نوپديدي و بازپديدي بيماري ها و نيازهاي جديد آزمايشگاهي خصوصا pcr

[nedasoltani]

نوپديدي و بازپديدي بيماري ها و نيازهاي جديد آزمايشگاهي خصوصا PCR

يكي از مهمترين پيروزي هاي علمي بشر در قرن گذشته، توانايي جداسازي و كشت عوامل بيماريزا بر روي
محيط هاي كشت مصنوعي و كشت سلولي بوده است . ابداع روش هاي كشت در آزمايشگاه، باعث فهم بشر از
تئوري اجرام بيماريزا و مكانيسم عفون ت ها شد . از آن زمان تا به حال كشت عوامل بيماريزا از نمون ه هاي باليني،
يكي از مهمترين مراحل آشكارسازي نوع عفونت مي باشد. شيوه هاي مبتني بر كشت و بيوتايپينگ، در حال حاضر
هم بخش مهمي از روش هاي تشخيص آزمايشگاهي عوامل مولد بيماري هاي عفوني نوپديد و بازپديد را تشكيل
مي دهد . كشت عوامل سببي اين بيماري ها در آزمايشگاه ، حكم سيستم ازدياد بيولوژيكي را دارد . بدين معني كه از
طريق كشت ميكروب در آزمايشگاه، ميلياردها كلون از يك ميكروارگانيسم تك يا تنها به وجود مي آيد. در
روش هاي مرسوم، نه يك ميكروب، بلكه بيليون ها كلون حاصل از يك ميكروب براي آزماي شهاي مختلف، مورد
استفاده واقع مي شود. عليرغم با ارزش بودن اين روش، كشت ميكروب در آزمايشگاه معايبي نيز دارد . اين معايب
عبارتند از:
١) كشت عوامل بيمار يزا در محيط هاي كشت مستلزم صرف زمان مي باشد و اين زمان از روزها تا هفت ه ها به
طول مي انجامد و همچنين بعد از به دست آوردن كلني، بايد براي انجام بطور مثال آزمايش هاي بيوشيميايي عمل
ساب كالچر را انجام داد كه اين نيز مستلزم صرف وقت است. از اين بين م ي توان از مايكو باكتريوم توبركولوزيس
عامل بيماري سل، بروسلاها و بورليا بورگدورفري نام برد
٢) مساله ديگر نبود سيستم كشت، بخصوص كشت رايج برخي از عوامل است. بطور مثال در مورد عوامل زير:
(Hepatitis A Virus) A • ويروس هپاتيت نوع
(Hepatitis B Virus) B • ويروس هپاتيت نوع
(Hepatitis C Virus) C • ويروس هپاتيت نوع
(Parvovirus B١٩) • پاروويروس بي ١٩
(Coronaviruses) • كورونا ويروسها
(Enteroviruses) • انتروويروسها
٣) برخي عوامل عفوني اعم از نوپديد و بازپديدي، براي رشد خود نياز به مواد غذايي خاصي دارند و به عبارت
ديگر به سختي و زحمت زياد رشد مي نمايند. بنابراين غربالگري رايج آنها در آزمايشگا ه ها كمتر عملي است و
لذا تعيين هويت بيماري هاي منسوب به آ ن ها به ميزان زيادي در برخي مكا ن ها (خصوصا كشورهاي در حال
توسعه) محدود شده است مانند:
• بورلياها
• بروسلاها مانند بروسلا آبورتوس
• مايكوباكتريوم توبركولوزيس
• ريكتزياها
هستيم. VBNC و مهمتر از همه در عالم باكتر يها مواجه با باكتري هاي زنده اما غيرقابل كشت يا باختصار
٤) هزينه زياد جداسازي و تعيين هويت برخي عوامل يك عامل باز دارنده است و به دليل خطرات زياد كار با
آنها، نيازمند امكانات وسيع آزمايشگاهي جهت جابجايي و كار مي باشد مانند:
• كلاميديا پسيتاسي
• كوكسيلا بورنتي
• ارليشيا
• فرانسيسلا تولارنسيس
• ريكتزيا
• يرسينيا پستيس
به طور مشخص، چنين برم ي آيد كه هيچ كدام از روش هاي مرسوم تشخيص و تعيين هويت عوامل ميكروبي،
خصوصيات يك سيستم ايد ه آل جهت تعيين هويت عوامل عفوني نوپديد و بازپديد را ندارند . خصوصيات يك
سيستم ايده آل جهت تعيين هويت عوامل بيماري هاي عفوني نوپديد و بازپديد، عبارتند از:
١) قادر به شناسايي اكثريت وسيعي از عوامل ميكروبي اعم از باكتري، ويروس، تك ياخته يا قارچ نوپديد
و بازپديد باشد
٢) داراي قدرت و قابليت تكرار، در دوره هاي طولاني مدت و در مراكز مختلف باشد
٣) به سادگي و بسرعت قابل انجام باشد
٤) انجام آن پيچيده نباشد
٥) واكنش متقاطع با ميكروب هاي منسوب و خويشاوند نداشته باشد
٦) قادر به تشخيص عامل در نمونه هاي مختلف مرضي و محيطي باشد
٧) عوامل را در ميزان فوق العاده كم بتواند شناسايي كند.
پيشرفت هاي اخير در علم بيولوژي مولكولي، ژنتيك، مهندسي ژنتيك و به يك بيان در بيوتكنولوژي، منتج بهقابل دسترس شدن روش هايي شد كه توان بالايي در امر شناسايي و تعيين هويت سريع عوامل ميكروبي دارند .
مزيت مهم اين تكنيك ها، كا ربرد آن ها بطور عمومي براي تعيين هويت همه عوامل بيماري هاي عفوني است . به
بيان ديگر، اكثر يت قريب به اتفاق عوامل ميكروبي از طريق روش هاي مولكولي قابل تشخيص و بويژه تشخيص
سريع مي باشند.

[nedasoltani]

عوامل موثر بر توسعة روش هاي مولكولي تشخيص
عوامل متعددي در سال هاي اخير، توس عه روش هاي مولكولي تشخيص را تحت تأثير قرار داده است . اين
عوامل عبارتند از :
• دسترسي و پيشرف تهاي خيلي سريع و گسترده در جداسازي ماكرومولكول ها و تعيين هويت آ نها
• كاربرد كامپيوتر جهت تجزيه و تحليل اطلاعات
• پيشرفت هاي سريع و شگفت آور در تكنولوژي اسيدهاي نوكلئيك
• روش هاي مولكولي عمومًا براساس اختلافات در سه خصوصيت زيرين پايه گذاري شد هاند:
• روش هاي برپايه ليپو پلي ساكاريدها و اسيدهاي چرب
• روش هاي برپايه پروتئينها
• روش هاي برپايه اسيدهاي نوكلئيك
تكنيك هاي برپايه پروتئين ها، ليپوپلي ساكاريد ها و اسيدهاي چرب، همه داراي يك محدوديت كلي مي باشند و آن
تكيه بر خصوصيات فنوتيپيك به جاي خصوصيات ژنوتيپيك است . مشخص است كه اين گونه آزمايشها به دليل تغييرات
بيان ژني مي توانند متحمل تغييرات فراواني شوند ولي روش هايي كه مبنا و پايه آن ها تكيه بر خصوصيات ژنوتيپيك
مي باشد كمتر متحمل چنين تغييراتي مي شود.