مواد قابل اشتعال در آزمایشگاه

[*مینا*]

مواد قابل اشتعال ممكن است به شكل آئروسل (ذرات ریز مایع پخش شده در هوا)- گاز- مایع یا جامد باشند.در بیشتر آزمایشگاهها، گازها، مایعات و جامدات از اهمیتبیشتری برخورداند.

گازهای قابل اشتعال توسط OSHA تعریف شده اند و عبارتند از

(A) گازی كه در دما و فشار محیط،غلظت 13 درصد (حجمی) یا كمتر آن با هوا تولید مخلوط قابل اشتعال می كند
(B) گازی كه در دما و فشار محیط، غلظت بالاتر از 12 درصد حجمی آن با هوا تولید مخلوطقابل اشتعال می كند.
M مایعات قابل اشتعال به مایعاتی اطلاق می شود كه دمایاحتراق آنها پائین تر ازF ◦100 (◦C 37.8) باشد.
M جامدات قابل اشتعال موادیهستند به غیر از عوامل قابل انفجار و تركیدن كه در اثر اصطكاك، جذب رطوبت و تغییرخودبخودی ماهیت شیمیایی، به شدت آتش می گیرند و مسبب ایجاد مخاطرات جدی میشوند
استفاده از اطلاعات موجود در) MSDS برگه اطلاعات ایمنی مواد شیمیایی) یكماده شیمیایی بهترین مرجع برای تعیین قابل اشتعال بودن آن است. علاوه بر این، برروی برچسب مواد قابل اشتعال این مطلب قید شده است.

نكاتی كه هنگام كار كردن با مواد قابل اشتعالباید رعایت شود


الف : مواد قابل احتراق را ازمكانهای ذیل خارج كنید
- محیطی كه از شعله مستقیم و سطوح بسیار داغ (Hot Plate) استفاده می شود.
- محیطی كه دستگاههای مكانیكی و الكتریكی نامطمئن درحال كار كردن است. (بدلیل احتمال جرقه زدن)

ب : مواد قابل اشتعال باید در كابینتهای مخصوص نگهداری این مواد قرار داشته باشند، این كابینت ها باید از منابع شعله وحرارت دور باشند، یا در یك مكان مخصوص كه به همین منظور درنظر گرفته شده نگهداریشوند.

ج : به منظور پیشگیری از ایجاد الكتریسیته ساكن كف آزمایشگاه از جنسی باشدكه تولید الكتریسیته نكند.

د : سیگار كشیدن ممنوع
در آزمایشگاههایی كه بامواد شیمیایی قابل اشتعال سروكار دارند، در صورتی كه یخچال یا فریزر وجود دارد بایدتوسط متخصصین ذیربط تأیید شود كه خطر ایجاد جرقه و آتش سوزی توسط آنها وجودندارد.

مواد خورنده

مواد خورنده به موادی اطلاق میشود كه در صورت تماس با نسوج و بافتهای زنده به طریق شیمیایی باعث تخریب یا تغییرغیرقابل بازگشت در آنها می شود.
نمونه های زیادی از این مواد در آزمایشگاههاوجود دادند. از مثالهای آشنای آن اسیدهای قوی و بازهای قوی هستند. اكسیدكننده هایقوی نیز می توانند سبب سوختگی و صدمه به چشمها و پوست شوند.
شیشه هایی كه موادخورنده در آن نگهداری می شوند باید در یك ظرف دیگر قرارداده شده و در مكانی نگهداریشود كه هوای آن تهویه می شود.ظرف ثانویه می تواند از جنس پلاستیك یا مشابه آنباشد.
ظرف ثانویه علاوه بر اینكه از نشست كردن و ریختن مواد خورنده جلوگیری میكند، سبب پیشگیری از خوردگی وسایل فلزی دیگر نیز می شود.
برگه اطلاعات ایمنی یكماده شیمیایی (MSDS)، بهترین منبع برای تعیین خورنده بودن آن است. بعلاوه اینكه، برروی برچسب مواد شیمیایی خورنده این موضوع قید شده است.
مواد اكسیدكننده
اكسیدكننده ها عواملی هستند كه سبب آتش سوزی می شوندیا به گسترش اشتعال سایر مواد كمك می كنند، در نتیجه یا آتش می گیرند و یا سبب آزادشدن اكسیژن، یا گازهای دیگر می شوند.

نمونههایی از مواد اكسیدكننده عبارتند از
نمكهای پرمنگنات مانند پرمنگناتپتاسیمkMno4
اسید نیتریك غلیظ HNO3
نیترات آمونیوم NH4NO3
تركیبات هیپوكلریت و هیپوهالید مانند وایتكسید و سایرهالوژنها
كلریت ها- كلراتها مانند كلرات سدیم NaClO4و پركلراتها
آمونیومسریم(IV)
نیترات
تركیبات كرم(VI) مانند H2CrO4 ،H2Cr2O7 ، و سایر كروماتها و دیكروماتها
پیریدینیوم كلرورومات
پراكسیدها
سولفواكسیدها
اوزون
اسمیوم تتراكساید
نیتروساكساید N2O

مواد اكسید كننده در صورت تركیب شدن با مواد قابل اشتعال تشكیلمواد قابل انفجار میدهند. در نتیجه مواد اكسیدكننده باید دور از حلالها در مكانیسرد و بدور از رطوبت نگهداری شوند.( این مواد در زیر كاسه دستشویی نگهدارینشود)
با مراجعه به برگه اطلاعات ایمنی ماده شیمیایی (MSDS) ماده اكسیدكننده میتوان صحیح ترین شیوه نگهداری را بكار برد.

Contact with combustible material may cause fire

لیست مواد اكسید كننده ای كه در صورت در صورت تماس با مواد قابل اشتعالسبب آتش سوزیمیشود

Explosive when mixed with combustible material

. لیست مواد اكسید كننده ای كه در صورت در صورت تماس با موادقابل اشتعال سبب انفجارمیشود

[*مینا*]

موادواكنش پذیر با آب
مواد واكنش پذیر با آب آن دسته از موادی هستند كه شدیداً با آب واكنش دادهو ضمن ایجاد گرما تولید گازهای قابل اشتعال یا سمی می كنند.
بیشترین مواد واكنشپذیر با آب در آزمایشگاههای شیمی وجود دارد، اما تعدادی از هیدریدها و فلزات قلیاییمانند سدیم ممكن است در سایر آزمایشگاههای مراكز تحقیقات هم وجود داشتهباشد.

نمونه هایی از مواد واكنش پذیر با آبعبارتند از

Z كلسیم هیدرید- لیتیم آلومینیوم هیدرید- فلزات سدیم، پتاسیم ولیتیم.


Z اینگونه مواد باید در مكانی سرد و خشك نگهداری شوند. هرگز آنها را درزیر دستشویی نگهدری نكنید.
Z به منظور پیشگیری از واكنش فلزات قلیایی با بخار آبموجود در هوا، این فلزات باید در روغنهای معدنی (یا نفت) نگهداری شود.
Z استفادهاز اطلاعت موجود در برگه اطلاعات ایمنی(MSDS) مواد واكنش پذیر با آب بهترین منبعاطلاعاتی برای شیوه صحیح نگهداری و كاركردن با آنهاست.

لیست مواد واكنش پذیر با آب
- فلزاتقلیایی

- هیدریدهای فلزات قلیایی

- آمیدهای فلزات قلیایی

- آلكیل هایفلزی مانند لیتیم آلكیل- آلومینیوم آلكیل

- واكنشگرهای گرینیارد

- هالیدهایغیرفلزی : مانند S2Cl2-SiCl4-PCl5-PCl3-BF3-BCl3

- اسید هالیدهای غیرآلی SO2Cl2 – SOCl2 – POCl3


- پنتو اكسید فسفر

- كلسیم كاربید

- اسیدهالیدهای آلی

- انیدریدهایی كه وزن مولكولی كمیدارند

موادآتشگیر (Pyrophoric Materials)
مواد آتشگیر به موادی اطلاق می شود كه به طور خودبخود در هوا (دمای پائینتر ازC ◦40 ) مشتعل می شوند. مواد آتشگیر عموماً با آب واكنش پذیر هستند و در صورتتماس با آب یا هوای مرطوب آتش خواهند گرفت. نگهداری و جابجا كردن مواد آتشگیر بایددر ظرفی كه فضای آن از گاز آرگون یا نیتروژن (به استتثناء چند مورد) پرشده استانجام شود.

روش ایمننگهداری مواد آتشگیر

محلولهای آتشگیر
مقادیر كم محلولهای آتشگیر را در شیشه هایی كه درپوش آن از جنس PTFE (Polytertrafluoroethylene) می باشد نگهداری می كنند. مقادیر زیادتر آن درسیلندرهای فلزی (مانند سیلندر گاز) نگهداری می شود كه یك سوزن مخصوص به دریچه خروجیآن وصل می شود و بوسیله یك سرنگ كاملاً خشك، هوای داخل سیلندر با یك گاز بی اثر (آرگون یا نیتروژن) جایگزین می شود.

موادجامد آتشگیر
جامدهای آتشگیر در جعبه های مخصوصی كه بوسیله گاز بی اثر پرشده اندنگهداری می شوند، این جعبه ها فوق العاده گران قیمت هستند. بنابراین بعضی از اینمواد به شكل محلول فروخته می شوند و بعضی دیگر در ظروف حاوی روغن معدنی (پارافین و ..) یا حلالهای هیدروكربنی سبك نگهداری می شوند.
جامدهای آتشگیر خفیف (مانندلیتیم آلومینیوم هیدرید یا سدیم هیدرید) را می توان برای مدت زمان كوتاه در هوایمعمولی جابجا كرد، اما برای نگهداری طولانی مدت باید در ظروفی كه فضای آن با یك گازخنثی (آرگون یا نیتروژن) پر شده است، نگهداری شود.

معدوم كردن مواد آتشگیر
معدوم كردن مقادیر كم مواد آتشگیر وظروف خالی آن را باید با دقت فراوان و با سردكردن باقیمانده این مواد انجامداد.

موادی كه واكنش پذیری كمی دارند
- را در مقادیر زیادی از یك حلال بی اثرمانند هگزان رقیق كرده و ظرف آن را در حمام یخ قرار داده و قطره قطره به آن آب سرداضافه كنید.
موادی كه واكنش پذیری زیاد دارند
- محلول رقیقی از آن را به آهستگیبه یخ خشك اضافه كرده و با افزودن یك ماده كه واكنش پذیری ملایمی با ماده آتشگیردارد و همچنین در یخ خشك منجمد نمی شود (مانند دی اتیل اتر، استون، ایزوپروفیل الكلو متانولی كه مقدار جزئی آب داشته باشد) خنثی سازی انجام می شود.


لیست موادآتشگیر
مواد جامد
-1ذرات ریز فلزاتی مانند : منیزیم – كلسیم- زیركونیم- اورانیوم
- 2فلزات قلیایی (سدیم – پتاسیم)

-3هیدریدهای فلزی یا غیرفلزی (دیبوران – سدیم هیدرید- لیتیم آلومینیوم هیدرید- اورانیوم تریهیدرید(
- 4 واكنشگرهای گرینیارد (RMg X)

- 5مشتقات آلكیله شده هیدریدهای فلزیو غیرفلزی (مانند دی اتیل آلومینوم هیدرید- بوتیل لیتیم- تری متیلآلومینیوم (

- 6كربونیل های فلزی (مانند دی كبالت اكتاكربونیل- كربونیل نیكل(

- 7كاتالیزورهای هیدروژناسیون مانند رنه نیكل

- 8فسفر سفید یا زرد

- 9پلوتونیوم

- 10متان تلورول (CH3 TeH)


گازهای آتشگیر
- آرسین

- دی بوران

- فسفین

- سیلان

مایعات آتشگیر

- هیدرازین

- تركیبات ارگانومتالیك


منبع :: http://takparastar.mihanblog.com/post/335