حواث ابتدايي :حوادث ابتدايي بنيان گذار شرايط خطر ناك هستند چنانچه بتوانيم آنرا كنترل كنيم از ورود به مراحل بعدي و ايجاد حادثه پيشگيري مي شود بطور مثال ساعات كار طولاني و خستگي شديد يك اپراتور و يا كاهش قدرت و كارايي يك پمپ مي تواند شرايط خطر يك حادثه را فراهم كند .

حوادث شروع كننده :
اتفاقاتي كه باعث شروع حادثه مي شوند مثل ايجاد يك جرقه روي يك منبع حاوي مواد آتش گير و يا اتصال ناگهاني يك جريان داراي ولتاژ 220 به يك وسيله اي كه با جريان 110 ولت كار مي كند .

حوادث مياني :
كه به دو صورت ممكن است اتفاق افتد تحريك كننده و محدود كننده . باز بودن در بها در هنگام حريق يك عامل تحريك كننده براي ادامه حريق و تشديد آن است باز شدن يك شير اطمينان در موقع بالا رفتن درجه حرارت يك بويلرعامل پيشگيري كننده يا محدود كننده مي باشد .


در صورت عدم توجه به مسائل ايمني در خطرات فرآيند حوادثي به وقوع مي پيوندد كه از نظر ميزان خسارت به چهار گروه زير تقسيم بندي مي گردند :
(castrophic ) حوادث خطر ناكاين حوادث مي توانند موجب خسارتهاي جانبي زياد مانند مرگ و مير و يا جراحات شديد و جدي گردند مثل واژگوني يك كاميون حاوي مواد شيميايي آمونياك و پخش آن در محيط اطرف آن .
(critical ) حوادث مهماين حوادث موجب جراحات سخت و يا از بين رفتن يك سخت افزار يا وسيله گران قيمت مي گردند كه توقف توليد را بمدت طولاني در پي دارد مثل پيدايش نقص در شير فشار هيدروليك يك خط كه موجب انفجار يا صدمه به ساير قسمتها مي گردد .

( Minor) حوادث كوچكحوادثي هستند كه جراحت كمي ايجاد كرده و يا صدمات كمي به دستگاهها مي زنند مثل باز ماندن يك شير اتوماتيك در مسير يك ماده شيميايي و سرر فتن تانكر محتوي آن

( negligible ) حوادث كم اهميت
بر حادثه اي كه منجر به جراحت نشده و صدمه اي به دستگاه نزند و مشكلي در توليد ايجاد نكند مثل كاهش قدرت اقتصادي يك كارخانه كه منجر به تعطيلي كارخانه گردد .
با توجه به دست بندي فوق در ابتدا مندس ايمني بايد بداند كه چه سطحي از ايمني را مطلوب تلقي كند يا به عبارتي ديگر ميزان هزينه پيشگيري از حوادث براي كارفرما قابل قبول است تا اهداف كلي ايمني كارخانه را تدوين نمايد

• عدم انطباق : هرگونه انحرافی از استانداردهای کاری، دستورالعمل ها، روش های اجرایی، مقررات، عملکرد نظام مدیریتی و غیره که مستقیم یا غیر مستقیم منجر به جراحت، بیمارش، خرابی اموال، تخریب محیط کار و یا ترکیبی از این موارد گردد.

• AFR (ضريب تكرار حادثه Accident Frequency Rate): بيانگر تعداد حوادث در يك مدت معين به ساعات كار مفيد كارگران در همان ساعت براي 500 كارگر است.در نظر داشته باشی اگر تعدادکارگران 100 نفر باشد به جای عدد یک میلیون عدد 200000 را باید نوشت :




• ASR (ضريب شدت حادثه Accident Severity Rate): اين ضريب بيانگر روزهاي از دست رفته بعلت حوادث دريك مدت معين به ساعت كار سودمندكارگران درهمان مدت براي500 كارگر


در نظر داشته باشی اگر تعدادکارگران 100 نفر باشد به جای عدد یک میلیون عدد 200000 را باید نوشت.









• اعمال نا ایمن :
عبارت است از انجام هر نوع کاری که توسط یک یا چند کارگر به گونه ای که احتمال بروز یک حادثه افزایش یابد .
• دلایل بوجود آمدن اعمال نا ایمن :
1.عدم وجود استاندارد های شغلی در انجام کار
2.نداشتن آموزش کافی
3.ناتوانی جسمی ، روحی و عدم تطابق با استانداردها
4.نامناسب بودن استانداردها و عدم بازنگری آنها
5.نبود تشویق در تولید و عدم وجود نظارت کافی
6.فشار کاری زیاد


• شرایط ناایمن :
عبارت است از تمام شرایطی که ممکن است یک کارگر در معرض انواع خطرات فیزیکی ، شیمیائی ، ارگونومیکی ، مکانیکی و ... قرار بگیرد ، بدون اینکه خودش امکان پیشگیری از این مواجهه را داشته باشد .

• ممیزی : بررسی نظام یافته به منظور تعیین اینکه آیا فعالیت ها و نتایج مربوط با برنامه های طرح ریزی شده مطابقت دارند و آیا این طرح ها به طور موثری اجرا می شوند و برای دستیابی به خط مشی و اهداف کلان سازمان متناسب می باشند.
• منظور از ایمن و غیر ایمن چیست؟
یک مکان، یک کار معین و یا یک دستگاه زمانی ایمن انگاشته می شود که احتمال خطر مرگ، مجروح شدن و یا ابتلا به بیماری برای کسانیکه در آنجا بوده یا با آن دستگاه کار می کنند در حد قابل قبول پایین باشد. به طور کلی، میتوان چنین گفت که میزان خطر قابل قبول با پایین آمدن سطح ایمنی، افزایش و با افزایش سطح ایمنی کاهش می یابد. در واقع بهداست حرفه ای بیماریها را کاهش می دهد و ایمنی صنعتی به کاهش تمام خطرات می پردازد.
• مهندسی ایمنی صنعتی :
با توجه به تعریف ایمنی، مهندسی ایمنی عبارت است از " مقررات یا نظامی که برای کاهش وقوع حوادث از طریق حذف یا کنترل خطرات بکار می روند ) در مهندسی ایمنی صنعتی مسائلی که ایمن کردن محیط کار مورد توجه قرار می گیرند عبارتند از: الف- پیشگیری از حوادث ب- عوامل انسانی ج- طراحی و جا نمایی دستگاهها و تجهیزاتد – مدیریت و راهبری ایمنیه – آموزش و – بازرسی

حیطه فعالیت مهندسی ایمنی امروزه گسترده تر شده است و به شاخه ها و گرایشهای گوناگون دانشگاهی گسترش یافته است که عبارت است از :1- مدیریت خطر 2- پیشگیری از خطرات3- مهندسی آتش سوزی4- کنترل خطر

• مدیریت و راهبری ایمنی:
مدیریت، مسئول ایمنی و بهداشت کارکنان است، همانگونه که یک مدیر برای بهره وری وسود آوری مسئولیتی سنگین دارد، در مورد ایمنی و بهداشت نیز چنین وضعیتی صادق است تولید از دست رفته ممکن است از طریق بهبود مدیریت مجددا بدست آید. اما هیچ راهی برای جبران تلفات انسانی که در نتیجه بروز حوادث حاصل می شود، وجود ندارد. این نکته مورد توافق متخصصان علم مدیریت است که تنها 15 درصد از مشکلات سازمان یا کارخانه ممکن است بوسیله کارکنان حل و کنترل شود، در صورتیکه 85 درصد این مشکلات را می توان از طریق مدیریت مهار کرد.

• عوامل اصلی در مدیریت ایمنی:
1- برنامه ریزی ایمنی 2- سازماندهی ایمنی و فعالیت های آن 3- هدایت برنامه های ایمنی 4- کنترل عملکرد ها و نتایج حاصله
تعریف پیشگیری:

کلیه اقداماتی که در جهت جلوگیری یا کاهش در صد وقوع حادثه انجام می شود.

مثال:

کلیه اقدامات وابزارهایی که جهت جلوگیری از بروز حادثه دریک بنا نهادینه می شود ویا رعایت نکات ایمنی که در هنگام ساخت بنا در نظر گرفته می شود رادر بر می گیرد.


تعریف پیش بینی:

کلیه اقداماتی که جهت جلوگیری از بروز حادثه در ذهن متصور می گردد .


تفاوت پیش بینی وپیشگیری:

پیش بینی عمل ذهنی است وفقط در ذهن است وبه عمل واجرا در نیامده است. بطور مثال هنگام عبور از خیابان به طرفین نگاه می کنیم وخیابان را مورد بررسی قرار می دهیم ومشاهده می کنیم که خطر تصادف با وسیله نقلیه وجود دارد یعنی خیابان را مورد بررسی قرار میدهیم وسپس پیش بینی می کنیم چه خطراتی مارا تهدید می کند وهمچنین راه های فرار از آن خطرات را وزمانی که برای جلو گیری ا زخطرات اقدام به کشیدن خطوط عابر پیاده می نماییم ویا پل عابر پیاده نصب می نماییم در این مرحله وارد پیش گیری شده ایم یعنی از مرحله ذهن خارج وبه مرحله عمل در آمده است.
سلامت health : حفاظت جسم و روح افراد ازمواد - فرایندها و روش های اجرایی .
• پايين ترين مقدار ممكن / As Low As Reasonably Practicable :
براي كاهش ريسك به سطحي قابل قبول (" پايين ترين مقدار ممكن ")، بايستي يك نگرش متعادل نسبت به جنبه‌هاي مختلف از نظر زمان، نوع مشكل، ميزان سختي و هزينه دست يابي انجام گيرد. يعني با بكارگيري تمامي‌امكانات و توان موجود در شركت سپاسد براي كاهش ريسك ها بر اساس اولويت بندي تعيين شده براي آنها اقدام نمود.

• اهداف راهبردي / strategic objectives :
اهداف راهبردي به اهداف بلند مدتي اطلاق مي‌شود كه شركت در راستاي فعاليت خود ، براي رسيدن به آرمان مصوب شركت بايستي به آنها برسد. اين اهداف دربرگيرنده اهداف كلان كيفيت زيست محيطي، ايمني و بهداشت شغلي نيز مي‌باشند ( دوره زماني اين اهداف 3 تا 5 ساله مي‌باشد)


• خط مشي / policy :
سندي است كه جهت گيري كلي شركت را در خصوص كيفيت، ايمني، محيط زيست، HSE و FMEA بيان مي‌نمايد.


• برقراري روش اجرائي / ( Maintain procedures ) :
مقصود از اين واژه بر قراري و حفظ روش‌هاي اجرائي است كه تاكنون وجود نداشته است.


• بازبيني فعاليتها / Monitoring activity :
بازبيني به تمامي‌بازرسي ها، آزمايش ها، كنترل ها، تنظيم‌هاي مديريت HSE مربوط به كار اطلاق مي‌گردد.

• معيار كارآئي عملكرد / Performance criteria :
معيار كارآئي عملكرد به يك استاندارد قابل اندازه گيري اطلاق مي‌گردد كه از سوي مديريت شركت براي اجراء يك فعاليت يا عنصري از سيستم برقرار گرديده است.

• تمرين / Practice :
به روش‌هاي پذيرفته شده يا راه‌هاي به نتيجه رسانيدن وظايف اطلاق مي‌گردد.


• روش اجرايي / Procedure :
به تعيين گام‌هاي انجام يك عمليات معين در يك موقعيت مشخص كه بصورت مكتوب تهيه شده، اطلاق مي‌گردد.

• معيارهاي پوشش / Screening criteria :
به مقادير يا استانداردهائي اطلاق مي‌شود كه بوسيله آنها مي‌توان اهميت عامل خطر يا اثرات آن را مورد قضاوت قرار داد. اين موارد بايستي بر اساس اطلاعات علمي‌و فني در داخل شركت يا توسط مراجع قانون گذاري تهيه گردند.



• نظام ضبط و ربط در محيط كار ( House Keeping ) : اين نظام با حذف و كاهش عوامل آلاينده محيط كار، فراهم نمودن ايمني شغلي از طريق مشخص نمودن حوزه‌هاي كاري، كاهش نرخ حوادث از طريق كم كردن ريخت و پاش‌هاي محيط كار، كم كردن ضايعات، سهولت در جابه‌جايي وسايل و ... مي‌باشد.
• MSDS (برگه اطلاعات ايمني مواد Material Safety Data Sheet): برگه اطلاعات ايمني مواد يا فرآيندهاي شيميايي را در بر مي‌گيرد. اين برگه اطلاعات پيرامون مواردزير را در بر مي‌گيرد



• اطلاعات موجود در MSDS بايد در برگيرنده 16 بند زير باشد: 1- نام ماده و شركت سازنده 2- تركيب شيميايي و اجزاء تشكيل‌دهنده 3- شناسايي خطر 4- مقدرات كمك‌هاي اوليه 5- مقدرات و نحوه‌ي اطفاء حريق 6- نحوه‌ي كار با ماده و انبارداري 7- نحوه‌ي واكنش و عكس‌العمل نسبت به رها شدن تصادفي 8- كنترل‌هاي تماس و حفاظت فردي 9- خواص فيزيكي و شيميايي 10- واكنش‌پذيري و پايداري 11- اطلاعات سم‌شناسي 12- اطلاعات زيست‌محيطي 13- ملاحظات دفع 14- اطلاعات حمل و نقل 15- اطلاعات قانوني 16- اطلاعات ديگر..


• Tag out-Lock out: تكنيكي است به منظور پيشگيري از راه‌اندازي و آزاد شدن اتفاقي منابع انرژي كه ذخيره شده‌اند و هنگام كاربرد يك ماشين يا قطعه‌اي از آن كه در دست تعمير است قرار دارد. به عبارت ديگر يك قطع‌كننده يا هر وسايل مكانيكي ديگري كه بتواند به طور فيزيكي از انتقال و يا آزاد شدن انرژي ذخيره شده ممانعت به عمل آورد .


•anomaly (عوامل بالقوه آسيب‌رسان): به شرايط يا اعمال ناايمني گفته مي‌شود كه پتانسيل ايجاد يك حادثه را در برداشته باشد. به عبارت ديگر يك فاكتور حادثه محسوب مي‌شودكه درصورت جمع شدن با يك يا چند عامل ديگر باعث بوجود آمدن حادثه مي‌شود .




• مثلث بِرد :