هایکو چیست؟
امروزه اغلب مردم جهان شعر ژاپن را با هایکو می‌شناسند. هایکو شعری است 17 هجایی که در سه سطر نوشته می‌شود. سطر اول و سوم هرکدام پنج هجا و سطر دوم هفت هجا دارند. هایکو نه وزن دارد و نه قافیه و آرایه‌های کلامی در آن به ندرت به کار می‌رود. حدود دو هزار سال پیش هایکو جزئی از یک فرم شعری 31 هجایی به نام تانکا بود که از دو بخش تشکیل می‌شد و معمولا آن را شاعران به شیوه پرسش و پاسخ می‌سرودند. بخش نخست تانکا 17 هجا دارد و بخش دوم آن 14 هجا. تانکا به معنی شعر کوتاه است و در مقابل آن چوکا قرار دارد که به معنی شعر بلند است.
با اینکه در ژاپن به غیر از تانکا و چوکا چندین فرم شعری دیگر هم وجود دارد شعرهای کوتاه محبوبیتشان بیش از بقیه است. در قرن شانزدهم میلادی به تدریج بخش 17 هجایی تانکا مستقل شد و آن را هاکایی یا هایکو نامیدند.هر هایکو بخشی خاص به نام گیگو دارد که اشارهای به فصل رنگ یا تصویری خاص است.هایکودر ذهن خواننده تصویری می نگارد که معمولآ همان مقصود شاعر است .در تاریخ ادبیات ژاپن چهار هایکوسرا بیش از دیگران نام برآورده‌اند: باشو, بوسون, ایسا, شیکی. این چهار شاعر صاحب سبک, در خارج از ژاپن نیز چهره‌هایی شناخته شده‌اند و بعضی از پژوهشگران و شرق‌شناسان اختصاصاً در مورد هنر شاعری آنها تحقیق می‌کنند. ماتسوئو باشو (1644 ـ 1694 م) بزرگترین و نام‌آورترین شاعر هایکوسرای ژاپنی محسوب می‌شود. وی تا 41 سالگی بیشتر به سرودن اشعار هزل‌آمیز گرایش داشت و در دهه آخر عمرش بود که مکتب باشو را در هایکو بنیان نهاد و شاگردان متعددی تربیت کرد که از میان آنها ده شاعر که به ده شاگرد باشو مشهور شدند در اشاعه ویژگیهای شعری او کوشیدند. پیش از باشو کار هایکوسرایان بازی با کلمات بود و همین امر باشو را بر آن داشت که در اعتلای هایکو بکوشد. معروفترین شعر باشو هایکو ی برکه کهن است که سرآغاز حرکت انقلابی او در فرم هایکو بود و در تفسیر آن مقاله‌های متعددی منتشر شده است .

چند هایکو :

آه ای پروانه
رؤیایت چیست
وقت بال زدن

( چینو – نی)

.........................

روی ناقوس بزرگ
پروانه ای می نشیند
و می خوابد

(بوسون )

........................

ای شکارچی سنجاقک
امروز او
چقدر پرواز کرده بود ؟

(چینو - نی )