جنس لاریکس
Larix
Larch
لاریکس ها از کونیفرهای خزان کننده تیپیک نیم کره شمالی میباشند . اکثراً در نواحی سرد و شمالی ترین مناطق (حتی تا آن سوی قطب شمال) یا در ارتفاعات کوههای بلند مشاهده میشوند بر طبق علم درخت شناسی پیشرفته ، جنس لاریکس شامل 10 تا 20 گونه میباشد . در امریکای شمالی حداقل سه گونه شناسایی شده مشخص و در آسیا (ژاپن ، چین ، هیمالیا و سیبری) در حدود 6 گونه وجود دارد ولی اروپا با داشتن فقط یک گونه از این نظر نسبتاً فقیر میباشد .
Larix deciduas Mill.
European Larch
Pinaceae
لاریکس کونیفری است با 50-20 متر بلندی و پوستی که در ابتدا صاف ، نازک ، بعدها نسبتاً ضخیم ، زبر و خشن ، شیاردار میشود که از نواحی بالا به صورت ورقه هایی جدا شده و میریزند . سطح این ورقه ها مایل به خاکستری است اما در برش عرض ، ضخامت پوست قرمز یا قهوه ای مایل به قرمز میباشد . تاج آن در جوانی مخروطی ، باریک و شاخه های آن به صورت مارپیچ منظم میباشد . در درختان مسن فقط برخی شاخه های ضخیم به صورت افقی از تنه جدا شدند که ممکن است تا چند متر طول داشته باشند و شاخه های جوان از آنها مانند یک چتر آویزان هستند .
روی شاخه های بلند برگهای سوزنی تک به تک و به صورت مارپیچ قرار گرفته اند ولی بر روی شاخه های کوناه برگها به صورت مجتمع و در دسته های 15 تا 90 تایی و معمولاً 30 تا 40 تایی میباشند . آنها در ابتدا سبز روشن و بعدها تیره تر میشوند . در پاییز به زرد طلایی تغییر رنگ داده و میریزند . شاخه های جوان صاف و بدون کرک و زرد رنگ میباشند . گلها تک جنس و بر روی درختان جدا از هم ظاهر میگردند . مخروط های نر زردرنگ ، تخم مرغی ، با 10-5 میلیمتر طول و آویزان میباشند . مخروطهای ماده تخم مرغی با 15-10 میلیمتر طول و فلسهای قرمز مشخص (به ندرت سیز) هستند . دوره گلدهی آنها از فروردین تا اردیبهشت میباشد . مخروطهای رسیده حنایی رنگ (مسن ترها خاکستری) تخم مرغی تا دوکی شکل و از درخت جدا نمیشوند . دو زیر گونه اصلی اروپا عمدتاً از نظر اندازه مخروطها با هم تفاوت دارند . زیر گونه کوهستانی دارای مخروط های بزرگی با 60-15 میلیمتر طول (معمولاً 40) و 23-13 میلیمتر قطر میباشند . زیرگونه پولونیکا به طور مشخص کوچک و با مخروط های تقریباً کروی شکل به اندازه 25-20 میلیمنر طول و 17-9 میلیمتر قطر هستند . از نظر تعداد و شکل فلسهای دانه نیز اختلاف دارند . در مورد زیر گونه کوهستانی به طور متوسط به تغداد 36 عدد و پهن ، چرمی شکل و مدور هستند و هر یک دارای لبه ای نازک است که کمی به سمت خارج برگشته و هنگام رسیدن به سمت پایین برمیگردد . ولی در زیر گونه دیگر به طور متوسط به تعداد فقط 26 عدد میباشد و کاسه ای شکل است و بعضی وقتها لبه آنها ضخیم میشود اما هرگز به سمت بیرون یا پایین برنمیگردد . بذرهای لاریکس اروپایی در حدود 4 میلیمتر طول دارند و هر یک دارای بالی نازک ، قهوه ای با 8-5 میلیمتر طول و غشایی میباشند . خاستگاه اصلی و طبیعی لاریکس اروپایی شامل کوههای آلپ و دامنه های کوهستانی (زیر گونه deciduas ) با گسترش پراکنده در نواحی کوهستانی شمال چک ، کارپاتین و لهستان (احتمالاً فقط زیر گونه پولونیا)میباشد . در دوران چهارم زمین شناسی به صورت خودرو در ارتفاعات پایین تر نیز یافت میشد . بعد از عصر یخبندان از همه رویشگاههای طبیعی آن فقط احتمالاً نواحی کمی که ذکر شد باقی مانده است .
Larix Kaempferi (Lamb.) Carr.
Japanese Larch
Pinaceae
سوزنی برگی به ارتفاع 35-30 متر و تنه ای راست و بدون انشعاب با تاجی گسترده میباشد . شاخه های آن نامنظم و با یک زاویه راست نسبت به تنه قرار گرفته است . (آثار تشکیل حالت پیرامونی) پوست آن در مقایسه با لاریکس اروپایی نازک و به صورت فلسهایی جدا میشود . شاخه های جوان قهوه ای مایل به قرمز و معمولاً کرکدار یا گردآلود میباشند . جوانه ها کمی رزین دار هستند . برگهای سوزنی با 35-15 میلیمتر طول و پهن تر از گونه اروپایی میباشند . سبز – آبی مشخص با نوارهای استماتی در هر دو سطح برگ و مجتمع در دسته های حدود 40 تایی هستند در پاییز به زرد طلایی تغییر رنگ مییابند . دوره گلدهی آن فروردین و اردیبهشت میباشد . مخروط ها تقریباً کروی هستند و 35-20 میلیمتر طول دارند . از حدود 50 فلس مدور تا چاله دار تشکیل شدند که در مخروط های رسیده مانند گلبرگ های گل سرخ به سمت خارج و پایین برمیگردند . آنها در ابتدا سبز و بعدها قهوه ای میشوند . دانه ها دارای بالهای قهوه ای براق میباشند . این گونه در اصل به صورت خودرو و فقط در ژاپن در جزیره هون شو و در ارتفاع 1300 تا 2900 متر از سطح دریا میروید و در فرم پاکوتاه نیز در اشکوب بالای جنگل مشاهده میگردد . در اروپا از سال 1861 کاشته شده است . حدود سال 1900 هیبرید Larix X leptolepis در داکلند (اسکاتلند) دیده شده که نتیجه لقاح بیم گونه اروپایی و ژاپنی میباشد و به عنوان یک درخت جنگلی مقاوم برای آینده در نظر گرفته شده است .