بهلول كيست؟ ديوانه يا عاقل

[kamanabroo]

گر منظورتان بهلولی است که معاصر امام کاظم(ع) بوده است، عرض می شود: هارون الرشید - خلیفه عباسی ـ به علت حرص و طمع در مملکت داری خویش، سعی داشت مخالفان خود را به هر وسیله و بهانه ای از سر راه خود بردارد؛ و برای همین یا آنها را می کشت و یا به زندان می فرستاد.
امام موسی کاظم(ع) دوره امامت خود را در زمان این ظالم می گذراندند. ایشان مخالف ظلم بودند، و مورد احترام و محبوب دل مؤمنان بودند.
هارون الرشید، امام را یک خطر خیلی جدی برای خود می دانست. او سعی و کوشش داشت تا علمای برجسته زمان خود را با تهدید و تطمیع، ترغیب کند که فتوا دهند امام موسی کاظم از دین خارج شده است، و بدین ترتیب زمینه اقدام علیه آن بزرگوار را آماده کند.
یکی از علمای آن روزگار بهلول بود و هارون الرشید از او خواست که فرمان قتل امام موسی کاظم(ع) را امضا کند، و برای این کار مورد تهدید واقع شده بود. بهلول ماجرا را به اطلاع امام رساند و چاره طلبید.
امام موسی کاظم(ع) که در زندان هارون الرشید به سر می بردند فرمودند: خود را به دیوانگان شبیه ساز تا از این خطر رهایی یابی.
بهلول، خود را به دیوانگی زد، و بعد از آن، علاوه بر این که از تهدید رهایی یافت، توانست به شمشیر طنز و طعنه و مسخرگی، بر حکومت ظالم، حمله آورد.
نام اصلی این مرد بزرگ "وهب بن عمرو" می باشد. و چون گشاده رو و خندان و زیبا چهره بود، بهلول نام می گیرد که به معنای شاد و شنگول است.
بهلول از دو ویژگی خاص برخوردار بود: یکی دارا بودن موفقیت علمی و اجتماعی و دینی در میان مردم، و خویشاوندی نزدیک با هارون الرشید. به سبب همین دو ویژگی، او می توانست آزادانه و بی هراس به نزد هارون الرشید و کارگزاران او رفته و هرچه را که می خواهد، به زبان طنز به آنان بگوید. او از این روش استفاده می کرد تا هارون الرشید را خفیف سازد و موجب آگاهی مردم شود.
آرامگاه بهلول در بغداد قرار دارد.("دانش‏نامه جهان اسلام"، زیر نظر غلامعلی حداد عادل، تهران: بنیاد دایرة المعارف اسلامی، 1377، ذیل "بهلول")
با آرزوی توفیق.
موسسه ذکر ـ قم.
باستانی.