آلرژی بیماری هزار چهره

[Mina_Mehr]

آلرژی بیماری هزار چهره

حتماً تا به حال كلمه آلرژى يا حساسيت به گوشتان خورده است و احتمالاً با شنيدن آن به ياد عطسه و آبريزش بينى و خارش چشم در فصل بهار افتاده ايد. اما آلرژى ممكن است چهره هاى متفاوت و گاه خطرناكى به خود بگيرد و بيمارى هاى مختلفى جزو بيمارى هاى مربوط به آلرژى طبقه بندى مى شوند.



• آلرژى فصلى

«آلرژى فصلى» يكى از شايع ترين اين نوع بيمارى هاست. آلرژى فصلى يا به عبارت دقيق تر التهاب بينى ناشى از آلرژى معمولاً در بهار و تابستان به وجود مى آيد و ناشى از گرده هاى گياهى است. اين بيمارى ناشى از استنشاق گرده هاى گياهى و نيز وارد شدن آن به چشم است. زمان بروز علايم بيمارى ممكن است از اوايل بهار تا اواخر تابستان بر حسب گرده گياهى كه به آن حساسيت داريد و زمان معين گرده افشانى آن گياه متفاوت باشد. معمولاً يك زمينه خانوادگى هم در مبتلايان وجود دارد.

علايم اصلى بيمارى حملات مكرر عطسه، آبريزش بينى، خارش و آبريزش چشم ها، احساس خارش در گلو، سقف دهان و گوش ها، كاهش تمركز و احساس ناخوشى كلى است. براى درمان علايم از قرص هاى آنتى هيستامين و اسپرى هاى ضد التهابى بينى استفاده مى شود. اسپرى ها يا قطره هاى بينى ضد التهاب، با كاهش تورم پوشش درون بينى گرفتگى بينى را برطرف مى كنند. اسپرى ها يا قطره هاى بينى ضد آلرژى با پوشش بينى و چشم مانع اثر عامل آلرژى زا مى شوند. قرص يا اسپرى هاى ضد احتقان، اگر گرفتگى بينى باعث ناراحتى چندانى نشود، خيلى مفيد نيستند.

به تازگى يك قطره چشمى با نام «اولا پاتيدين» وارد بازار شده است كه با جلوگيرى از آزاد شدن موادى كه در بدن علائم حساسيت را به وجود مى آورند، مى تواند در موارد حساسيت چشمى بسيار مؤثر باشد؛ اين قطره دو بار در روز مصرف مى شود.

اگر به رغم اين درمان ها علايم شديد حساسيت در فرد باقى بماند، بايد به روش خاصى نسبت به گرده گياهى عامل بيمارى، حساسيت زدايى انجام شود. در اين روش مقادير كمى از آن گرده گياهى در طول يك دوره سه ساله به فرد تزريق مى شود تا فرد نسبت به آن تحمل پيدا كند و آلرژى درمان شود. غير از اين درمان ها، مى توانيد خودتان كارهايى را انجام دهيد تا از شدت ناراحتى تان كاسته شود. در صورتى كه مى دانيد به چه گرده گياهى حساس هستيد، سعى كنيد در فصل گرده افشانى آن گياه از رفتن به محل هاى رويش آن گياه خوددارى كنيد. از عينك هاى آفتابى براى جلوگيرى از وارد شدن گرده ها به چشم هايتان استفاده كنيد. داخل بينى تان را با سرم نمكى (نرمال سالين) شست و شو دهيد يا اندكى وازلين داخل بينى تان بماليد. اگر در محل زندگى تان گرده هاى گياهى در فضا پراكنده مى شوند درها و پنجره هاى اتاق خوابتان را در وسط صبح (حدود ساعت 10) و ابتداى غروب (حدود ساعت ۷) بسته نگه داريد، چرا كه معمولاً در اين ساعت ها اوج گرده افشانى گياهى صورت مى گيرد. از رفتن به پارك ها يا مزارع به خصوص در غروب خوددارى كنيد. براى تعيين كردن اينكه به كدام گرده هاى گياهى حساسيت داريد مى توانيد به يك كلينيك آلرژى مراجعه كنيد.

با تزريق مواد آلرژى زاى مختلف به زيرپوست تان و مشاهده واكنش حاصل مى توان نوع ماده آلرژى زا را تعيين كرد. ضمناً توجه داشته باشيد كه افراد داراى آلرژى به گرده هاى گياهى، ممكن است همزمان به ميوه ها و سبزيجات خاص و نيز به بعضى آجيل ها و مغز هاى خوراكى هم حساسيت داشته باشند.



• اگزما

«اگزما» يك بيمارى حساسيتى ديگر است كه پوست را گرفتار مى كند. شايع ترين اگزماها شامل دو بيمارى التهاب پوستى ناشى از حساسيت و التهاب پوستى ناشى از تماس هستند. التهاب پوستى ناشى از حساسيت كه اگزماى حساسيتى يا اگزماى كودكان هم ناميده مى شود، بيشتر در افرادى كه داراى پوست خشك هستند به وجود مى آيد و مواد آلرژ ى زاى متفاوتى اين نوع اگزما را ايجاد مى كنند. اين بيمارى معمولاً از سنين كودكى شروع مى شود و سابقه خانوادگى دارد.

از علل احتمالى اگزماى حساسيتى، يكى آلرژى غذايى است كه مهم ترين عامل در كودكان كم سن است. در كودكان مبتلا به اگزما معمولاً خوردن شير گاو يا تخم مر غ علايم را بدتر مى كند. در كودكان بزرگتر و بزرگسالان گرد و غبار خانه و همچنين حساسيت به گربه و سگ هم ممكن است در بيمارى دخيل باشد. بالاخره برخى از ميكروبها مثل «ميكروب استافيلوكوك» ممكن است باعث شيوع ناگهانى اگزماى شديد شوند.

التهاب پوستى ناشى از تماس، معمولاً تنها بزرگسالان را گرفتار مى كند. در اين بيمارى پوست به تماس با يك ماده شيميايى واكنش نشان مى دهد. تماس با يك ماده شيميايى ممكن است به علت حساسيتى كه فرد به آن دارد باعث التهاب پوست شود؛ يا اينكه آن ماده شيميايى مثلاً مايع ظرفشويى، چربى طبيعى پوست را از بين ببرد و باعث خشكى، قرمزى، ترك خوردن و خارش پوست شود. اگزما بيمارى بسيار شايعى است. از هر 12 نفر بزرگسال يك نفر و از هر ۸ كودك يك نفر آنها در زمانى از عمرشان دچار اگزما مى شوند. شايع ترين مواد شيميايى كه باعث التهاب پوست تماسى ناشى از آلرژى مى شوند به شرح زير هستند:



•نيكل كه در جواهرات يا در زيپ، دكمه، قلاب يا قزن لباس ها وجود دارد.

•لاستيك و مواد مصنوعى مثل سيمان، حلالها و چسبها.

•بعضى از اجزاى مواد آرايشى، رنگ موها و عطر ها.


شايع ترين موادى كه باعث التهاب پوستى ناشى از تماس مى شوند به شرح زير هستند:


•صابون، مواد پاك كننده و نرم كننده هاى پارچه.

•شامپو ها

•مواد ضدعفونى كننده و سفيد كننده.



علامت اصلى اگزما در بزرگسالان، خشكى، خارش، التهاب پوست و پوسته ريزى آن است. در كودكان ممكن است پوست مرطوب و ترشح كننده باشد و بعد با اضافه شدن ميكروبها زرد زخم به وجود آيد.

وسعت و شدت بيمارى در افراد مختلف، متفاوت است و ممكن است به صورت قرمزى و خارش يك منطقه كوچك در بدن باشد يا نواحى وسيعى از بدن ملتهب شود و خارش تحمل ناپذيرى به وجود آورد. جاى تعجب نيست كه افراد مبتلا به اگزماى شديد دچار افسردگى، كاهش عزت نفس يا مشكلات تحصيلى و كارى مى شوند. افراد مبتلا به اگزما در عين حال به تبخال و زگيل _ دو بيمارى ويروسى پوست _ حساس تر از افراد عادى هستند. نكته ديگرى كه بايد به آن توجه داشت اين است كه متأسفانه بيش از نيمى از كودكان كه اگزماى گسترده ناشى از آلرژى دارند با افزايش سن و بهبود اگزما دچار آسم مى شوند.



در موارد التهاب پوست ناشى از تماس، بايد سعى كنيد عامل تحريك كننده را پيدا كنيد و از تماس پوستى با آن اجتناب كنيد. در كلينيك هاى آلرژى نيز تست هايى به صورت مشمع هاى پوستى براى كشف عامل بيمارى وجود دارد. اگر مبتلا به اگزماى ناشى از حساسيت باشيد با مراجعه به متخصص آلرژى و انجام تست هاى خاص براى مواد آلرژى زاى غذايى يا تنفسى، عامل حساسيت زا مشخص مى شود تا بتوان اقدامات عملى براى اجتناب از آن انجام داد. درمان «التهاب پوستى ناشى از تماس» اجتناب كامل از ماده محرك و درمان قرمزى و دانه هاى پوستى موجود با پماد هاى كورتونى ضعيف و نرم كننده هاى وازلينى است. درمان اگزماى حساسيتى اندكى مشكل تر است و ممكن است مجموعه اى از درمان ها را لازم داشته باشد. در اين موارد مقادير دلخواهى از نرم كننده هاى پوستى مثل كرم ها، پماد ها و لوسيون هاى مرطوب كننده و روغن هاى حمام را بايد مرتباً روى پوست ماليد تا پوست نرم و مرطوب شوند.

در هنگام شدت گرفتن علايم مى توان از كرم هاى كورتونى براى كاهش دادن التهاب استفاده كرد. براى رفع خارش ممكن است قرص هاى آنتى هيستامين براى شما تجويز شود كه با توجه به اين كه قرص تا حدى خواب آلودگى ايجاد مى كند، خواب شب را براى شما راحت تر مى كند. پزشك در موارد بسيار شديد ممكن است براى مدت كوتاهى قرص هاى خوراكى كورتون را تجويز كند. در صورت عفونت در محل اگزما و ايجاد زرد زخم و بدتر شدن اگزما ناشى از ميكروب استافيلوكوك، ممكن است مصرف آنتى بيوتيك ضرورت پيدا كند. باند هاى مرطوب كه به طور آماده شده در دارو خانه ها به فروش مى رسد به خصوص در مورد كودكان ممكن است كمك كننده باشد. در اين موارد پس از ماليدن كرم نرم كننده يا كورتونى با باند هاى مرطوب، محل را پانسمان مى كنيد، به اين ترتيب هم جذب كرم ها بهتر مى شود هم خارش تسكين مى يابد و هم از خاراندن پوست توسط كودك جلوگيرى مى شود.

از دارو هاى گياهى مختلفى هم براى درمان اگزما استفاده شده است كه تأثير آنها در افراد مختلف فرق مى كند. ضمناً بايد توجه داشته باشيد كه هر «داروى گياهى» يا «طبيعى» ضرورتاً بى خطر نيست و بايد در مورد استفاده از آنها با پزشك تان مشورت كنيد.

به تازگى چند كرم غير كورتونى وارد بازار دارويى شده اند كه در عين حال كه عوارض دارو هاى كورتونى را ندارند، به نظر مى رسد در درمان اگزماها در مناطق حساس پوست مثل صورت بسيار مؤثر باشند. از جمله آنها كرم هاى «تاكروليموس» و «پيمكروليموس» را مى توان نام برد كه با تنظيم دستگاه ايمنى بدن اگزما را درمان مى كنند. با انجام بعضى از كارهاى ساده مى توانيد علايم اگزماى حساسيتى را تشكيل دهيد:

• حمام آب ولرم بگيريد و از مواد نرم كننده استفاده كنيد، ولى حمام خود را طولانى نكنيد. با ملايمت با حوله پوست تان را خشك كنيد، اما هرگز قسمت هايى از پوست كه مبتلا به اگزما است را با ماليدن حوله روى آنها، خشك نكنيد.

• از استفاده صابون و مواد پاك كننده و شامپو روى پوست مبتلا اجتناب كنيد _ به جاى صابون از كرم هاى مرطوب كننده و آبدار استفاده كنيد.

• لباس هاى زير يا ساير لباس هايى را كه با پوست تماس دارند را از جنس كتان انتخاب كنيد. از پارچه هاى پشمى يا پلى استر پرهيز كنيد.

• لباس هاى تنگ نپوشيد.

• ناخن هايتان را كوتاه كنيد و هيچ گاه پوست مبتلا را نخارانيد.

• ورزش هايى را كه باعث تعريق زياد مى شوند كنار بگذاريد.

• سعى كنيد آرامش خود را حفظ كنيد. استرس باعث بدتر شدن اگزما مى شود.

براى پيشگيرى از اگزماى پوستى بهترين راه، استفاده مكرر از نرم كننده هاى پوستى است كه بهتر است پس از حمام روى پوست ماليده شوند.



• آسم

«آسم» شكل تنفسى آلرژى است. آسم راه هاى هوايى كوچك داخل ريه ها را گرفتار مى كند كه هوا را به ريه ها وارد و از آن خارج مى كند. راه هاى هوايى ريه در آسم ملتهب، متورم و باريك مى شوند و مقدار زيادى خلط در آنها جمع مى شود. در مورد آسم هم مانند بسيارى از آلرژى هاى ديگر سابقه ابتلاى خانوادگى وجود دارد. يك عامل ديگر كه در ابتلاى كودكان به آسم مؤثر دانسته شده است سيگار كشيدن مادر در دوران باردارى يا در زمان شيردهى با پستان است. يكى از شايع ترين عوامل مستعد كننده به آسم، آلرژى به حشرات بسيار ريزى است كه با چشم ديده نمى شوند و در گرد و غبار همه خانه ها وجود دارند و به آنها هيوه يا مايت مى گويند. همچنين هاگ كپك ها، گرده هاى گياهى و حيوانات خانگى و گاهى آلرژى غذايى زمينه ساز آسم مى شوند.

عوامل تحريك كننده حمله آسم به شرح زير هستند:

• عفونت هاى ويروسى مانند سرماخوردگى و آنفلوآنزا.

• سيگار كشيدن در خانه.

•بعضى از ورزش ها مانند دويدن.

•قرار گرفتن در معرض هواى سرد.

•دارو هايى كه حاوى آسپرين باشند.

•نوشابه هايى كه حاوى دى اكسيد سولفور باشند.

علايم اصلى آسم: سرفه، خس خس سينه، تنگ تنفسى و احساس سنگينى روى قفسه سينه است. دو دسته درمان اصلى براى آسم وجود دارد: يكى درمان هاى تسكين دهنده و ديگرى درمان هاى پيشگيرى كننده. دارو هاى ضد آسم معمولاً از طريق دستگاه هاى مختلفى مصرف مى شوند كه به بيمار امكان مى دهند با نفس كشيدن دارو را از دهان وارد ريه ها كند. اگر به اسپرى هاى ضد آسم محفظه هاى پلاستيكى مخصوصى كه در داروخانه ها موجودند را اضافه كنيد، ميزان دارويى كه وارد ريه ها مى شود زياد و در نتيجه تأثير آن بيشتر مى شود. داروهاى تسكين دهنده آسم، گشاد كننده هاى مجراى هوايى ناميده مى شوند. اين دارو ها با شل كردن عضلات اطراف راه هاى هوايى در ريه ها، باعث گشاد شدن آنها و راحتى تنفس مى شوند. اين دارو ها را كه معمولاً به صورت اسپرى هاى مخصوص هستند، براساس دستور پزشك بايد استفاده كرد. قبل از تحرك بدنى يا ورزش بهتر است از اسپرى خود استفاده كنيد تا ضمن ورزش دچار تنگى نفس نشويد.

دارو هاى پيشگيرى كننده آسم معمولاً به صورت اسپرى هاى كورتونى ملايم هستند كه التهاب درون راه هاى هوايى و حساسيت آنها را كاهش مى دهند. بنابراين احتمال واكنش بدن نسبت به ماده محرك را كم مى كنند. چون مدت اثر اين دارو ها محدود است بايد به طور مرتب مطابق دستور پزشك استفاده شوند. در بسيارى از موارد تركيبى از دارو هاى پيشگيرى كننده و تسكين دهنده طولانى اثر به خصوص در موارد شديد آسم مورد استفاده قرار مى گيرد. مثلاً تركيبى از داروى تسكين دهنده سالبوتامول و داروى پيشگيرى كننده بكلومتازون. در موارد بسيار شديد آسم ممكن است دوره كوتاهى از قرص كورتونى خوراكى توسط دكتر توصيه شود تا التهاب راه هاى هوايى كاهش يابد.

دارو هاى خوراكى تئوفيلين و آمينوفيلين كه زمانى از جمله پرمصرف ترين دارو ها براى درمان آسم بودند، امروزه به ندرت به كار مى روند چرا كه عوارض جانبى ناخوشايندى دارند و دارو هاى بهترى در دسترس است.

يك گروه دارويى جديد كه به خصوص در مورد آسم ناشى از حساسيت به آسپرين و افراد مبتلا به حملات مكرر آسم مفيد هستند، گروه «آنتاگونيست هاى لوكوترين ها» هستند كه به صورت خوراكى مصرف مى شوند. برخلاف تصور عموم، تمرين هاى تنفسى يا فيزيوتراپى تنفسى براى آسم مفيد نيستند. تأثير داروهاى ضد آسم بر روى شما ممكن است در طول زمان كم شوند و لازم باشد با مراجعه به پزشك نوع يا مقدار مصرف آنها را تغيير داد. علايم زير از اين لحاظ هشدار دهنده هستند:

• در مواردى كه دستگاه مخصوصى حداكثر جريان هوا را در ريه هاى شما اندازه گيرى مى كند و مى توان از فروشگاه هاى لوازم پزشكى انواع مورد مصرف خانگى آنها را خريد، كه نشان مى دهد هواى كمترى وارد ريه هاى شما مى شود.

•در صورتى كه مجبور شويد اسپرى ضد آسم خود را در دفعات بيشتر از معمول استفاده كنيد.

•اگر شب ها با تنگى نفس از خواب بيدار شويد.

•اگر نتوانيد فعاليت هاى روزمره تان را انجام دهيد.

اگر به بيمارى برخورد كرديد كه دچار حمله آسم شده است، آرامش خود را حفظ كنيد. مطمئن شويد كه او از اسپرى خودش استفاده كرده است. به حرف هاى او توجه كنيد، به او اطمينان دهيد و او را ترغيب كنيد كه تنفس هاى آرام و عميق انجام دهد. اگر دستگاه اندازه گيرى جريان هواى تنفسى موجود است وضعيت بيمار را به كمك آن بررسى كنيد. اگر پس از 10 دقيقه از مصرف اسپرى تسكين دهنده آسم تأثيرى مشاهده نشد يا دستگاه اندازه گيرى جريان هواى تنفسى كمتر از 50 درصد از مقدار مورد انتظار را نشان داد بايد فوراً پزشك و آمبولانس را خبر كنيد. همچنين اگر حال بيمار رو به وخامت رفت و قادر به صحبت كردن نبود بايد فوراً به اورژانس اطلاع داد. براى پيشگيرى از حمله آسم بايد داروى پيشگيرى كننده را مرتباً استفاده كرد و از عوامل محرك اجتناب كرد.

خود بيمار مى تواند با دستگاه اندازه گيرى جريان هواى تنفسى وضعيت خود را تحت نظارت داشته باشد. اگر آسم ناشى از آلرژى به ماده خاصى باشد، بايد اين ماده را از راه تست هاى خاص يافت و از آن پرهيز كرد. به ياد داشته باشيد حتى در صورتى كه دچار حملات روزمره آسم نمى شويد بايد استفاده از داروى پيشگيرى كننده را ادامه دهيد، نبايد منتظر وخيم شدن بيمارى ماند و آنگاه از داروها استفاده كرد.