گیاهانی که باعث مسمومیت در دامها میشوند

[*FATIMA*]

نام علمی : Sorghum vulgare
نام انگلیسی : Creat-millet
نام فارسی : ذرت خوشه ای

ذرت خوشه ای گیاهی علفی و یک ساله با ساقه بلند است که بلندی آن تا 2 متر نیز میرسد . برگهای آن پهن و دراز با رگبرگ میان برجسته و سفید رنگ و فاقد دمبرگ است . گلخای آن نیز درشت ، به صورت گل آذین پانیکول بزرگ و مرکب از انشعاباتی با حالت راست هستند .
سورگوم حاوی گلیکوزید سیانوژنیک به نام دورین هستند . به دنبال خوردن سورگوم تازه و جوان نشانه ها در مدت بسیار کوتاهی ظاهر و سریعاً به مرگ دام منجر میشود . به طوری که سر دامهای تلف شده و افتاده روی زمین ممکن است به طرف منبع مسمومیت قرار داشته و دام فرصت جابه جا شدن را پیدا نکرده باشد . میلومالاسی که به آن سندم تورم مثانه و عدم تعادل نیز میگویند در اسب ، گاو و گوسفند در ارتباط با مصرف سورگوم تازه به مدت طولانی ، رخ میدهد . در این موارد عدم هماهنگی پاهای خلفی ، پارزی و آماس مثانه ، ریزش پیوسته ادرار و کاهش وزن در دامهای مبتلا دیده میشود . در گوسفندان مبتلا به این سندرم نیز ضعف ، عدم تعادل ، لرزش سر ، کشیدن پاهای خلفی روی زمین هنگام حرکت ، عدم توانایی در بلند شدن ، از پا افتادگی و اپیستوتونوس دیده میشود .
تهیه و تنظیم : سایت علمی نخبگان جوان

[*FATIMA*]

نام علمی : Spartium junceum
نام انگلیسی : Spanish broom
نام فارسی : گل طاووسی ، قاتل ابیه

گل طاووسی درختچه ای به بلندی 2 تا 5 متر با شاخه های متعدد سبز رنگ است . ساقه ی آن توخالی و برگها کوچک و کم هستند به طوری که گیاه عاری از آن به نظر میرسد . گلهای آن زرد درشت و معطر به صورت خوشه ای هستند و میوه ی آن به صورت غلاف به طول حدود یک سانتیمتر است .
گل طاووسی دارای آلکالوئید بسیار سمی کوئینولیزیدینی به نام سیتیزین است . در دام های مسموم نیز نشانه ها شامل : افسردگی ، دیس پنه ، کما و مرگ بدون دست و پا زدن میباشد . در مواردی نیز حملات تشنجی ، دندان قروچه ، کف آلود بودن دهان و گیجی دیده میشود .
تهیه و تنظیم : سایت علمی نخبگان جوان

[*FATIMA*]

نام علمی : Taxus baccata
نام انگلیسی : yew tree
نام فارسی : سرخدار

سرخدار درختی دو پایه با رشد کند و طول عمر زیاد است . بلندی ان به ندرت از 20 متر تجاوز میکند ولی قطر آن زیاد بوده و تا 3 متر نیز میرسد . برگهای درخت باریک ، دراز و نوک تیز هستند که روی آن به رنگ سبز تیره و براق و سطح زیرین ، سبز روشن است . پوست تنه ی این درخت فلسی و قرمز رنگ است که به همین دلیل به آن سرخدار میگویند . مقطع درخت موجی سینوسی است . میوه ی آن منفرد ، گوشتی ، قرمز رنگ و حاوی دانه تخم مرغی شکل میباشد .
سرخدارها حاوی ترکیبات آلکالوئید کاذب به نام تاکسین هستند . تاکسین ها موجب کاهش هدایت الکتریکی میوکارد شده که نتیجه آن برادیکاری و وقفه ی قلبی در مرحله دیاستول است .
متداول ترین چهره ی درمانگاهی مسمومیت با سرخدارها مرگ ناگهانی است . گاوهای مسموم در بسیاری از موارد در عرض 4 ساعت بعد از بلع شاخ و برگ گیاه تلف میشوند . نشانه های درمانگاهی این موارد شامل بی حالی ، از پا افتادگی ، دیس پنه آ ، نبض وداج و اتساع آن ، برادیکاردی و آریتمی قلبی است . در موارد ملایم مسمومیت که مقدار گیاه خورده شده کم است قطع شیر ، عدم تعادل و نفخ ملایم در گاوها دیده میشود . در گوسفند و بز نیز به دلیل روند کوتاه مسمومیت نشانه ها به ندرت دیده میشود و شامل لرزش ، دیس پنه ، برادیکاردی، افسردگی ، ضعف و هیپوترمی است . نشانه ها ممکن است در عرض نیم ساعت بعد از خوردن برگهای گیاه ظاهر شده و 15 دقیقه بعد به مرگ دام منجر شود . در طیور نیز به دنبال خوردن برگهای سرخدار ، نفس نفس زدن ، عدم تعادل ، کلاپس و سیانوز رخ میدهد .
تهیه و تنظیم : سایت علمی نخبگان جوان

[*FATIMA*]

نام علمی : Thlaspi arvense
نام انگلیسی : penny cress
نام فارسی : قدومه ، خردل فارسی ، تراتیزک

قدومه گیاهی یک ساله به بلندی 20 تا 40 سانتیمتر است . ساقه آن چهار گوش و منشعب و برگها به رنگ سبز روشن ، تخم مرغی کشیده میباشند که قاعده آنها ساقه را دربرمیگیرد . گلهای گیاه کوچک و سفید است و در آغاز سنبله متراکمی تشکیل میدهد که بعداً به یک سنبله تبدیل میشود . میوه کپسولی گرد و مسطح است که در انتها دارای فرورفتگی میباشد .
قدومه دارای ترکیبات گلوکوزینولیت است و خوردن آن توسط دامها موجب اسهال در آنها شده و در دامهای شیردار نیز موجب نامطبوع و بدمزه شدن شیر میشود . مسمومیت با قدومه در گاوها با نشانه های دیسترس ، دل درد ، سقط جنین و مرگ در تعدادی از گاوها گزارش شده است . در این موارد ادم شدید زیرمخاطی در دیواره پیش معده ها و به ویژه شکمبه دامها تلف شده یافت شده است . علاوه بر این حساسیت به نور اولیه در تلیسه ها به دنبال خوردن این گیاه مشاهده شده است .
تهیه و تنظیم : سایت علمی نخبگان جوان

[*FATIMA*]

نام علمی : Urtica dioica
نام انگلیسی : Seinging nettle
نام فارسی : گزنه

گزنه گیاهی علفی ، چند ساله و دارای ساقه ای چهارگوش و راست به بلندی نیم تا یک متر و گاهی بیشتر است . این گیاه در اماکن مخروبه ، باغها ، نقاط مرطوب خارج شهر و نواحی سایه دار به حالت خودرو میروید . به علت داشتن ریشه های خزنده گیاه به صورت پایه های متعدد آمده و محل رویش خود را فرا میگیرد . ساقه ی آن پوشیده از تار و پرز چسبناک بوده و برگها بیضی - نوک تیز ، دندانه دار درشت با رگبرگ های مشخص میباشد . گلهای آن به صورت گل آذین به رنگ سبز یا کمی زرد است و پس از تشکیل میوه به وضع خمیده درمی آیند .
گزنه دارای آلکالوئیدهای ایندول بوده و خوردن مقدار کافی از آن در دامها موجب تشنج حاد و مرگ ناگهانی میشود . علاوه بر این نشانه های عصبی به صورت عدم تعادل به خصوص از پاهای خلفی و نیز کهیرپوستی به دنبال برخورد اسب ها با این گیاه گزارش شده است . در این مورد تغییر رفتار دام به علت درد ایجاد شده موجب ظهور نشانه ها شده و اختلال عصبی واقعی رخ نمیدهد . همچنین در دامها در بسیاری از موارد با پارزی و یا فلجی پاهای خلفی شروع میگردد و سپس ریزش بزاق ، سوزش بینی و دهان ، ضعف عضلانی ، لرزش و استفراغ دیده میشود که در موارد نادری به مرگ نیز منجر میگردد .
تهیه و تنظیم : سایت علمی نخبگان جوان

[*FATIMA*]

نام علمی : Vicia sativa
نام انگلیسی : vetch
نام فارسی : ماش ، ماشک گل خوشه ای

ماش گیاهی علفی یک ساله است که بلندی ساقه آن 20 تا 100 سانتیمتر میباشد . ریشه های آن عمیق ، راست و جانبی است . ساقه خشن ، منفرد و رونده یا پیچنده و کم و بیش پوشیده از کرک است . برگهای این گیاه مرکب و دارای 2 تا 5 جفت برگچه اند و در انتهای رگبرگ اصلی برگ مرکب ، یک زائدی ی پیچک قرار دارد . گلها به رنگ بنفش یا ارغوانی به صورت منفرد و یا چندتایی در قاعده برگ ظاهر میشوند .
نشانه های درمانگاهی شامل : بی اشتهایی ، کاهش وزن ، افزایش درجه حرارت ، افزایش تعداد تنفس ، ریزش بزاق ، کاهش تولید شیر ، تورم ملتحمه چشم ، ریزش ترشحات موکوسی - چرکی از بینی ، اسهال و گاهی اسهال خونی است که در مواردی به مرگ دامها منجر میشود . ضایعات جلدی در ابتدا به صورت پلاکهایی در ناحیه ی پستان ، ابتدای دم و نیز روی گردن ظاهر میشوند . در شرایط مراتع دو تا 3 هفته بعد از شروع تغذیه از ماشک معمولی این ضایعات شروع میشود و در شکل تجربی بیماری حدود روز یازدهم دیده میشوند . به هر حال ، ضایعات جلدی گسترش پیدا کرده و مایعات اگزودا از آنها خارج و دلمه ی زرد - قهوه ای بر روی آنها شکل میگیرد . خارش و به دنبال آن ریزش مو و کچلی در دامهای مبتلا قابل توجه میباشد .
تهیه و تنظیم : سایت علمی نخبگان جوان

[*FATIMA*]

نام علمی : Viscum album
نام انگلیسی : masslinn
نام فارسی : دارواش ، آغاجی

دارواش گیاهی انگلی ، پرشاخه و منشعب به بلندی 30 تا 40 و گاهی تا 100 سانتیمتر است که بر روی درختان مختلف میروید . برگهای آن بیضی دراز ، ضخیم و چرمی ، متقابل و ساده بوده و شاخه آن برحسب درخت میزبان اشکال متفاوت دارند . بر اثر قشرده شدن مایعی به رنگ سبز ، حنایی از برگهای این گیاه خارج میشود . گلها زرد رنگ و بر روی دو پایه ی نر و ماده قرار میگیرند و میوه نیز گوشت دار ، کوچک ، شفاف به رنگ سفید - شیری و به اندازه یک نخود بوده که محتوی لعاب چسبنده و لزجی است .
مسمومیت با این گیاه در تک معده ایها توصیف شده است . در اسب ها نشانه ها شامل عدم تعادل ، اتساع مردمک ها ، ریزش بزاق و افزایش حساسیت میباشد . در دامهای کوچک نیز علاوه بر نشانه های عصبی ، علائم درگیری دستگاه گوارش نیز جلب توجه میکند . در این موارد نشانه ها با تأخیر و چند ساعت پس از بلع گیاه ظاهر میشوند . توقف حرکات دستگاه گوارش ، تهوع ، استفراغ و اسهال از علائم متداول است . نشانه های عصبی نیز شامل خواب آلودگی ، عدم تعادل ، تشنج ، اتساع مردمک ها ، کما یا افزایش تحریک پذیری است . در موارد شدید مسمومیت ، مرگ به علت کلاپس دستگاه قلبی عروق و شوک رخ میدهد .
تهیه و تنظیم : سایت علمی نخبگان جوان

[*FATIMA*]

نام علمی : Wisteria sinensis
نام انگلیسی : chinese kidney bean
نام فارسی : گلیسین

گلیسن درختچه ای بالارونده است که بلندی آن گاهی به 20 متر میرسد . برگها مرکب ، متناوب و دارای 9 تا 19 برگچه نسبتاً سزرگ هستند . گلهای آن خوشه ای بنفش یا آبی مایل به بنفش ، آویخته و بسیار زیبا هستند .
نشانه های درمانگاهی در موارد مسمومیت شامل : بی اشتهایی ، استفراغ ، اسهال و گاهی اسهال خونی ، دیس پنه ، کاهش سریع وزن ، از پا افتادگی و مرگ در بیشتر موارد است . همچنین افزایش مقدار آنزیم های کبدی ، ازت اوره ای خون و کراتینین در دامهای مسموم دیده میشود . در کالبدگشایی دامهای تلف شده ضایعات تخریشی در مخاط شیردان و روده ها و خونریزی ، ادم و آمفیزم ریوی و آسیب سلول های کبدی و کلیوی یافت میشوند .
تهیه و تنظیم : سایت علمی نخبگان جوان

[*FATIMA*]

نام علمی : Xanthium strumarium
نام انگلیسی : Common cocklebur
نام فارسی : زردان ، توقون

زردان گیاهی یک ساله با برگهای پهن و بدون تیغ است . صفحه برگ آن به 3-5 قسمت تقسیم شده و تقریباً به شکل پیکانی درامده است و هر قسمت مثلثی شکل ، نوک تیز و دندانه دار میباشد ، بلندی گیاه به یک متر میرسد و میوه ی آن فندقه تخم مرغی به طول 5/1-1 سانتیمتر و خاردار است . که پس از رسیدن به پوست و چشم دامها میچسبد .
زردان حاوی یک گلیکوزید سمی به نام کربوکسی اتراکتیلوزید هستند . مرگ ناگهانی در گوساله ها به دنبال خوردن زردان ممکن است رخ دهد به طوری که گاهی دامها در عرض 12 ساعت بعد از دریافت گیاه تلف میشوند . نشانه های درمانگاهی در گاوها شامل افسردگی ، افزایش تهییج پذیری ، اسپاسم عضلات و اندامهای حرکتی ، بالانگه داشتن سر و راست شدن گوشها ، لرزش عضلانی ، از پا افتادگی ، تشنج با حرکات رکابی پاها در انتها میباشد . این نشانه ها 10 تا 20 ساعت بعد از دریافت گیاه شروع و در عرض 3 ساعت ممکن است در مواردی به مرگ منجر شود . افزایش فعالیت آنزیم گاماگلوتامیل ترانسفراز ، افزایش گلبول های سفید و کاهش شدید قند خون در دامهای مبتلا دیده میشود .
تهیه و تنظیم : سایت علمی نخبگان جوان

[رضوان 2014]

با سلام، علاوه بر آلودگی های میكروبی، مواد سمی مختلف مانند مایكوتوكیسن ها آفت كش ها فلزات سنگین و هیدروكربن های پلی سیکلیك آروماتیك از مهم ترین آلوده كننده های فراورده های دامی مثل شیر هستند.
این مواد می تواننداز راه های مختلف وارد چرخه غذایی دامها شده و سپس از طریق مصرف فرآورده های دامی مانند شیر به رژیم غذایی انسان راه یابند. همچنین با توجه به تعدد صنایع آلودگی و راه های انتقال آن به شیر ضرورت كنترل كیفی و سلامت شیر از وظایف اصلی سازمان های مسئول به ویژه وزارت بهداشت است.
تغذیه دامها با علوفه های آلوده به فلزات سنگین موجب افزایش غلظت این فلزات در فرآورده های دامی و شیر می شود این در حالی است كه، مصرف شیرهای آلوده به این فلزات منجر به عوارض مختلفی از جمله كاهش حافظه و یادگیری ، افزایش فعالیت های آلرژیك، افزایش فشارخون، افسردگی ، تحریك پذیری و بیماری های سیستم عصبی و سیستم ایمنی می شوند.
دیوكسین ها تركیبات شیمیایی پایداری هستند و از آنجایی كه این ماده سمی قابل حل در چربی است می تواندبه آسانی وارد زنجیره غذایی شود و از طریق غذا به انسان منتقل شود.
در حال حاضر بهترین راه جهت كاهش این خطرات جدی گرفتن نحوه تغذیه و كنترل جیره غذایی دام ها است.