الف) روش اولین صادره از اولین وارده: first in first out

در این روش که روش فایفو معروف است ، فرض براین است که کالای خریداری شده به ترتیب ورود به انبار, از انبار خارج می گردد یعنی کالاهایی که ابتدا خریداری میشوند ابتدا مصرف یا به فروش میرسند پس کالایی که در پایان دوره در انبار باقیمانده, مربوط به خریدهای آخر است و قیمت خرید آنها را به عنوان ارزش موجودی کالای پایان دوره در نظر می گیریم .

برای روشن شدن موضوع با هم مثال زیر را بررسی می کنیم :
مثال)فرض کنید در یک شرکت بازرگانی موجودی پایان دوره یک قلم از کالاهای شرکت در پایان سال مالی ۸۳ تعداد ۵۰۰ عدد باشد و اطلاعات زیر در مورد آن کالا در دست است :

تعداد نرخ (ریال)
———— ———–
موجودی کالای اول دوره ۲۰۰ ۳۰۰
خرید اول ۲۵۰ ۳۲۰
خرید دوم ۳۰۰ ۳۳۰
خرید سوم ۲۵۰ ۳۵۰
قیمت موجودی کالای پایان دوره با استفاده از روش فایفو به صورت زیر محاسبه می شود :
با توجه به اینکه کالای باقیمانده در پایان دوره جزو آخرین خرید هاست پس تعداد ۵۰۰ عدد کالای باقیمانده را به ترتیب از آخرین خرید ها قیمت گذاری می کنیم . و به صورت زیر محاسبه مینماییم :
بهای خرید سوم ۸۷۵۰۰=۳۵۰*۲۵۰
تعداد باقیمانده موجودی پایان دوره ۲۵۰=۲۵۰-۵۰۰
بهای باقیمانده از خرید دوم ۸۲۵۰۰=۳۳۰*۲۵۰
بهای تمام شده موجودی پایان دوره ۱۷۰٫۰۰۰=۸۲٫۵۰۰+۸۷٫۵۰۰
به عبارت دیگر از خریدهای انجام شده در طی سال و موجودی کالای ابتدای سال تنها ۲۵۰ عدد کالا از خرید سوم و ۲۵۰ عدد از خرید دوم باقیمانده و بقیه کالاهای خریداری شده و موجودی کالای ابتدای دوره فروخته شده و یا از انبار خارج شده است .
ب) روش اولین صادره از آخرین وارده: Last in first out
دراین روش که به روش لایفو معروف است فرض بر این است که آخرین کالای خریداری شده زودتر از انبار خارج می شود و آنچه در پایان دوره باقی می ماند از بین کالاهای اول دوره است . اگر مثال قبل را دوباره تکرار کنیم قیمت ۵۰۰ عدد موجودی کالای شرکت بازرگانی در پایان دوره با توجه به اطلاعات قبل به صورت زیر محاسبه می شود :
تعداد نرخ
——— ———–
موجودی کالای اول سال ۲۰۰ ۳۰۰
خرید اول ۲۵۰ ۳۲۰
خرید دوم ۳۰۰ ۳۳۰
خرید سوم ۲۵۰ ۳۵۰
قیمت تعداد ۲۰۰ عدد از کل کالای باقیمانده ۶۰٫۰۰۰ = ۲۰۰*۳۰۰
قیمت تعداد ۲۵۰ عدد از کل کالای باقیمانده ۸۰٫۰۰۰ = ۲۵۰*۳۲۰
قیمت تعداد ۵۰ عدد از کل کالای باقیمانده ۱۶٫۵۰۰ = ۵۰*۳۳۰
———-
قیمت ۵۰۰ عدد کالای باقیمانده در پایان دوره ۱۵۶٫۵۰۰
به عبارت دیگر از کل موجودی کالای ابتدای سال و خرید های انجام شده در طی سال تعداد ۲۰۰ عدد از موجودی کالای اول سال و ۲۵۰ از خرید اول و ۵۰ عدد از خرید دوم باقیمانده و بقیه فروخته شده است و با ضرب این تعداد کالای باقیمانده در نرخهای خرید مربوط به هرکدام قیمت کالای باقیمانده در آخر سال بدست می آید .
ج) روش شناسایی ویژه:
این روش برای تعیین قیمت تمام شده آخر دوره کالاهایی به کار می رود که بهای تمام شده هر واحد آن را بتوان به تنهایی بدست آورد. مثلآ اگر یک نمایشگاه اتومبیل را در نظر بگیرید ، در پایان سال می توانیم به آسانی مشخص کنیم اتومبیل های باقیمانده به چه قیمتی خریداری شده اند .
نکته مهم این است که از این روش عمدتآ در موسساتی که تعداد کالاهای آنها محدود و کاملآ متمایز از یکدیگرند استفاده می شود . برای درک بهتر این موضوع مثال زیر را با هم بررسی می کنیم :

مثال ) در موسسه تجاری امیدان موجودی کالاهای پایان دوره به شرح زیر است :
تعداد کالای پایان دوره (واحد) قیمت هر واحد(ریال)
—————————— ———————
خرید ۲۵/۱/۸۳ ۵۰ ۲٫۰۰۰
خرید ۲۰/۴/۸۳ ۴۰ ۲٫۲۰۰
خرید ۱۵/۸/۸۳ ۶۲ ۲٫۵۰۰
مطلوبست : محاسبه قیمت تمام شده کالای پایان دوره
۱۰۰٫۰۰۰ = ۲٫۰۰۰ * ۵۰
۸۸٫۰۰۰ = ۲٫۲۰۰ * ۴۰
۱۵۵٫۰۰۰ = ۲٫۵۰۰ * ۶۲
————–
۳۴۳٫۰۰۰ ریال قیمت تمام شده موجودی کالای پایان دوره
به عبارت دیگر تعداد کالای باقیمانده از هر نوع را در قیمت واحد آن ضرب می کنیم تا قیمت کل آن نوع کالا بدست آید و در آخر مجموع قیمت تمام کالاهای باقیمانده د ر پایان دوره را محاسبه می کنیم .