دکتر علی ثقفی آفرینندة مکتب تفکر نظری حسابداری در ایران

[h.jabbari]

در سال 1323، خانواده ای مؤمن و فرهنگی در قزوینصاحب فرزندی خوش یمن شدند که به حُب مولایشان امیرمؤمنان، نام علی بر او نهادند. پدر و مادر خانواده هر دو از رهروان آموزش بودند که به فرزندان میهن پاک خود دانش وادب می آموختند. علی سه ساله بود که شمع فروزان وجود مادر خاموش و از گرمای هستی ومهر مادر محروم شد؛ و از همان اوان کودکی، دوران تجربه پایداری و شکیبایی وی آغازگردید. در سایه حضور پدری آموزگار و دوراندیش، علی دوران تحصیلات ابتدایی ودبیرستان را با موفقیت پشت سر گذاشت و در سال 1341 با دریافت دیپلم ریاضی ازدبیرستان محمد قزوینی فارغ التحصیل شد.

وی در اولین فرصت ممکن در همان خدمت سربازی راه پدرو سیره مادر- پیشه معلمی- را پی گرفت و با استفاده از دوره سپاه دانش، قدم در راهیگذاشت که هیچ گاه از آن روی برنگرداند.

دکتر علی ثقفی در سال 1345 با ورود به مؤسسه عالیحسابداری، دوران تحصیلات تخصصی و عالی خود را پایه ریزی کرد و به طور همزمان دررشته حسابداری دانشکده حسابداری شرکت نفت نیز بر آموزه های خود افزود. همزمان باتحصیل، از سال 1346 در وزارت دارایی وارد حوزه تشخیص مالیات شد و مدت دو سال کمکممیز و سه سال ممیز بود. از سال 1349 تا1351 نیز با تشکیل و اداره مؤسسه حسابرسی فنپال بر تجارب خود افزود. وی در بهمن سال 1349 موفق به دریافت درجه لیسانس از مؤسسهعالی حسابداری شد و با گذشت دو سال، در سال 1351 برای ادامه تحصیلات عالی به خارجاز کشور رفت.

دکتر ثقفی دوره کارشناسی ارشد حسابداری را در سال1351 در دانشگاه ایالتی ایندیانای آمریکا شروع کرد و در سال 1353، با معدل 8/19 ایندوره را پشت سر گذاشت. وی بلافاصله در دوره دکترای حسابداری دانشگاه میسوری کلمبیایآمریکا پذیرفته شد که به طور همزمان اصول حسابداری 1 و 2 و حسابداری صنعتی 1 و 2 رانیز در این دانشگاه تدریس می کرد. پس از دریافت درجه دکترا (1356) از دانشگاهمیسوری، این دانشگاه وی را به عنوان استادیار جذب کرد. سه سال نیز در دانشگاهمیسوری با تدریس دروس حسابرسی، حسابداری پیشرفته و اصول حسابداری به تعلیم و تربیتپرداخت.

در سال 1359 زمانی که تحصیلکرده ها و غرب دیده هایارای تحمل مشکلات میهن خود را نداشتند و جلای وطن می کردند، وطن پرستی و آموزه هایجان بخش پدر و مادر، دکتر ثقفی را به وطن کشاند. و از این زمان است که خدماتپرقدرشان آغاز می گردد.

دکتر ثقفی به محض ورود، در دانشگاههای شهید بهشتی،دانشکده حسابداری شرکت نفت و مؤسسه عالی بازرگانی به تدریس پرداخت و آموزه های خودرا به شاگردان تقدیم کرد.

با انقلاب فرهنگی و تعطیلی دانشگاهها، وارد وزارتبازرگانی شد و پس از مدتی به سمت معاونت بررسی قیمتها و عضو هیئت مدیره سازمانحمایت مصرف کنندگان و تولیدکنندگان منصوب شد. تصمیمات دکتر در این سِمَت تبعاتاقتصادی، سیاسی و اجتماعی گوناگون و گسترده ای به همراه داشت که به همین دلیل ازحساسیت فوق العاده ای برخوردار بود. این دوران طولانی، پرمشغله و طاقت فرسا (1360تا 1380) دورانی سخت و همراه با فراز و نشیبهای گوناگون برای دکتر در عرصه عمل بود. با این همه، در این دوران نیز فرزندان دانشجوی خود را نیز تنها نگذاشت و بابازگشایی دانشگاهها در کنار آنان قرار گرفت.

دکتر ثقفی در دانشگاههای زیر در سطوح مختلفکارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری تدریس کرده است:

• دانشگاه شهید بهشتی،
  
• دانشگاه تهران،
  
• دانشگاه علامه طباطبایی،
  
• دانشگاه صنعتی شریف،
  
• دانشگاه امام صادق(ع)،
  
• دانشگاه الزهرا(س)،
  
• دانشکده حسابداری شرکت نفت.

گوشه ای از خدمات دکتر در دانشگاهها شامل این موارداست:

• تدریس تمام دروس تخصصی دوره لیسانس در دانشگاههای مختلف،
  
• تقریباً تدریس تمامی دروس تخصصی دوره کارشناسی ارشد،
  
• تدریس نیمی از دروس دوره دکترای حسابداری،
  
• راهنمایی بیش از 100 پایان نامه کارشناسی ارشد و 15 پایان نامهدوره دکترا.

در برهه ای که حرفه حسابداری نیاز مبرم به تفکر واندیشه های نظری داشت، دکتر دوره کارشناسی ارشد را در دانشگاه تربیت مدرس راهاندازی کرد و مدت 10 سال تلاشهای ارزشمندی را با سرپرستی رشته حسابداری این دانشگاهبه انجام رساند .

دوره کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد نیز با همت ایشانآغاز شد که سه سال سرپرستی این دوره را خود به عهده گرفت.

با توجه به مشکلات دانشگاهها و کمبود مدرس و به رغممحدودیتهای گوناگون، دکتر علی ثقفی راه اندازی دوره های دکترای تخصصی حسابداری رادر داخل کشور ضروری تشخیص داد و این دوره را ابتدا در دانشگاه تهران و سپس دردانشگاه علامه طباطبایی ایجاد و با تمام وجود سعی کرد که از کیفیت لازم برخوردارباشد. از جمله تلاشهای ارزشمند دکتر ثقفی دعوت از استادان ایرانی خارج از کشور وتشویق آنها به تدریس در دوره های دکترا، بود.

ایشان علاوه بر تدریس در دوره های کارشناسی ارشد ودکترا در دانشگاه تهران، مجله بررسیهای حسابداری را برای آموزش قلم زدن بهدانشجویان خود و گسترش دانش حسابداری منتشر کرد و به مدت 5 سال سردبیر آن بود. بسیاری از دانشجویان ایشان از این راه وارد حوزه نگارش مقالات علمی شدند و با تشویقایشان این مسیر را ادامه دادند. از دکتر علی ثقفی بیش از20 مقاله در مجله هایبررسیهای حسابداری، مطالعات مدیریت، اقتصاد مدیریت، حسابدار و حسابرس به چاپ رسیدهاست. دکتر ثقفی علاوه بر این، عضویت هیأت تحریریه مجله های مطالعات مدیریت وتحقیقات مالی نیز داراست.

دکتر علی ثقفی با سازمان حسابرسی ، همکاری مستمرداشته و مدت 4 سال مدیر تدوین استانداردهای حسابداری بوده است. نشریه 113 سازمانحسابرسی با عنوان مبانی نظری و گزارشگری مالی در ایران، یکی از دستاوردهای ارزشمندمرکز تحقیقات تخصصی حسابداری وحسابرسی است که با مشارکت ایشان تهیه شده است.

دکتر علی ثقفی در سال 1377 عضو هیأت علمی دانشگاهعلامه طباطبایی شد و همزمان برای بار دیگر مأمور خدمت در سازمان حمایت ازتولیدکنندگان و مصرف کنندگان گردید. مأموریت ایشان تا سال 1380 ادامه داشت.

با آغاز به کار جامعه حسابداران رسمی، از سوی شورایعالی این جامعه دکتر علی ثقفی به سمت دبیرکل جامعه منصوب شدند.

فهرست مقاله های منتشر شده دکتر علی ثقفی

• تحلیلی بر تأثیر رویه های حسابداری در تصمیم گیریهای مدیریت،مجموعه مقالات اولین سمینار حسابداری، زمستان 1368
  
• ماهیت پژوهشهای حسابداری، اقتصاد و مدیریت، 1369
  
• اطلاعات مالی و قیمت سهام، اولین سمینار بورس اوراق بهادار، 1370
  
• مبانی نظری استانداردهای حسابداری بر واحدهای انتفاعی، بررسیهایحسابداری، تابستان 1371
  
• تأثیر روشهای حسابداری در تصمیم گیریهای مدیریت، بررسیهایحسابداری، پاییز 1371
  
• اعتلاء آموزش حسابداری در کشورهای در حال رشد: بررسی موردایران، بررسیهای حسابداری، پاییز1371
  
• Accounting Profession in Iran: Problems and Remedial Startegies، 1992
  
• فرضیه بازار کارا اوراق بهادار و تأثیر آن در حسابداری، حسابرس،تابستان 1372
  
• اقتصاد و حسابداری، دوقولهای ناسازگار، بررسیهای حسابداری،پاییز 1372
  
• حسابداری طرحهای عمرانی غیرانتفاعی، سمینار ذیحسابان مالی،پاییز 1372
  
• موانع توسعه حسابداری در ایران از دیدگاه تئوری، حسابدار، اسفند 1372
  
• Income Information for Decision Making ، بررسیهای حسابداری،پاییز 1372
  
• نرخ بازده سرمایه گذاری: دفتری یا واقعی، مطالعات مدیریت، پاییز 1373
  
• رفتار سود حسابداری، بررسیهای حسابداری، پاییز 1373
  
• Islamic Banking Performance Evaluation and Control ، American Accounting Association Western Regional Meeting، تابستان 1374،1995 May
  
• آزمایش تجربی در مورد نظریه سود تضمین شده برای سرمایه،بررسیهای حسابداری، تابستان و پاییز 1375
  
• کاربرد سیستم کنترل در تجزیه و تحلیل انحرافات بهای تمام شده،بررسیهای حسابداری، زمستان 1375 بهار 1376
  
• جامعیت گزارشهای سالانه و ویژگیهای مالی شرکتهای پذیرفته شده درسازمان بورس اوراق بهادار تهران، بررسیهای حسابداری، زمستان 1376
  
• مدیریت استراتژیک و ایده های نوین حسابداری مدیریت، حسابرس،بهار 1377
  
• صورتهای مالی میاندوره ای در بورس اوراق بهادار، حسابرس، زمستان 1377
  
• ضوابط قیمت گذاری کالاها، آوند، آبان 1378
  
• مقدمه ای بر مبانی نظری حسابداری مدیریت، حسابرس، اسفند 1379
  
• در جستجوی واقعیت، حسابدار، اسفند 80
  
• در جستجوی واقعیت، حسابدار، اردیبهشت 1381