عواملی که منجر به از بین رفتن آبستنی در دام میشود

[Number One]

عوامل زيادي منجر به از دست رفتن آبستني مي شوند.
واضح است كه نرخ لقاح در تليسه هاي شيري و گوشتي و گاوهاي غير شيرده گوشتي زيادتر از گاوهاي شيرده گوشتي و گاوهاي شيرده و غير شيرده شيري است. ميزان از دست رفتن آبستني در گاوهاي شيرده شيري ممكن است از زمان لقاح تا پايان آبستني به 60 درصد برسد.

در آخرين مقاله ام زمان و ميزان از دست رفتن آبستني را در گاوهاي شيري و گوشتي مورد بررسي قرارداديم . واضح است كه نرخ لقاح در تليسه هاي شيري و گوشتي و گاوهاي غير شيرده گوشتي زيادتر از گاوهاي شيرده گوشتي و گاوهاي شيرده و غير شيرده شيري است. ميزان از دست رفتن آبستني در گاوهاي شيرده شيري ممكن است از زمان لقاح تا پايان آبستني به 60 درصد برسد. عدم موفقيت در آبستني ناشي از عدم لقاح يا ازدست رفتن آبستني بعد از شكل گيري جنيني است. در اين مقاله مي خواهيم برخي از عوامل شناخته شده موثر بر از دست رفتن آبستني را در گاوها بررسي كنيم.
كيفيت فوليكول و تخمك
غلظت كم پرو‍ژسترون در طول چرخه فحلي و پس از تلقيح مصنوعي ممكن است منجر به ايجاد فوليكول هاي دايمي در گاو شود. فوليكول هاي دايمي باعث ايجاد تخمك هايي مي شوند كه باروري كمي دارند و منجر به مرگ در مراحل اوليه نطفه گي و كمي بعد از آبستني مي شوند. تخمك هايي كه از فوليكول هاي با اندازه كوچك تر ايجاد مي شوند. در پاسخ به تزريق GnRH (در برنامه هاي تلقيح زمان بندي شده) منجر به كاهش نرخ گيرايي مي شوند. علاوه بر اين تغيير اندازه فوليكول هاي آزاد شده نيز ممكن است باعث كوتاه شدن چرخه هاي فحلي و كاهش نرخ آبستني شود.
نقش حياتي پرو‍ژسترون
ترشح پروژسترون توسط جسم زرد براي ترشحات طبيعي رحم كه باعث زنده نگه داشتن نطفه اوليه تا زمان برقراري اتصال ضعيف بعد از روزهاي 18 تا 22 مي شود. ضروري است گاوهايي كه غلظت پروژسترون خون آنها كمتر از ميزان طبيعي است. در معرض خطر از دست رفتن آبستني هستند.
زمان بندي همه چيز است
افزايش سه برابر غلظت پروژسترون پس از آزاد شدن تخمك و بعداز شروع فعاليت جسم زرد ممكن است رشد نطفه و توانايي آن در ترشح علايم آبستني (اينترفرون – tau) را به خطر بيندازد. زمان بندي ضعيف در ايجاد اين علايم آبستني ممكن است باعث كاهش نرخ گيرايي شود. دادن پروژسترون تكميلي در طول هفته اول بعد از تلقيح مصوني اثرات مثبتي روي رشد نطفه و بهبود نرخ گيرايي داشته است.
تشخيص آبستني
هنگامي كه رشد ترافكتودرم (جفت اوليه) و نطفه به هردليلي كاهش مي يابد. معمولاً جسم زرد چروكيده شده و نطفه از دست مي رود.
- اگر نطفه نتواند هورمون هاي تحليل برنده جسم زرد را سركوب كند،جسم زرد نابالغ شروع به چروكيدن مي كند و باعث از دست رفتن آبستني مي شود.
- اگرنطفه در حال رشد نتواند علايم لازم براي نگه داري جسم زرد را ايجاد كند و يا جسم زرد نتواند به موادي كه در حالت طبيعي عملكرد آن را كنترل مي كنند پاسخ دهد،جسم زرد تحليل مي رود. كاهش ترشح پروستاگلندين توسط رحم باعث پايداري و بقاء آبستني از طريق كاهش مرگ نطفه مي شود.

نقش تنش گرمايي
افزايش دما و رطوبت محيطي بقاء و كيفيت تخمك را به خطر مي اندازد . همچنين باعث كاهش نرخ لقاح و رشد اوليه نطفه مي شود.
- نرخ آبستني گاوهايي كه قبل از تلقيح در معرض تنش گرمايي بوده اند،فقط به اندازه 33 درصد گاوهايي است كه تحت پوشش گرمايي قرار نداشته اند.
- جنين هاي گاوهايي كه در معرض تنش گرمايي نبوند،هنگامي كه به گاوهاي ماده اي كه در معرض تنش گرمايي بودند منتقل شدند،نرخ آبستني زيادتري نسبت به گاوهايي كه در معرض تنش گرمايي بودند و تلقيح مصنوعي شدند،داشتند.

تلاش هايي براي كاهش تنش گرمايي در گاوهايي كه قبل از شيردهي در جايگاه هاي بسته بودند،انجام شده است. استفاده از پنكه ،آب پاش و نيز آب سرد كافي و در دسترس در راهروهاي خروجي سالن شيردوشي و جايگاه هاي بسته ،بسيار موثر است.


تلقيح مصنوعي زمان بندي شده يا اثرات چرخه فحلي
آيا ازدست رفتن آبستني در گاوهايي كه براساس فحلي تلقيح مي شوند و گاوهايي كه تلقيح مصنوعي آنها در زمان خاصي است تفاوت دارد؟ در يك مطالعه نشان داده شد كه تلقيح مصنوعي زمان بندي شده باعث افزايش از دست رفتن آبستني مي شود.با اين وجود نتيجه شش مطالعه ديگر نشان داد كه ميزان از دست رفتن آبستني در گاوهايي كه با تشخيص فحلي تلقيح شدند. 5/1 درصد بالاتر بود. درصد از دست رفتن آبستني در 1366 گاوي كه براساس تشخيص فحلي تلقيح شده بودند،به طور متوسط 7/12 درصد و در 756 گاوي كه براساس برنامه زمان بندي شده تلقيح شده بودند 2/11 درصد بود.
استفاده از تلقيح مصنوعي زمان بندي شده در گاوهايي كه از نظر توليد مثلي قبل از تلقيح داراي علايم فحلي و يا فاقد علايم تشخيص داده شدند ،چگونه است؟ ميزان از دست رفتن آبستني در 1245 گاو شيري كه قبل از تلقيح علايم چرخه فعلي را داشتند 7/15 درصد بود. اين ميزان در 213 گاوشيري فاقد علايم 3/26 درصد گزارش شد. اين مطالعه نشان مي دهد اگرگاوهاي فاقد علايم فحلي بعد از همزمان سازي فحلي و تلقيح براساس برنامه زمان بندي شده آبستن شوند،ميزان تلف شدن در انتهاي مرحله نطفه گي ،بين تشخيص هاي اول و دوم (انتهاي مرحله نطفه گي يا ابتداي مرحله جنيني ) زيادتر از گاوهاي داراي چرخه فحلي است.
ساير عوامل ...
گاوهاي كه وزن بدن خود را در طول ماه اول شيردهي يا بين روزهاي 28 تا 56 آبستني از دست مي دهند،نرخ آبستني آنها دو تا سه برابر كاهش مي يابد. شرايط متابوليكي گاوها همانند تغييرات در شرايط بدني ، بر بقاء نطفه و جنين تاثير مي گذارد. براساس مطالعات مختلف شواهد كمي وجود دارد كه نشان مي دهد توليد شير يك عامل خطرناك براي افزايش از دست رفتن آبستني در گاوهاي شيري است. مشكلات مربوط به زايش و انتقال كه بر سلامت گاوها تاثير مي گذارد و محيط رحمي را به خطر مي اندازد براي بقاء جنيني مضر است. كنجاله تخم پنبه داراي گوسيپول است كه براي سلول هاي پستانداران سمي است. افزايش غلظت گوسيپول خون،كيفيت و رشد نطفه و نرخ آبستني را كاهش مي دهد. گاوهايي كه جيره هاي غني از گوسيپول دريافت مي كنند،ميزان تلف شدن جنيني زياد و نرخ گيرايي كمي دارند.
افزايش بقاء نطفه....
استفاده از هورمون رشد گاوي در گاوها باعث افزايش نرخ لقاح،رشد و كيفيت نطفه مي شود. افزايش نرخ گيرايي نتيجه كاهش تلف شدن نطفه بين روزهاي 31 و 45 بود. تزريق 3300 واحد بين المللي گنادوتروپين جفت انساني در روز پنجم پس از تلقيح مصنوعي باعث افزايش نرخ گيرايي در روزهاي 28،42،90 مي شود ولي بر روي ميزان تلف شدن در مرحله انتهاي نطفه گي و مرحله جنيني بي تاثير است. تزريق گنادوترپين جفت انساني باعث شكل گيري بيشتر بافت لوتئال مي شود. در يك مطالعه ميزان تلف شدن جنيني در گاوهايي كه از گنادوتروپين جفت انساني استفاده كرده بودند نسبت به گاوهايي كه فقط جسم زرد داشتند ،8 برابر كاهش يافت .
هنگامي كه گاوها در روزهاي 8 تا 12 چرخه فحلي هستند و همزمان سازي فحلي آنها شروع ميشود،استفاده از برنامه هاي تلقيح مصنوعي زمان بندي شده باعث افزايش نرخ گيرايي مي شود.
استفاده از مكمل هاي چربي به ميزان 2 تا 4 درصد جيره گاوهاي شيري شيرده و گوشتي ،َتاثير مثبت روي توان انر‍ژي و شرايط توليد مثلي گاوها دارد. در برخي از مطالعات نشان داده شده كه استفاده از منابع چربي غني شده از اسيدهاي چرب امگا – 3 ممكن است به دليل جلوگيري از ساخت پروستانوئيدها كه براي تشخيص مادري آبستني مفيد است،باعث افزايش بقاء جنين شود. استفاده از مكمل هاي چربي قبل از زايش باعث افزايش نرخ آبستني بعد از زايش مي شود. استفاده از نمك هاي كلسيمي لينولئيك اسيد و منو اسيد 18- c ترانس در مقايسه با نمك هاي كلسيمي روغن خرما باعث افزايش نرخ گيرايي در گاوهاي شيرده مي شود. اين افزايش ناشي از افزايش نرخ لقاح و كيفيت نطفه هاست.
به نظر مي رسد گاوهاي شيري شيرده به دليل نرخ لقاح ضعيف (76 درصد) بقاء كم نطفه در اوايل آبستني (50 درصد) و تلف شدن نطفه و جنيني زياد (60 درصد) ،حساسيت زيادتري به عدم موفقيت توليد مثلي دارند. تحقيقات زيادتري لازم است تا بتوان ايجاد آبستني و بقاء آن را افزايش داد. تلقيح مصنوعي موفقي داشته باشيد.
منبع : گروه فني شركت تعاوني كشاورزان و دامپروران صنعتي وحدت اصفهان (نشريه هوردز ديري من)