سبک های نگارگری

[Mobarake]

نگارگری سبک‌های گوناگونی وجود دارد، از جمله:

• دریافتگری (امپرسیونیسم)
• هیجان‌نمایی (اکسپرسیونیسم)
• دَوَرانگری
• حجمگری (کوبیسم)
• گرافیک
• طراحی آرم
• پیکتوگرامها
• هنرآرت دکو
• بیل بورد
• طراحی وب

[Mobarake]

دریافتگری

صبحانه قایقرانان اثری از پیر آگوست رنوار

دریافتگری یا امپرسیونیسم (به انگلیسی: Impressionism) شیوه هنری گروه بزرگی از نگارگران آزاداندیش و نوآور فرانسه در نیمه دوم سده نوزدهم بود که بزودی جهانگیر شد. این شیوه مبتنی است بر نشان دادن دریافت و برداشت مستقیم هنرمند از دیده‌های زودگذر با به کار بردن لخته رنگ‌های تجزیه شده و تابناک برای نمایش لرزش‌های نور خورشید. در این روش اصول مکتبی طراحی دقیق و سایه روشن کاری و ژرفانمایی (پرسپکتیو) فنی و ترکیب بندی متعادل و معمارانه رعایت نمی‌شود.
شیوه دریافتگری به عنوان انجمنی خصوصی از سوی گروهی از هنرمندان ساکن پاریس آغاز شد و این انجمن در سال۱۸۷۴ به نمایش همگانی آثار خود پرداخت. نام این جنبش از نام یک نقاشی از کلود مونه به نام دریافتی از طلوع آفتاب (به فرانسوی: Impression, soleil levant) گرفته شده‌است. نام امپرسیونیسم را نقادی به نام لویی لِروی در یک نقد هجوآمیز ساخت. دریافتگری همچنین نام نهضتی در موسیقی است.
در این سبک نقاشان از ضربات «شکسته» و کوتاه قلم مو اغشته به رنگهای خالص و نامخلوط به جای ترکیب‌های ظریف رنگها استفاده می‌کنند. مثلا، به جای ترکیب رنگهای ابی و زرد برای تولید سبز انها دو رنگ ابی و زرد را مخلوط نشده بروی بوم قرار می‌دهند تا رنگها «حس» رنگ سبز را در نظر بیننده به وجود بیاورد. انها در نقاشی صحنه‌های زندگی مدرن در عوض جزئیات، تأثیرات کلی واضح را نشان می‌دهند.

[Mobarake]

هیجان‌نمایی

مارکه: باله روسی (۱۹۱۲)

اکسپرسیونیسم یا هیجان‌نمایی (Expressionism) نام یک مکتب هنری است. اکسپرسیونیسم شیوه‌ای نوین از بیان تجسمی است که در آن هنرمند برای القای هیجانات شدید خود از رنگ‌های تند و اشکال کَجوَش (معوج) و خطوط زمخت بهره می‌گیرد. دوره شکل گیری این مکتب از حدود سال ۱۹۱۰ تا ۱۹۳۵ میلادی بود ولی در کل این شیوه از گذشته‌های دور باهنرهای تجسمی همراه بوده و در دوره‌های گوناگون به گونه‌هایی نمود یافته‌است. برای نمونه مکتب تبریز در نگارگری ایرانی و مکتب سونگ در هنر چین را اکسپرسیونیست هنر ایران و چین می‌نامند.

[Mobarake]

نگارگری ایرانی كه به اشتباه مینیاتور نیز خوانده می شود شامل آثاری از دوره های مختلف تاریخ اسلامی ایران است كه بیشتر به صورت مصورسازی كتب ادبی، علمی و فنی، تاریخی و همچنین برخی كتب مذهبی همچون خاوران نامه توسط هنرمندان چیره دست ایران زمین انجام گرفته است. اولین آثاری كه بتوان نام نقاشی بر آنها نهاد در غار دوشه لرستان و با حدود هشت تا ده هزار سال قدمت به دست آمده است.
در دوره های تاریخی آنچه را كه بتوان نقاشی نامید در دیوارنگاری های اشكانی و ساسانی می توان دید. با ورود اسلام به ایران این كشور تا مدت ها به دست امویان و عباسیان اداره شد و از آن پس با روی كار آمدن سلسله های ایرانی سامانیان، غزنویان و آل بویه استقلال از دست رفته ایرانیان تا حدودی به آنها بازگشت. از این پس زمینه برای احیای هنر و فرهنگ ایرانی فراهم شد و هنر ایرانی در خدمت اسلام درآمد عمده آثار به دست آمده در این دوران شامل مصورسازی كتب می باشد و كمتر شامل نقاشی دیواری كاخ هاست. همچنین عنوان می شود كه مسلمین در حین ترجمه آثار یونانی و بیزانسی تصاویر این كتب را نیز كپی برداری كرده اند. به منظور درك و توضیح بهتر تأثیر و تأثرات نگارگری ایرانی آن را در دوره های مختلف حكومتی سلسله های ایرانی و یا پایتخت های همین حكومت ها همچون مكتب سلجوقی، عباسی، شیراز یا برای مثال هرات دسته بندی می كنند. با روی كار آمدن عباسیان(۶۵۶- ۱۳۳ه. ق)، بغداد به عنوان اولین مركز مصورسازی كتب در دنیای اسلام مطرح شد و با مصورسازی كتبی كه بیشتر جنبه علمی و فنی و كمتر جنبه ادبی داشتند كار خود را پی گرفت. مكتب بغداد كه آن را مكتب عباسی نیز نامیده اند را برخلاف مكاتب دیگر مكاتب نگارگری نمی توان مكتبی ایرانی نامید چراكه از یك سو زیر تأثیر هنر بیزانس و از سویی دیگر در استیلای هنر ایرانی ساسانی است،از این روی این مكتب را مكتب بین المللی می دانند. نگاره های این مكتب ساده و زیباست.
البسه از پرداخت قابل توجهی به خصوص در چین و شكن جامه ها برخوردار است و همچنین استفاده از نقوش اناری،بال های فرشته گون و شیوه های باز نمایی حیوانات وام گرفته شده از هنر ساسانی است و در بیشینه این نگاره ها شاخه و برگی به نشانه طبیعت به چشم می خورد. از خصوصیات دیگر این نگاره ها می توان به پس زمینه های ساده كه یا بدون رنگ رها شده و یا به طور اجمالی رنگ آمیزی شده اند گویی كه نگاره ها در فضا رهایند، رنگ ها در نگاره اصلی اندك هستند ولی با هماهنگی ای چشم نواز به كار رفته اند. از قرن چهارم(ه. ق) سبكی در نگارگری ایران ظهور می یابد كه آن را سبك سلجوقی می نامند. این سبك اولین مكتب ایرانی در زمینه نگارگری است.
در این دوره دوباره تصویر سازی كتاب ارژنگ مانی رونق می یابد. از منظر دیداری(بصری) در این مكتب همچنان تركیب بندی های ساده همچون مكتب عباسی حفظ شده ولی تأثیراتی كه از نقاشی عهد ساسانی(و پیش از اسلام) و سلایق شرق دور(چین) بر این مكتب حاكم شده وجه عمده تمایز آن با مكتب عباسی است. در دانشنامه ویكی پدیا پیرامون آثار این مكتب آمده است: در بسیاری از پیكره ها هاله ای دور سر وجود دارد كه به دلیل جدا كردن پیكره از پس زمینه استفاده شده،سرها بزرگ تر از بدن هستند و بر بازوها عموماً بازوبندی به چشم می خورد. اولین مكتب نگارگری ایرانی كه در تبریز پایه ریزی شده است، به نام همان شهر، مكتب تبریز نامیده اند. در دوران صفوی و بازگشت حكومت به تبریز مكتب دیگری با همین نام در نگارگری شكل گرفت.
در این مكتب برای اولین بار در تاریخ ایران مصور سازی كتب به شكل كارگاهی و در مجموعه ای به نام ربع رشیدی كه به همت خواجه رشد الدین فضل ا... بنا شده بود به انجام می رسید. پایان جنگ(حملات مغولان به ایران) زمینه را برای تبادلات فرهنگی فراهم كرد، از این رو بیشترین تأثیر از هنر شرق دور در این دوره به چشم می خورد، نگاره های این مكتب در شكل هاشور زنی متأثر از مكتب تانگ در چین و در شكل پرداخت موضوع مشابه نقاشی های دوره یوآن چین است و همچنین مؤلفه های هنری بیزانس در اندازه ای كمرنگ تر در این نگاره ها به چشم می خورد.در سده هشتم(ه. ق) و همزمان با حكومت ایلخانان مغول در ایران، شیراز كه به واسطه هوشیاری حكمرانانش از حملات مغولان در امان مانده بود، محیطی امن برای ادامه سبك كهن نگارگری ایرانی بدون تأثیراتی كه به واسطه این تهاجمات بر نگارگری ایرانی چیره شده بود ایجاد كرد و نوآوری هایی چند به آن افزودند. همین شیوه ۲ قرن بعد و در مكتب اولیه هرات به گونه مسلط در نگارگری ایرانی تبدیل شد.
مكتب جلایری یا تبریز- بغداد(كه به واسطه حضور حكومت در دو مركز به این نام خوانده شده)، سبكی در نگارگری ایرانی است كه پس از فروافتادن حكومت ایلخانان در ۷۳۶ه. ق و در دوران حكومت جلایری ها(۷۵۷- ۷۴۰ ه. ق)در این رشته هنری رایج گردید، كتاب آرایی در دربار جلایریان خصوصا در دربار آخرین پادشاه جلایری(سلطان احمد جلایری) رونق ویژه و سبكی خاص یافت. خصوصیات دیداری در این مكتب با حذف عناصر چینی و بیزانسی به سمت تصویر كردن دنیای شاعرانه، خیالی و آرمانی نقاش می رود از دیگر خصوصیات می توان به استفاده از طیف گسترده رنگی و به كارگیری و نمایش بدیع و كامل معماری در نگاره هاست. از این دوران به بعد در كتب نگاره ها نقشی مهم تر یافتند و دیگر در كنار نوشتار یا مكمل نوشتار به شمار نمی رفتند بلكه صفحه ای كامل به آن ها اختصاص می یافت. در دوران تیموریان(سده۹ ه. ق) و حضور اسكندر سلطان و ابراهیم سلطان در شیراز زمینه برای بروز دوباره ویژگی های دیداری مكتب شیرازفراهم شد. قرینه سازی در نگاره های این مكتب به طور قابل ملاحظه ای دیده می شود و همچنین تضاد رنگی عناصر نگاره و پس زمینه آن، استفاده از ابرهای پیچان و سادگی در تركیب بندی ها از مهم ترین ویژگی های دیداری این مكتب است.
پس از مرگ تیمور(سلسله تیموریان) فرزندش شاهرخ به سلطنت رسید و از آن پس هرات به پایتختی برگزیده شد، به واسطه توجه و حمایت بی دریغ شاهرخ و ولیعهدش بایسنقر میرزا تهیه كتب مصور این بار در هرات و در كتابخانه بایسنقر میزا رونق گرفت و پس از چندی ویژگی های خاص خود را یافت. تركیب بندی متقارن و عموماً دایره وار از خصوصیت اصلی این مكتب است، سود جستن از رنگ های غنی و شفاف، تزیینات فراوان و حذف كامل عناصر چینی وبازتاب عناصر ایرانی مكتب شیراز مكتبی كاملاً ایرانی پدید آورد. فعالیت كارگاه های نگارگری پس از مرگ شاهرخ و بایسنقر میرزا تا اندازه ای رنگ ركود گرفت و این ركود تا هنگام به قدرت رسیدن سلطان حسین بایقرا (آخرین شاه تیموری از ۹۱۲- ۸۷۳ه. ق) ادامه یافت و هنرمندان بزرگی را پروراند، همچون: محمد سیاه قلم، روح ا... میرك و از همه مهم تركمال الدین بهزاد كه بسیاری او را تابناك ترین چهره نگارگری می دانند. بهزاد ضمن ادامه دستاوردهای مكتب هرات اول و ویژگی هایی را به آثارش افزود كه تا پیش از این دوران بی سابقه است. وی برای اولین بار سعی در نمایش و طراحی دقیق پیكره انسانی كرد، موضوعات روزمره را در آثارش به تصویر كشید، اولین نمونه های تك پیكره(فیگور) را پدید آورد و همچنین نخستین رقعه ها(نمونه نگاره جدا از كتاب مثل یك پرتره) را در نگارگری نقش زد.