یادی از شاعر معترض اجتماعی در سالگرد درگذشتش

[چکامه91]

نهم آبان‌ماه سالگرد درگذشت سلمان هراتی است؛ شاعری که به دلیل توجه به مسائل و مشکلات مردم در شعرهایش، به عنوان شاعر معترض اجتماعی شناخته شده است.

سلمان هراتی در اولین روز فروردین‌ماه 1338 در روستای مرزدشت تنکابن به دنیا آمد. دوران ابتدایی را در همین روستا گذراند و پس از طی تحصیلات متوسطه، در دانشسرای راهنمایی تحصیلی پذیرفته شد و پس از اخذ مدرک فوق دیپلم در رشته هنر، به تدریس در روستایی در لنگرود مشغول شد.

هراتی که در دوران جوانی مدتی به چوپانی می‌رفت و با ترانه‌های محلی آشنا می‌شد، سرودن شعر را از 17سالگی در سال 1355 آغاز کرد، هرچند دوران شاعری او بسیار کوتاه بود. 10 سال بعد در روز نهم آبان‌ماه 1365 در مسیر یکی از روستاهای محل تدریسش، با تصادفی دلخراش از دنیا رفت.

سلمان هراتی با سیدحسن حسینی و قیصر امین‌پور دوست بود. حسینی بعد از مرگ هراتی، کتاب «بیدل، سپهری و سبک هندی» را به او تقدیم کرده و امین‌پور هم کلیات این شاعر را منتشر کرده است. سلمان هراتی در شعرهایش به مسائل سیاسی و اجتماعی و مشکلات مردم توجه داشته و همین موضوع باعث شده از او به عنوان شاعر معترض اجتماعی یاد شود.

از این شاعر مجموعه شعرهای «از این ستاره تا آن ستاره»، ‌«دری به خانه خورشید» و «‌از آسمان سبز» منتشر شده است. همچنین مجموعه کامل شعر‌های سلمان هراتی از سوی دفتر شعر جوان به چاپ رسیده است.

عبدالجبار کاکایی، شاعر، درباره مفاهیم مطرح شده در شعر سلمان هراتی می‌گوید: سلمان کاملا به موضوعات مربوط به انقلاب سال 57، تبعات سیاسی و مسائل اجتماعی بعد از آن و بخصوص به مشکلات مردم، توجه خاصی داشت و مثلا چند قطعه از مهم‌ترین آثار اجتماعی سلمان هراتی، مربوط به موضوع احتکار و بی‌توجهی قشر سرمایه‌دار به اقشار محروم و مستضعف یا بی‌توجهی به ارزش‌های جنگ و دفاع مقدس است. البته آثار سلمان نشان می‌دهد که او در همین ابعاد خلاصه نمی‌شود و دارای تفکرات عرفانی است و سلوک رفتاری او برای دوستانش بزرگ‌ترین و موجدترین دلیل بود تا او را یک شاعر عمیق، صاحب فکر و اصیل بدانند.

او ادامه می‌دهد: گرایش‌های ذوقی سلمان به سهراب سپهری و گرایش‌های اعتقادی او به عرفان اسلامی، بویژه در قطعاتی که به عنوان مناجات و نیایش‌واره دارد، نشان می‌دهد که او شاعری کاملا جدی، بافرهنگ و باتفکر است، هر چند که یک فرصت 10 ساله برای یک شاعر کافی نیست تا بتواند همه استعدادهای خود را نشان دهد و متاسفانه آن تصادف دهشتناک اجازه ندارد تا این شاعر توانای انقلاب، آن‌گونه که باید، به ثمر بنشیند و آثار بزرگ‌تری خلق کند.

منبع:
ایسنا

[چکامه91]

یکی از شعرهای اجتماعی سلمان هراتی که توجه به رنج‌ها و دردهای مردمی که سلمان در حقیقت با آن‌ها زیسته، در آن متجلی شده است:


من هم می‌میرم
اما نه مثل غلامعلی
که از درخت به زیر افتاد
پس گاوان از گرسنگی ماغ کشیدند
و با غیظ ساقه‌های خشک را جویدند
چه کسی برای گاوها علوفه می‌ریزد؟
من هم می‌میرم
اما نه مثل گل‌بانو
که سر زایمان مرد
پس صغرا مادر برادر کوچکش شد
و مدرسه نرفت
چه کسی جاجیم می‌بافد؟
من هم می‌میرم
اما نه مثل حیدر
که از کوه پرت شد
پس گرگ‌ها جشن گرفتند
و خدیجه بقچه‌های گلدوزی‌شده را
در ته صندوق پنهان کرد
چه کسی اسب‌های وحشی را رام می‌کند؟
من هم می‌میرم
اما نه مثل فاطمه
از سرماخوردگی
پس مادرش کتری پرسیاوشان را
در رودخانه شست
چه کسی خرمن‌ها را به خرمن‌جا می‌آورد؟
من هم می‌میرم
اما نه مثل غلامحسین
از مارگزیدگی
پس پدرش به دره‌ها و رودخانه‌های بی پل نگاه کرد و گریست
چه کسی آغل گوسفندان را پاک می‌کند؟
من هم می‌میرم
اما در خیابانی شلوغ
در برابر بی‌تفاوتی چشم‌های تماشا
زیر چرخ‌های بی‌رحم ماشین
ماشین یک پزشک عصبانی
وقتی از بیمارستان دولتی برمی‌گردد
پس دو روز بعد
در ستون تسلیت روزنامه
زیر یک عکس 4×6 خواهند نوشت
ای آن‌که رفته‌ای ...
چه کسی سطل‌های زباله را پر می‌کند؟