توزیع های مختلف لینوکس چیست ؟
همانطور که می‌دانید، سیستم‌عامل گنو/لینوکس به خودی خود یکسیستم‌عامل آزاد و رایگان است. گنو/لینوکس را هر کس می‌تواند جمع‌آوری کرده و بهنام خودش به رایگان عرضه کرده و به فروش برساند. علت چیست؟
سیستم‌عاملگنو/لینوکس از بخش‌های بسیار زیادی تشکیل شده که هر بخش آن توسط عده‌ای خاص توسعهمی‌یابد که هر یک در یک سمت جهان قرار دارند. معروف است که می‌گویند گنو/لینوکسمانند هواپیمایی است که هر قسمت آن را در یک کشور ساخته‌اند. البته این نکته نقطهقوت آن به شمار می‌رود. در صورتی که شما به عنوان یک کاربر بخواهید یک گنو/لینوکسداشته باشید، باید تمام این قطعات را جداگانه جمع‌آوری کرده و پس از کامپایلاستفاده نمایید. درصد کمی از مردم این امکان و توانایی را دارند. بنابراین افراد وشرکت‌هایی اقدام به جمع‌آوری این قطعات مجزا و قرار دادن آنها کنار هم کرده‌اند وعلاوه بر آن برای این مجموعه برنامه‌های نصب و مدیریت نوشته‌اند تا کار نصب ومدیریت سیستم را برای کاربران آسان کنند. به این مجموعه‌ها که توسط افراد و شرکت‌هاگرداوری شده است، توزیع یا Distribution گنو/لینوکس می‌گویند.

علت تنوع توزیع‌هاچیست؟
هر یک از توزیع‌های گنو/لینوکس دارای ویژگی‌های خاصی است کهآنرا از توزیع دیگر متمایز می‌کند. مثلا ممکن است برنامه‌های نصب آنها با هم تفاوتداشته باشند (البته اصول نصب همه گنو/لینوکس‌ها یکسان است) و یا ابزارهای مدیریتیگرافیکی تهیه شده با هم متفاوت باشند و یا نسخه برنامه‌هایی که با یک توزیع خاصارائه می‌شوند جدیدتر یا قدیمی‌تر باشند، محل فایل‌های پیکربندی آنها متفاوت باشد،و یا ممکن است توزیع‌هایی مخصوص امور خاص طراحی شده باشند.
مثلا مخصوصسرویس‌دهنده‌ها، مخصوص ایستگاههای کاری، مخصوص کامپیوترهای قدیمی، مخصوص مدیریتشبکه، مخصوص چند رسانه‌ای، مخصوص بازی و به همین ترتیب. بنابراین هر فرد یا گروهخلاقی می‌تواند توزیع مخصوص خود را ارائه نماید. مثلا برخی از توزیع‌ها برای نصب وپیکربندی آسان بهینه سازی شده‌اند.
توزیع‌ها به دو صورت تجاری و رایگان ارائهمی‌شوند. یعنی در ازای دریافت یا استفاده از خدمات پشتیبانی برخی از آنها باید پولپرداخت شود و برخی از آنها رایگان هستند. البته به هر حال شما در اکثر موارد قادریدتا یک توزیع گنو/لینوکس را چه رایگان و چه تجاری به تعداد نامحدود کپی و توزیعنمایید، مگر آنکه تولید کننده شما را محدود کرده باشد. اکثر توزیع‌های غیر تجاری وبرخی از توزیع‌های تجاری بصورت رایگان از سایت‌های مربوطه قابل دانلود هستند.
درصورتی که گنو/لینوکس را یاد بگیرید، مهم نیست از چه توزیعی استفاده کنید. چون همهآنها ذاتا شبیه هم هستند و تمام اموری که در یک توزیع انجام می‌دهید، در توزیع دیگرنیز قابل انجام خواهد بود (شاید به نحوی دیگر و با اندکی تفاوت).
برخی ازتوزیع‌ها از ایجاد تغییرات و بهینه‌سازی‌هایی در توزیع‌های دیگر ایجاد شده‌اند کهآنها را توزیع‌های مبتنی بر یک توزیع می‌نامند. مثلا توزیع Ubuntu یک توزیع مبتنیبر دبیان است. یا مثلا توزیع فارسی پارسیکس یک توزیع مبتنی بر KANOTIX است.

شما هممی‌توانید!
بله در صورتی که گنو/لینوکس را کاملا یاد گرفته باشیدو مقداری خلاقیت و برنامه نویسی بلد باشید، قادر خواهید بود تا توزیع خودتان راایجاد کنید. راهنماهای بسیاری در مورد ایجاد یک توزیع گنو/لینوکس منتشر شده است کهیکی از بهترین این راهنماها، کتاب LFS یا Linux From Scratch نام دارد که آنرامی‌توانید از اینجا مطالعه یا دانلود نمایید.

کدامتوزیع؟
همانطوری که در بالا اشاره کردم، هر یک از توزیع‌ها دارایویژگی‌های خاص خود هستند. مثلا برنامه نصب یک توزیع بسیار راحت است و یک توزیع دیگرممکن است از نظر پایداری و امنیت مطرح باشد و به همین ترتیب. انتخاب توزیع بستگی بهشرایط زیر دارد:

- سطح علمی کاربر
- مورد استفاده از گنو/لینوکس
- ویژگی‌های توزیع
- بازار
الف: سطح علمیکاربر:
کاربرانی که دارای آشنایی کمتری با گنو/لینوکس هستند، جذبتوزیع‌هایی می‌شوند که دارای ابزارهای پیکربندی گرافیکی است که آنها را قادرمی‌سازد راحت‌تر سیستم‌شان را اداره و نصب نمایند. همچنین دارای نرم‌افزارهای جدیدیباشد که به آنها حداکثر قابلیت‌ها را ارائه نماید.

از توزیع‌هایی که برایکاربران تازه کار مناسب‌تر هستند، می‌توان اوبونتو (Ubuntu)، زوزه (SuSE)، فدورا (Fedora)، مندریوا (Mandriva)، لیندوز (Lindows)، لیکوریس (Lycoris)، مپیس (Mepis) و XandarOS را نام برد. کاربرانی که پیشرفته‌تر هستند و ابزارهای پیکربندی گرافیکیبرایشان مهم نبوده، کیفیت و سرعت سیستم برایشان مهم‌تر است جذب توزیع‌هایحرفه‌ای‌تر مانند دبیان (Debian)، جنتو (Gentoo) و اسلکور (Slackware) می‌شوند. ممکن است نصب و راه‌اندازی این توزیع‌ها برای کاربران تازه‌کار دشوار باشد، ولی درعوض هر سه آنها بسیار باکیفیت و پایدار هستند.

ب: مورد استفاده ازگنو/لینوکس:
برخی از توزیع‌ها مخصوص نیازهای خاصی طراحی شده‌اند. مثلا امروزه از اصلی‌ترین نیازها می‌توان به سرویس‌دهنده‌ها و ایستگاه‌های کاریاشاره نمود. البته برخی از توزیع‌ها این امکان را به شما می‌دهند که هنگام نصب، نوعمصرف آنها را تعیین کنید و با توجه به انتخاب شما، نرم‌افزارهای مربوط به آن مصرفخاص نصب خواهند شد. مثلا اوبونتو، فدورا و دبیان این امکان را دارا هستند. برخی ازتوزیع‌ها تنها مخصوص یک نیاز طراحی شده‌اند و دارای ابزارهای مربوط به آن نیازمی‌باشند. مثلا گنو/لینوکس کناپیکس (Knoppix) که یک توزیع روی میزی است، تنها دارایابزارهایی است که برای کاربران روی میزی کاربرد دارد، و یا گنو/لینوکس SOL تنها بهدرد وظایف یک سرویس‌دهنده می‌خورد.

ج: ویژگی‌های توزیع:
برخی اوقات یکتوزیع دارای ویژگی‌های خاصی است که آنرا برای استفاده قابل انتخاب می‌سازد. مثلاگنو/لینوکس اورالوکس (Oralux) دارای امکانات مخصوص نابینایان می‌باشد. مانندشناسایی صفحه نمایش‌های بریل و یا مرور صوتی وب و پست الکترونیک. و یا یکگنو/لینوکس ممکن است سخت‌افزارهای خاصی را به خوبی پشتیبانی نماید. و یا ممکن استسرعت و کیفیت یک توزیع یا آسانی استفاده از آن ملاک انتخاب قرار گیرد.

د: بازار:
ممکن است موجود بودن یک توزیع در بازار و یا نبود آن ملاک انتخابباشد. مثلا در ایران فراوان‌ترین توزیع گنو/لینوکس، توزیع فدورا و ردهت است. اصلابرخی افراد و موسسات گنو/لینوکس را به نام ردهت می‌شناسند.

بالاخره کدام را انتخابکنیم؟
در بازار ایران در مورد انتخاب توزیع محدودیت‌های فراوانیوجود دارد. با توجه به توزیع‌های موجود در بازار، برای مصارف زیر توزیع‌های مقابلآن توصیه می‌شوند:

مصرف میزکار(Desktop)/ایستگاه‌کاری – کاربران تازه‌کار: اوبونتو (Ubuntu)، زوزه (SuSE)، پارسیکس (Parsix)، مپیس (MEPIS)، فدورا (Fedora)،

مصرف میزکار(Desktop)/ایستگاه‌کاری – کاربران حرفه‌ای: دبیان (Debian)،اسلکور (Slackware)، جنتو (Gentoo)

مصرف سرویس‌دهنده: دبیان (Debian)،اسلکور (Slackware)، فدورا (Fedora)
دیسک‌های زنده: کناپیکس (Knoppix)، پارسیکس (Parsix)، کانوتیکس (Kanotix) شبدیکس (Shabdix)

توضیح اینکه دیسک‌های زندهگنو/لینوکس‌هایی هستند که کاملا از روی CD اجرا می‌شوند و نیازی به نصب آنها رویسیستم نیست. این دیسک‌ها برای مصارف آموزشی، عیب زدایی و نمایشی مناسب می‌باشند.