چند مدت پیش از شبکه پنج برنامه ای پخش شد که درباره چگونگی ساخته شدن "استون هنج " توضیح می داد در توضیحات گفته می شد که چگونه ان سنگهای عظیم را به کمک غلطکهایی که از تنه درخت ساخته شده بود جابه جا کرده و به کمک اهرمهایی انها را سر پا نگه می داشتند ." امروز ما درباره راز استون هنج بیشتر با هم صحبت می کنیم".
" ادمی" و " سنگ" پیو ندی دیرین دارند ! انسان نخستین وقتی از جنگل خارج شد و قدم به دشت و کوهستان نهاد از بیم تاریکی و سرما وگزند جانوران به غارهای سنگی پناه برد ; سنگ ا بهترین وسیله برای دیوار سازی و سنگ چینی یافت .
ان گاه انسان نخستین نیاز یه اسلحه پیدا کرد و هنگام بروز خطر نا خود اگاه دست به سنگ برد ; زیرا که برای پرتاب کردن به سوی جانوران و دشمنان سنگ به وفور در دسترس بود و ... باز هم سنگهای سخت و نوک تیز و لبه دار بودند که اولین ابزارها در دست انسان نخستین شدند تا از انها به عنوان داس و سرنیزه و خنجر استفاده کند .
سپس انسان دریافت که با چیدن سنگ روی سنگ برای خود در دشت و در کنار چشمه یا ساحل رود ودریا * دخمه ای همانند غارهای طبیعی بنا کند و ... دانست که خانه ای با دوام تر و مستحکم تر است که سنگهایش بزرگتر و دارای سطح صاف باشد تا بهتر روی هم قرارگیرد و بیشتر مقاومت کند .
به این ترتیب تمدن با معماری اغاز شد ودر معماری سنگها و تخته سنگها بودند که در طول هزاران سال تاریخ تمدن بشر در دسترس انسان معمار قرار داشتند تا هوای ساختن بناهای بزرگ وبا شکوه در سر داشته باشد و ب کمک پایه ها و ستونهای تراش داده شده سنگی در اینجا و انجا گیتی چنان بناهایی را پدید اورد که در شمار شگفتیهای عالم باشد و قرنها دوام بیاورند; بناهایی همچون : اهرام در مصر و دیوار بزرگ چین * معبد های مایا و ازتک در امریکای لاتین و تخت جمشید در ایران و مجسمه های عظیم بودا در هند و... استون هنج در انگلستان .

استون هنج - به معنی سنگ اونگ - دسته ای از سنگهای عظیم بر پا ایستاده در دشت بی درخت و پوشیده از علف سالزبوری (حدود 120 کیلو متری غرب لندن ) است ;و همچنین مشهور ترین مکان پیش از تاریخ در اروپا .
استون هنج خرابه یک ساختمان سنگی است که از دیوار و طاق ساخته نشده بلکه تعدادی ستون سنگی عظیم است که هر ستون درون یک پی گچی نگه داشته شده و بر پای ایستاده است . روی این پایه های عمودی تکه سنگهای بزرگ دیگری به صورت افقی چنان قرار داده شده اند که تعدادی طاق در کنار هم و به صورت نیم دایره به وجود اورده اند . سنگهایی که مجموعه استون هنج را به وجود می اورند هر کدام چندین تن وزن دارند و اثار تیشه معماران بر بدنه انها دیده می شود . این اثار نشان می دهند که این سنگها ابتدا صیقل داده شده و دارای سطحی هموار و تراش داده شده بوده اند اما با گذشت بیش از 40 قرن از عمر انها و تحمل باد وباران و برف وسرما و افتاب 4000تابستان و زمستان هم اکنون فرسوده و شکاف برداشته اند وناصاف شده اند .
متاسفانه تقریبا نیمی از تخته سنگهای عظیمی که استون هنج را پدید می اورند هم اکنون ناپدید شده اند . شاید انها را برای ساختن پل برده اند ... شاید انها را به منظور استفاده در بنای ساختمانها * شکسته و خرد کرده اند ... و شاید هم طرح کامل استون هنج هرگز پیاده نشده است .
استون هنج گرچه مجموعه ای از سنگهای عظیم را در خود جمع کرده است اما وسیع و بزرگ نیست . بخش اصلی این بنا 30 متر قطر دارد و در تمام طرح ان در حدود 200 بلوک سنگی به صورت 2 ردیف به کار رفته و تشکیل دو دایره متحد المرکز را داده اند . تعداد ستونهای دایره بزرگ در اصل 30 ستون سنگی بوده و دایره دوم در درون دایره بزرگ از 60 قطعه سنگ کوچکتر تشکیل شده است .
امروزه اگر از پایین به استون هنج نگاه کنیم مجموعه درهمی از سنگهای عظیم می بینیم که به ارتفاع 6 تا 10 متر از سطح زمین بر پا ایستاده اند و سنگهای دیگری ( که کمی کوچکترند ) از نو کیک ستون به سر ستون دیگر قرار داده شده اند و پلی کوچک می سازند . برخی دیگر از سنگها شکسته وافتاده و در میان خاک و علف مد فون شده اند . ولی تماشای استون هنج از بالا مشخص می کند که در زمانهای بسیار دور و در ابتدا سنگها ارایش هندسی داشته و بیشتر انها در دو دایره به صورت U قرار داشته اند . پیرامن این مجموعه نیز دایره ای به قطر تقریبی 120 متر وجود دارد که حریم استون هنج را به وجود می اورد .
به دقت نمی توان مشخص کرد کدامین تمدن نخستین پیش از تاریخ چنین بنای عظیمی را به وجود اورده است . دانشمندان به کمک روشهای علمی توانسته اند محاسبه کنند که بخش اصلی استون هنج حدود چهار هزار سال پیش ساخته شده است و بنا براین باید گمان برد که استون هنج را همان ساکنان اولیه این جزیره کهن در اواخر عصر حجر و اوایل عصر برنز بر پای داشته اند .
نکت دیگر انکه به طور مسلم استون هنج در سه مرحله کامل شده و حدود 300 سال طول کشیده است تا سنگها به دشت سالزبوری اورده شوند و این بنای پیچیده وشگفت انگیز به وجود اید . طی این 300 سال و شاید بیشتر چندین نسل امده و رفته اند و حیرت اور است که نقشه ایجاد استون هنج را چگونه طراحی کرده اند و محاسبات مربوط به ان به چه ترتیب ثبت شده که به این دقت از یک نسل به نسل دیگر رسیده است (ان هم در شرایطی که هنوز در اروپا خط و حساب اختراع نشده بود و اندک ساکنین جزیره بریتانیا را قبیله هایی تشکیل می دادند که با وسایل ابتدایی و ابزار ساده زندگی می کردند .)
استون هنج مانند دیگر مکانهای تاریخی و بناهای باستانی قرنها به بوته فراموشی سپرده شده بود و جز معدودی بازدید کننده اتفاقی نداشت. نخستین کس که تصمیم به تحقیق درباره استون هنج گرفت (جان اوبری) بود که در قرن هفدهم متوجه این بنای عجیب در دشت سالزبوری شد.با انتشار این گزارشها و مطا لعات مقدماتی جان اوبری به تدریج مراکز علمی ودانشگاهی انگلستان و اروپا به تحقیق درباره استون هنج پرداختند . گزارشات نشان دادند که تخته سنگهای بزرگتر از نوع رسوبهای ماسه سنگی در 45 کیلو متری شمال محل استون هنج است و سنگهای کوچکتر از بسترهای سنگهای اذرین در کوههای پرسلی (در ویلز) از فاصله 200 کیلو متری غرب استون هنج اورده شده اند .