زهکشی زیستی
در زهکشی معمولی از قوانین جریان آب استفاده می شود به این معنی که یک نهر یا چاه احداث شده و آب از آنجا به خارج هدایت می شود . خارج شدن آب از این نقطه باعث می شود جریان آب به سمت آن ادامه پیدا کند . برای این نوع زهکشی باید سرمایه گذاری لازم صورت گرفته و هزینه های راهبری و نگهداری سالانه پرداخت شود . اما نوع دیگری از زهکشی وجود دارد که در آن برای خارج کردن آب از زمین از توان تبخیر-تعرق گیاهان استفاده می شود . در این نوع زهکشی نیاز به احداث تأسیسات زهکشی نبوده و لذا هزینه ای در بر نخواهد داشت . برعکس ممکن است از علوفه و چوب گیاهان نیز استفاده شود . این نوع زهکشی زهکشی زیستی نام دارد .
نمونه هایی از این زهکشی در شکل زیر نشان داده شده است .
مورد اول یک ناحیه پست و زه دار را نشان می دهد که در آن تعدادی بوته و درخت کشت شده اند . تبخیر-تعرق این پوشش گیاهی سطح ایستابی را تا حد زیادی پایین آورده است .
مورد دوم یک کانال را نشان می دهد که زه دار شدن پشت خاکریز یکی از مسائل مربوط به آن است . در شرایط معمولی در این مورد برای جلوگیری از خراب شدن کانال باید یک زهکش حائل احداث شود اما با کشت یک یا چند ردیف بوته و درخت در نواری به موازات کانال ، سطح ایستابی پایین آورده می شود .
مورد سوم حالتی را نشان می دهد که مشابه زهکشی معمولی است . کشت ردیف های گیاهی در این حالت مشابه وجود یک خط لوله یا نهر زهکش عمل می کند که در زیر آن سطح ایستابی تا عمق مورد نظر پایین نگهداشته می شود . لذا در نوار بین دو ردیف گیاهی نیز سطح ایستابی به اندازه ای که بتوان در آن کشت و زرع انجام داد پایین آورده می شود .
البته زهکشی زیستی در بیشتر موارد با اشکال مواجه می شود زیرا اکثر گیاهان در شرایط استغراق و کمبود اکشیژن در خاک رشد مناسب و مطلوبی ندارند . در چنین شرایط اگر نتوان گیاهان مناسب که در شرایط ماندابی بخوبی رشد و تبخیر - تعرق کنند پیدا کرد زهکشی فیزیکی تنها گزینه ای خواهد بود که باید اجرا گردد . گیاهانی مانند جگن ، انواع چمن ها ، نی ، لوئی ، اکالیپتوس ، اشن ، تبریزی از انواعی هستند که می توان برای این منظور در نظر گرفته شوند .
نکته دیگری که باید به آن توجه کرد شور شدن تدریجی خاک در روش زهکشی زیستی است بنابراین توصیه می شود این روش با ترکیبی از انواع زهکشی فیزیکی اجرا شود و حتی المقدور در شرایطی از آن استفاده گردد که آب و هوا خشک و نیمه خشک و تبخیر - تعرق روزانه زیاد باشد .
در ادامه با اثرات زیست محیطی زهکشی آشنا می شویم ...
منبع زهکشی جدید
نوشته دکتر امین علیزاده
علاقه مندی ها (Bookmarks)