بررسی اثر تنشهای رطوبتی بر جمعیت و خسارت آفات سیب زمینی

[moji5]

چکیده
به منظور بررسی اثر تنش آبیاری بر جمعیت و خسارت آفات سیب زمینی در منطقه فریدن اصفهان، سه دور آبیاری 6، 9 و 12 روز در طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرار مورد بررسی قرار گرفت. در نمونه برداری های هفتگی جمعیت آفات سیب زمینی شامل زنجرک ها، تریپس، کرم مفتولی، بید، آگروتیس و شته ها مورد بررسی قرار گرفت. جمعیت حشرات با توجه به زمان نمونه برداری نسبت به تیمار تنش واکنش متفاوتی داشتند. به طوری که در چند هفته‌ اول و آخر در تیمار بدون تنش آبی جمعیت بیشتر و در تیمار تنش آبی جمعیت کمتری از حشرات مشاهده شد. در هفته‌های میانی، با افزایش تنش آبی جمعیت حشرات رو به افزایش بود. در بین آفات مورد مطالعه در شرایط بدون تنش در هفته های اول تا سوم شرایط بدون تنش تراکم بیشتری از زنجرک وجود داشت ولی در هفته های بعدی در شرایط بدون تنش تراکم زنجرک کاهش یافت.
در مورد شته ها هم تنها در دو هفته میانی رشد سیب زمینی افزایش تراکم آفت در شرایط تنش مشاهده گردید. احتمالا" این موضوع به شرایط و مرحله رشدی سیب ‌زمینی مربوط می باشد. بین سطح تنش وخسارت آگروتیس ارتباطی مشاهده نگردید. کرم مفتولی در شرایط تنش و بید سیب زمینی در شرایط بدون تنش بیشترین تراکم را داشتند. با توجه به نتایج بدست آمده به نظر می‌سد که ترکیب تنش آبی و جمعیت حشرات می تواند در میزان خسارت ایجاد شده روی گیاه موثر باشد ولی این اثر به زمان مورد بررسی یا مرحله رشد گیاه و نوع آفت مورد بررسی بستگی دارد. در مجموع برای درک بهتر و دقیق تر از میزان خسارت آفات در شرایط تنش روی گیاه سیب زمینی نیاز به بررسی های کامل تر با اعمال تنش های آبیاری شدیدتر می باشد.
1- گروه گیاه پزشکی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه صنعتی اصفهان

2- مرکز تحقیقات جهاد کشاورزی استان اصفهان
3- گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه صنعتی اصفهان



مقدمه:
سیبزمینی از مهمترین محصولات کشاورزی است و بعد از گندم، برنج و ذرت چهارمین محصول مهم غذایی دنیا محسوب میشود. استان اصفهان رتبه دوم تولید سیبزمینی کشور را در سال زراعی 72-1371 دارا بوده است و شهرستان فریدن بیش از 60 درصد سطح زیر کشت سیبزمینی این استان را به خود اختصاص داده است. آفات و بیماریهای سیبزمینی از عوامل محدود کننده و کاهش دهنده تولید این محصول محسوب میشوند. اگرچه مطالعات زیادی روی آفات سیبزمینی در ایران و جهان صورت گرفته است ولی کمتر تحقیقی اثر متقابل آفات سیبزمینی و تنشهای رطوبتی را بررسی کرده است. هدف این تحقیق، بررسی تنش رطوبتی بر جمعیت آفات سیبزمینی در منطقه فریدن بوده است.

مواد و روشها:
مزرعه آزمایشی در محل ایستگاه تحقیقاتی جهاد کشاورزی اصفهان واقع در جاده چادگان - داران ( حدوداً کیلومتر 120 اصفهان) انتخاب گردید. آزمایش در غالب طرح مربع لاتین با 3 تیمار و 3 تکرار در دو قطعه مشابه به‌هم ولی با فاصله 50 متری از یکدیگری انجام شد که در یک قطعه اثر آفت ‌به‌‌کمک حشره‌کش حذف گردید. تیمارهای مورد آزمایش عبارت بودند از دوره‌های آبیاری 6، 9، 12 روز که پس از خاک دهی پای بوته‌ها اعمال گردید. هر کرت آزمایش اندازه ای حدود 6×6 متر داشت و دارای 8 ردیف سیب‌زمینی رقم مارفونا بود که در نیمه اول خرداد 1383 کشت گردیده بود و در هر نوبت آبیاری از کانال آبیاری مزرعه با دبی مشخص 20 دقیقه آبیاری می شد. میزان تبخیر روزانه از نزدیک‌ترین ایستگاه هواشناسی گرفته می‌شد.
از دو قطعه مورد آزمایش هر 10-7 روز یک‌بار نمونه‌برداری صورت می‌گرفت. نمونه‌برداری با دو روش تور حشره‌گیری و نمونه‌برداری از برگ انجام می‌شد. در هربار نمونه‌برداری در هر کرت 10 تور حشره‌گیری زده می‌شد و محتویات تور به داخل شیشه سیانور ریخته می‌شد و پس از مرگ حشرات به‌داخل ظرف‌های مخصوص انتقال می‌یافتند. حشرات هر ظرف در آزمایشگاه تفکیک و شمارش می‌شدند. در نمونه‌برداری از برگ در هر نوبت نمونه برداری از 5 بوته و از هر بوته یک برگ چیده می‌شد و داخل نایلون به آزمایشگاه انتقال می‌یافت و در زیر استریو‌میکروسکوپ حشرات زیر و روی هر برگ شمارش می‌شد. در آخر هر دوره رشد سیب‌زمینی عملکرد نهایی هر کرت و هر تیمار محاسبه شد.

نتایج و بحث:
جمعیت حشرات مختلف شامل انواع زنجرک، شتهها، تریپس، کرم مفتولی ریشه، سیبزمینی و آگروتیس با توجه به زمان نمونهبرداری نسبت به تیمار واکنش متفاوتی داشتند. در چند هفته اول و آخر نمونهبرداری تیمارهای تنش آبیاری منجر به کاهش جمعیت حشرات گردید ولی در هفتههای میانی در تیمارهای تنش آبیاری جمعیت بیشتری از آفات ملاحظه گردید. در شرایط بدون تنش در هفتههای اول تا سوم تراکم بیشتری از زنجرک وجود داشت ولی در هفته بعدی، تراکم زنجرک در شرایط بدون تنش کاهش یافت. در مورد شتهها هم تنها در دو هفته میانی رشد سیبزمینی افزایش تراکم آفت در شرایط تنش مشاهده گردید. احتمالاً این موضوع به شرایط و مرحله رشدی سیبزمینی مربوط میباشد. بین سطح تنش و خسارت آگروتیس ارتباطی مشاهده نگردید. کرم مفتولی در شرایط تنش و بید سیبزمینی در شرایط بدون تنش بیشترین تراکم را داشتند. با توجه به نتایج، احتمالاً در ترکیب تنش آبی و جمعیت حشرات میتواند در میزان خسارت ایجاد شده روی گیاه موثر باشد ولی این اثر به زمان بررسی و مرحله رشد گیاه و نوع آفت بستگی دارد.