آثار زیست شناختی کاهش غلظت ازن

[MR_Jentelman]

نگاه کلی

ازن سپر محافظتی زمین در برابر تابشهای زیان آور خورشید می‌باشد. این لایه به عنوان یک فیلتر طبیعی نور ، اشعه‌های زیانبار خورشید مخصوصا UV-B (محدوده 320mm - 290) را تا حدی جذب می‌کند. بنابراین ایجاد هر گونه نقصان در این لایه مشکلات سلامتی عدیده‌ای برای ساکنان زمین پدید خواهد آورد. بیشترین نقصان ازن در فصل زمستان و اوایل بهار رخ می‌دهد. همه ساله گروههای تحقیقاتی و دانشمندان زیادی برای بررسی بیشتر لایه ازن و فرآیند تخریب آن به قطب سفر می‌کنند.





تأثیرات کاهش غلظت ازن

کاهش غلظت ازن استراتوسفر سبب می‌شود که نور UV-B بیشتری به سطح زمین نفوذ کند. پیش بینی می‌شود که 1درصد کاهش در ازن باعث 2 درصدی در شدت UV - B در سطح زمین شود. این افزایش در میزان UV-B نگرانی اصلی زیست محیطی را درباره تهی شدن ازن شامل می شود. UV-B اثرهای زیانباری به موجودات زنده ، از جمله انسان دارد می‌سازد. تماس با UV-B موجب آفتاب سوختگی و قهوه‌ای شدن پوست می‌شود و تماس زیاد می‌تواند به سرطان پوست منجر شود. افزایش مقادیر UV-B همچنین ممکن است اثرات زیانباری روی سیستم ایمنی بدن انسان و همچنین رشد گیاهان و جانوران داشته باشد.

دلیل اثرهای زیستی UV-B

UV-B می‌تواند توسط مولکولهای DNA جذب شود، که بعد به واکنشهای زیان آوری منتهی می‌شود. و این پدیده می‌تواند اثرهای زیستی فراوانی داشته باشد. مقایسه تغییر در طول موج UV-B که با شدتهای متفاوت به سطح زمین می‌رسد و همچنین در نظر گرفتن خصوصیات جزئی DNA نشان می‌دهد که اثرهای زیان آور اصلی جذب نور خورشید در حدود طول موج 300nm رخ می‌دهد. پوست‌های روشن حداکثر جذب UV از نور خورشید را در 300nm نشان می‌دهند.

UV-B و سرطان پوست

تقریبا تمام سرطانهای پوست به دلیل تماس زیاد با اشعه UV-B خورشید می‌باشد. بنابراین شیوع سرطان پوست با هرگونه تخریب لایه ازن رابطه مستقیمی دارد. البته بیشتر سرطان پوست از نوع غده ملانین‌دار بدخیم که غالبا کشنده است، نمی‌باشد بلکه اکثر از نوعی است که به کندی پخش شده و قابل درمان می‌باشد. شکل بدخیم سرطان پوست معمولا در اثر تماس‌های کوتاه مدت با UV پرانرژی بویژه در سنین پایین و مخصوصا در کسانی که پوست و موی روشن دارند، شیوع دارد.

پژوهشها نشان می‌دهد که استفاده از کرمهای ضد آفتابی که UV-B را جذب کرده و UV-B را از خود عبور می‌دهند ممکن است به افزایش موارد سرطان پوست منتهی شود. زیرا استفاده از این حفاظها باعث می‌شود که پوست بدون آفتاب سوختگی مدت زیادی را در معرض خورشید قرار گیرد. پیش بینی می‌شود به ازای هر 1% کاهش در مقدار ازن شیوع سرطان بدخیم پوست 1 تا 2% افزایش یابد. درصد شیوع سرطان پوست در مردمی که پوست روشنی دارند و مدت زمان تماس آنها با نور خورشید زیادتر است بیشتر از بقیه مردم می‌باشد.





عوارض دیگر UV-B

شواهد نشان می‌دهد که افزایش سطح UV-B به افزایش آب مروارید در افراد میانسال منجر می‌شود. با 10 درصد افزایش در مقدار UV-B موارد ابتلا به آب مروارید در بین افراد 50 ساله 6% بالا می‌رود. همچنین افزایش تماس با UV-B به تضعیف سیستم ایمنی بدن انسان و شیوع بیماری‌های عفونی کمک می‌کند.

تأثیر UV-B در گیاهان و جانوران

مقادیر بالای UV-B با مداخله در فرآیند فتوسنتز باعث کاهش برگ ، دانه و میوه گیاهان می‌شوند. موجوداتی که تا عمق 5 متری آبهای زلال زندگی می‌کنند در معرض افزایش تماس با UV-B هستند. مخصوصا دانشمندان نگران آثار زیانبار UV-B روی فیتوپلانکتونهای موجود در نزدیک سطح دریا هستند. زیرا به این ترتیب زنجیره غذایی دریایی که فیتوپلانکتونها اساس آنها می‌باشند تحت تأثیر واقع می‌شود. کاهش جمعیت دوزیستان و قورباغه‌ها را در سالهای اخیر به افزایش سطح UV-B ربط می‌دهند.

راه پیشگیری از خطرات

بهترین راه پیشگیری از این خطرات محدود کردن استفاده از موادی می‌باشد که با وارد شدن به جو تهی شدن لایه ازن کمک می‌کند. مانند ترکیبات آلی کلردار ، گازهای حاصل از احتراق ناقص هیدروکربنها ، گازهای حاصل از اگزوز اتومبیلها و ...


منبع: دانشنامه رشد