژاد جدید لاشخورها ، مانند لاشخورهای ترکیه و لاشخورهای سیاه ، رنگ تیره دارند و در نتیجه مقدار قابل توجهی از حرارت بیابان را جذب می کنند . اما آنها ادرار خود را روی پاهایشان می ریزند و با تبخیر آن خنک می شوند و خون خنک شده را داخل بدنشان به گردش درمی آورند . این رفتار اوروهیدوسیس نامیده می شود .

بسیاری از حیوانات بیابانی نسبت به سایر خویشاوندان خود در دیگر مناطق معتدل ، کمرنگ تر هستند . رنگ پریدگی ممکن است در پرها ، خز ، فلس ها یا پوست دیده شود . این پریدگی رنگ فقط برای مراقبت کردن از حیوان به مظور جذب حرارت کمتر از محیط نیست ، بلکه به حیوان کمک می کند تا در روشنایی کمتر در معرض دید شکارچی قرار گیرد .

منبع : اکولوژی مناطق بیابانی
نوشته
عباس حنطه
علی اکبر دماوندی