قلعه پولاد - بلده - مازندران

[م.محسن]

قلعه بلده:

بلده شهری است از سده های دور كه اكنون پس از پشت سر گذاشتن دوران با ابهت خود ، همچنان ایستاده است .این شهر از شهرهای شهرستان نور،استان مازندران است كه به سبب صعب العبور بودن راه و گذر البرز مركزی امروزه كمتر مسافری از آن عبور می كند .

شاخصه بلده قلعه عظیمی است كه همچون سلحشوری استوار از شهر محافظت می كند . هر چند كه به مرور زمان و عدم توجه كافی این قلعه عظیم كه از آن به قلعه پولاد نیز نام می برند دچار خرابی های بسیار شده ولی همچنان تعدادی از برج و باروهای آن سرافراز بر بلندی های شمال قصبه بلده بر بالای پوزه كوهی كه رو به جنوب است ایستاده اند . تاریخ ساخت قلعه بسیار قدیمی است و تا اوایل دوره صفویه دایر و مسكون بوده است . تا قبل از صفویه قدرت های محلی با ریاست ملك كیومرث با دوسپتاتیو اولاد او شاهان بنی كاووس بر قلعه حكومت می كردند و قلعه پولاد جزو مقرهای حكومتی آنان بود . پس از انقراض آنان به دست صفویه منطقه رستم داد (نور و كجور امروزی) روی ترقی ندید و قلاع آن همچون قلعه پولاد رو به ویرانی نهاد.

قلعه پولاد دارای دروازه ای بود كه درست در بالای خانه های مسكونی واقع شده بود و آثار آن امروزه تا حدودی بر جای مانده است . بر اساس روایات ، تخته پل قلعه از این دروازه تا نزدیك امامزاده اسماعیل كه در قصبه است وجود داشت كه روزها آن را می انداختند و اول غروب با زنجیرهایی كه داشت به طرف دروازه می كشیدند و جمع می كردند . بنای قلعه شامل سه قسمت اصلی است و بارویی اطراف آن را احاطه كرده است . برج های متعددی در هر سمت بارو به چشم می خورد و ارتفاع تعدادی از آنها كه امروزه بر جای مانده به بلندی هفت الی هشت متر می رسد . آب قلعه از چشمه مرتع ملرز با تنبوشه * به قلعه فرستاده می شده است و مردم در گذشته هر وقت تنبوشه ای برای ساخت حمام می خواستند ، به قلعه رفته و تنبوشه های قدیمی را بیرون می آوردند و به كار می بردند .

در » صفر كلاتنگه « نیز چاه آبی بود كه بر سر آن بنایی مستحكم با بامی گنبدی ساخته بودند . پلكانی از قلعه پولاد به این بنا ساخته بودند و در مواقع ضروری از آب این چاه استفاده می كردند . از صفر كلاتنگه به پولاد تنگه در دل سنگ نقبی كنده بودند . ظاهراً از ارگ قلعه نیز راهی به این نقب بوده است و در مواقع لزوم از این نقب استفاده شده است . بلده دارای گورستانی قدیمی در اراضی كشتزار آن معروف به سراپرده است كه امروزه سنگ های قبر ارزشمند آن در اثر بی توجهی به شدت آسیب دیده اند . میرزا آقا خان صدر اعظم نوری در قصبه نور دارای چند بنا از اجداد خود بود كه وی بنایی نیز به آن مجموعه افزود . این بنا كه امروزه باقی مانده دارای حیاتی بزرگ در دو طرف عمارت و پنجره هایی ارسی بسیار زیبا و پركار با شیشه های رنگین است . باقی بناها در سالهای دور مورد بی مهری قرار گرفته و یك سره خراب شده اند . ناصر الدین شاه قاجار در ربیع الثانی سال 1256هـ.ق در این مجموعه مدتی اردو زد و امروزه عكسی به یادگار آن دوران در آلبوم عكس های سلطنتی قاجار موجود است . در صورتی كه قلعه بلده و سایر اماكن تاریخی آن مورد بازسازی قرار گیرد ، می تواند شهر را به یك منطقه گردشگری تبدیل كند . به خصوص آن كه بلده با آن آب و هوایی مطبوع و مردمان نیكو ، استعداد آن را دارد .

منبع