با زیورآلات مختلف ترکمن آشنا شوید ، زیورآلاتی برپایه شکل و هندسه

[فاطمه قطب تحریری]

زیورآلات ترکمن از جمله زیباترین و چشم‌گیرترین زیورآلات ایرانی است. همان‌طور که لباس ترکمن پر از جزئیات و آرایه‌های تزیینی است، زیورآلات هم در نهایت دقت و حوصله هنرمند خلق می‌شود؛ حوصله‌ای که مستلزم زمان و مهارت استادکار است. چرا که زیورآلات در پوشش ترکمن اهمیت بالایی دارد و فقط وجه تزیینی آن، که بعضا در مراسم‌ خاص هم‌چون نماد است، مورد بحث نیست. از طرف دیگر زیورآلات گاهی صرفا جهت تزیین لباس آماده می‌شود و از این‌رو کاملا وابسته به لباس است.

نقوش عمدتا برگرفته از طرح‌های گیاهی، حیوانی و تصاویری هندسی و انتزاعی است. غالبا این نقوش بار مفهومی دارند و برخی نقش‌ها از جمله ستاره هشت‌پر به‌وفور به چشم می‌خورد؛ چرا که زن ترکمن ستاره هشت‌پر را نشانه بخت و اقبال می‌داند.

اشکال هندسی مثل دایره و مثلث، مربع و مستطیل و... که هر یک نمادی از جهان پیرامون اطرافشان است. به‌طور مثال مثلث نماد کوهان شتر، دایره خورشید و خطوط مارپیچ شاخ قوچ و میش و ... است.

به‌طور کلی انواع زیورآلات را می‌توان در چند دسته کلی قرار داد :

زیور‌های سر و پیشانی ترکمن
که به آن قبه گفته می‌شود. قبه در واقع کلاهی است فلزی به شکل نیم دایره که بر سر می‌کنند و ریسه‌های فلزی از آن آویزان است که جلوه آن را زیباتر می‌کند.

زیورهای موی زنان ترکمن

زنان ترکمن مثل بسیاری اقوام دیگر از زیورآلات برای تزیین گیسوان خود استفاده می‌کنند. به این زیور‌های مو اصطلاحا ( اسئق) گفته می‌شود که جنس و تزییناتش مانند بخش‌های دیگر است.

زیور روسینه‌ای (بو کائو) زنان ترکمن فقط مخصوص جشن‌ها و مراسم‌ ویژه است و کاربرد روزمره ندارد

روسینه‌ای (بو کائو) زنان ترکمن

یک تکه‌ فلزی بسیار بزرگ پر از سنگ و شیشه‌های رنگین و ریسه‌ها و منجوق‌ها، به‌طوری‌که روی سینه را می‌پوشاند. البته این زیور هم فقط مخصوص جشن‌ها و مراسم‌ ویژه است و کاربرد روزمره ندارد.

کمربند (بیل قشاق) زنان ترکمن، کمربندی منحصربه‌فرد که با تریینات سکه‌ای و بسیار مفصل است

این کمربند هم کمربندی منحصربه‌فرد است، با تریینات سکه‌ای و بسیار مفصل و البته سنگین که آن را روی پیراهن استفاده می‌کنند.