اقدامات لازم در گزیدگی

**پژواک** · 26th November 2010 08:46 PM

از جمله حشراتي كه مي‌تواند در اثر گزيدن افراد مشكل‌ساز شوند، زنبورها هستند، مخصوصازنبورهاي
وحشي كه خطر جدي براي فرد ايجاد مي‌كنند

علائمي كه زنبور گزيدگي مي‌تواند ايجاد كند، درد و تورم ناگهاني در محل گزش و قرمزي در مركز تورم است.

البته بعضي از افراد به هر نوع سمي حساسيت دارند و واكنش آلرژيك بسيار شديدي مي‌توانند به سم زنبور نشان دهند و اصطلاحا شوك آنافلاتيك در آنها ايجاد مي‌شود كه در اين موارد به اقدامات سريع و فوري نياز داريم.

اگر هيچيك از اين علائم براي فرد زنبور گزيده ايجاد نشد تنها كاري كه ما مي‌توانيم انجام دهيم، اين است كه ابتدا از نزديك محل گزيدگي را بررسي كنيم. اگر نيش هنوز در سطح باقي است مي‌توانيم آن را با يك موچين يا انبر از سطح پوست بيرون بكشيم. بايد مراقب باشيم كه كيسه زهر را فشار ندهيم، زيرا ممكن است باقي سم وارد بدن شود، بعد از آن مي‌توانيم محل را با آب سرد همراه با بيكربنات سديم كمپرس كنيم.

ممكن است گزيدگي در داخل دهان يا گلو صورت گيرد و اين مساله خطرناك است. چون بافت‌هاي گلو و دهان بافت‌هاي شلي هستند و خيلي سريع ورم مي‌كنند و ممكن است باعث اختلال تنفسي شوند.

براي اين كار سريعا داخل دهان را با آب سرد و بيكربنات سديم شستشو مي‌دهيم و مريض را به پزشك ارجاع دهيم.

مار يا عقرب‌

دكتر داوود يادگاري فوق تخصص بيماري‌هاي عفوني در خصوص گزيده شدن با مار يا عقرب مي‌گويد: بهترين اقدام به هنگام گزيده شدن توسط مار و عقرب شستشوي محل گزيده شده با آب و صابون و خودداري از فعاليت و راه رفتن فرد گزيده شده است؛ چرا كه اين حالت موجب گردش سريع‌تر سم در جريان خون او مي‌شود. همچنين بستن منطقه بالاي گزش نيز مي‌تواند در جلوگيري از انتشار سم مفيد باشد البته به صورتي كه فقط جريان وريد بسته شود و سبب بسته شدن شريان نشود.

وي در اين خصوص تاكيد مي‌كند: بهتر است پس از بستن وريد، منطقه بسته شده هر 20 دقيقه يك بار باز شود.
به گفته اين متخصص بيماري‌هاي عفوني، اكثر مارهاي ايران به چند دسته تقسيم مي‌شوند كه گزش مارهاي مناطق كويري اغلب بر سيستم تنفس و عصبي فرد گزيده شده اثر گذاشته و او را نيازمند تنفس‌
دهان به دهان مي‌كند.

همچنين مارهاي مناطق كوهستاني مثل كردستان و شميرانات اغلب سبب اختلال در روند انعقاد خون مي‌شوند و مارهاي مناطق درياي خزر نيز غالبا سمي نبوده و خطر كمتري دارند، مارهاي مناطق خليج فارس نيز مهلك‌ترين سم‌ها را دارند.

دكتر يادگاري، در تمامي موارد رساندن سريع فرد حادثه ديده به مركز درماني بي‌آن‌كه سبب فعاليت زياد فرد شود را الزامي مي‌داند: رساندن به موقع فرد گزيده شده توسط مار يا جانوران سمي ديگر باعث خواهد شد تا اقدامات درماني مناسب و به موقع از جمله تزريق آنتي سرم براي او انجام شود.

هاري، خطرناك‌تر از همه‌

هاري يك بيماري ويروسي حاد قابل انتقال بين انسان و جانوران خونگرم است كه آن را مي‌توان
صد درصد كشنده به شمار آورد.

مخزن اين بيماري كليه حيوانات خونگرم پستاندار چه اهلي و چه وحشي است و حتي حيوانات خانگي‌ مانند سگ، گربه، گوسفند، گاو، الاغ، اسب و شتر هم مي‌توانند باعث اين بيماري شوند.

به عبارت ديگر، هر گونه حيوان گزيدگي را بايد مشكوك به هاري تلقي نمود، مگر خلاف آن ثابت شود.

عمده‌ترين راه‌هاي سرايت بيماري به وسيله گاز گرفتن يا پنجه كشيدن حيوانات هار و از طريق مخاط و پوست است، ضمن اين‌كه سگ‌ها و گربه‌هاي به ظاهر سالم كه در اواخر دوره كمون بيماري هستند، مي‌توانند از طريق ليسيدن لب، چشم و بيني افرادي كه با آنها بازي مي‌كنند، بيماري را انتقال دهند.

نكته مهم در خصوص هاري اين است كه شستشوي فوري زخم با آب فراوان و صابون بيشتر از 50 درصد در پيشگيري از بيماري هاري موثراست.

علائم بيماري هاري به 3 دوره نهفتگي، مقدماتي بيماري و برانگيختگي يا ظهور علائم واقعي بيماري تقسيم مي‌شود كه مهمترين نشانه‌هاي دوره مقدماتي بيماري، خستگي، بي‌اشتهايي، افسردگي، بيقراري، سوزش و خارش در محل زخم، تف اندازي، بيخوابي و تحريك‌پذيري مي‌باشد. مهمترين علائم دوره برانگيختگي يا ظهور علائم واقعي بيماري، تحريك‌پذيري شديد بيماري نسبت به تمامي محرك‌هاست.

ترس از آب، جريان هوا، نور و ساير محرك‌ها، بيمار را به شدت متشنج كرده به طوري كه دچار انقباضات شديد عضلاني شده و خود را به در و ديوار مي‌كوبد، ‌كف اطراف دهان را مي‌پوشاند و بالاخره بيمار با افزايش انقباضات عضلاني، نخوردن غذا و نياشاميدن آب و بالاخره در اثر انقباض عضله قلب و فلج دستگاه تنفس فوت مي‌كند.

مراجعه فوري به مركز درمان پييشگيري‌ هاري به محض وقوع هرگونه گزش توسط حيوانات، شستشوي فوري محل زخم با آب فراوان و صابون حداقل به مدت 5 تا 10 دقيقه، ضد عفوني زخم با الكل 70 درصد يا محلول بتادين يك درصد، تزريق واكسن‌ هاري و در صورت نياز تزريق سرم بيماري، اقدامات پيشگيري جهت بيماري كزاز، از بين بردن حيوانات ولگرد و واكسيناسيون، قلاده‌گذاري و استفاده از پوزه‌بند براي سگ‌هاي صاحب‌دار از جمله راه‌هاي پيشگيري از بيماري هاري است.