حقوق و تكاليف والدين و فرزندان

[ساناز فرهیدوش]

خبرگزاري فارس: قانون مدني ايران، تربيت فرزند را وظيفه پدر و مادر مي‌داند و بر انجام اين مهم تاكيد مي‌كند. به موجب ماده 1044 قانون مدني «زن و شوهر بايد در تحكيم بنيان خانواده و تربيت فرزند با يكديگر همكاري كنند.»


به گزارش خبرنگار قضايي فارس، محيطي كه كودك در آن متولد مي‌شود و رشد مي‌يابد بيشترين تأثير را در تربيت و رفتار كودك مي‌گذارند. رشد جسمي و روحي كودك نيازمند امكانات و وسايل ضروري است؛ نگهداري و تربيت اطفال از اهم وظايف والدين است و اساس تربيت كودك را پدر و مادر به عهده دارند. دوران كودكي در رشد و پرورش كودك اهميت اساسي دارد. كودكان سرمايه‌هاي ارزشمند جامعه هستند و فرداها متعلق به آنان است. از جمله افرادي كه در تربيت كودك نقش بسزايي دارند پدر و مادر هستند.

پدر و مادر هر دو در مقابل فرزند خود داراي مسووليت‌هايي بوده و از حقوق نز برخوردارند. بعضي از تكاليف، خاص يكي از والدين است مانند تكليف شير دادن كه به عهده مادر است يا سرپرستي و اداره امور مالي فرزند ( ولايت) كه صرفاً به عهده پدر است. در مواردي نيز حق و تكليف براي هر دو نفر قرار داده شده است مانند تربيت و نگهداري كودك ( حضانت). همچنين فرزندان در مقابل پدر و مادر وظيفه مطيع بودن و احترام و تكريم دارند.

تربيت در لغت به معناي پروردن، پرورانيدن، آموختن آداب و اخلاق و پرورش روح و جسم بوده ودر اصطلاح حقوقي به معناي پرورش روحي و اخلاقي كودك است.

* تكليف والدين در تربيت فرزند

قاون مدني ايران، تربيت فرزند را وظيفه پدر و مادر مي‌داند و بر انجام اين مهم تأكيد مي‌كند. به موجب ماده 1044 قانون مدني «زن و شوهر بايد در تحكيم بنيان خانواده و تربيت فرزند با يكديگر همكاري كنند.»

قانونگذار از تربيت و شيوه همكاري زن و شوهر در تربيت فرزندان سخني به ميان نياورده است، زيرا نوع تربيت در خانواد‌ه‌ها و فرهنگ ‌ها، مختلف و متفاوت است.

به علاوه، ميزان فرصت و نقش والدين نيز در تربيت فرزندان در خانواده‌هايي كه در آن پدر و مادر هر دو شاغل هستند با خانواده‌هايي كه تنها پدر شاغل است و گاهي در دو شيفت كاري فعاليت مي‌كند، مادر خانه دار است فرق مي‌كند. اما در هر صورت به حكم قانون، پدر و مادر هر دو بايد وظيفه تربيت فرزندان را به عهده بگيرند و در حد توان خود در تربيت آنان بكوشند. ( ماده 1178)

* تربيت فرزند از چه زماني آغاز مي شود؟

از اولين روزهاي زندگي و پس از تولد

*آيا پدر و مادر مي‌توانند براي تربيت فرزند خود، او را تنبيه كنند؟

قانونگذار به پدر و مادر اجازه داده كه فرزند را تنبيه كنند ولي اين تنبيه بايد صرفاً در جهت تربيت اخلاقي او باشد و به معني تأديب ( ادب كردن) است. ( ماده 1179)

*حد تنبيه چيست؟

تنبيه نبايد به گونه‌اي باشد كه موجب صدمه و آسيب به جسم فرزند شود. در حقيقت، تنبيه براي تربيت است و قانونگذار تأكيد مي‌كند كه تنبيه بايد در حد متعارف باشد، يعني عرف جامعه نوع تنبيه را خشونت و آزار نداند.

* اگر فرزند در ضمن تنبيه آسيب ببيند، آيا پدر و مادر مسئوليت دارند؟

بله؛ اختيار و اجازه تنبيه والدين فقط در حدي است كه جنبه ادب كردن داشته باشد. اگر آسيب ناشي از تنبيه بدني جدي باشد مي‌تواند موجب سلب حضانت شده و پدر و مادر حق نگهداري فرزند خود را از دست بدهند؛ زيرا در چنين موردي تنبيه باعث شده « سلامت جسماني و تربيت اخلاقي» فرزند به خطر افتد و شخص تنبيه كننده ( پدر يا مادر) صلاحيت خود را براي نگهداري و تربيت فرزند از دست مي‌دهد.
به علاوه ، تنبيه بدني فرزند موجب مي شود پدر يا مادر مجبور به پرداخت ديه براي صدمه اي كه وارد شده بشوند.

آيا تربيت همان حضانت است؟

خير؛ حضانت مربوط به جسم كودك ( فرزند ) است و نگهداري، مواظبت، مراقبت، نظافت و تغذيه را شامل مي‌شود، ولي تربيت مربوط به روان فرزند است و شامل آموزش آداب و رسوم اجتماعي ، مذهبي و فرهنگي و پرورش استعدادها است.

تكليف تربيت فرزند چه زماني ساقط مي شود؟

1- در صورت جنون والدين
2- عدم مواظبت و انحطاط اخلاقي والدين
3- در صورت كافر شدن و تغيير مذهب والدين