پهن برگان

[*FATIMA*]

جنس زالزالک یا ولیک
Crataegus
Hawthorn
گونه های اروپایی جنس ولیک به سختی از یکدیگر قابل تشخیص میباشند . از سال 1980 ولیک در اروپا حامل اصلی باکتری (Erwinia ) بود که مانع رشد و نمو وسبب پژمرده شدن گیاهان خانواده رزاسع میشد . ولیک با شاخه های کوتاه و خاردار خود میتواند درختزار انبوه تقریباً غیرقابل نفوذ و راه نیافتنی را تشکیل بدهد . این خصوصیت در بسیاری از کشورها کاربرد خوبی برای ایجاد یک مانع و حصار مقاوم است .
Crataegus laevigata (Poir.) DC.
Midland Hawthorn
Rosaceae
ولیک انگلیسی به صورت درختچه بزرگی در بیشتر نقاط اروپا رویش دارد . در پارکها و کنار خیابانها مشاهده میشود ولی به هرحال به عتوان درخت حاشیه خیابان تا ارتفاع حدود 5 متر میرسد و ندرتاً ممکن است به 10 متر برسد . سپس دارای تاجی کروی و انبوه میشود . پوست آن در ابتدا مایل به قهوه ای و بعدها خاکستری کمرنگ میشود . به خوبی نسبت به هرس سازگار است . انشعابات آن دارای شاخه های کوتاه به طول 3 سانتیمتر و با نوک تیز و خاردار میباشد . برگهای متناوب و خزان کننده آنها دارای 8-4 سانتیمتر طول و پنجه ای با 3 تا 5 لوب نامساوی و مضرس میباشند . در سطح رو سبز تیره براق و در سطح زیر سبز روشن و عموماً در پاییز به زرد تغییر رنگ میدهد . گلهای منظم و 5 پر آن در اردیبهشت تا خرداد ظاهر میشوند و به صورت گرزن های افراشته میباشند . گلبرگها سفید (در کولتیوارها رنگی) و دارای تعداد زیادی پرچم و 2 یا 3 خامه هستند ( در گونه C.monogyna فقط یکی وجود دارد) . میوه سیبی شکل و در حدود 12 میلیمتر طول با بخش گوشتی آردی شکل میباشد . ولیک انگلیسی در اروپا و شمال آفریقا گسترش یافته است و دامنه گسترش آن به شرق نیز میرسد . ولیک اکثراً در بیشه و درختزارها در مناطق غیرمحصور و در حاشیه جنگلها و بر روی سراشیبی های صخره ای رویش دارد . برای تزئین باغات از کولتیوارهای گل قرمز آن (Pauls Scarlet ) استفاده میشود . کاشت آن از سال 1858 در انگلستان و در کنار خیابانها رواج دارد .
Crataegus crus-galli L.
Cockspur Thorn
Rosaceae
درخت کوچکی است به ارتفاع 10-8 متر و ندرتاً به صورت درختچه و با تاجی پهن و نامنظم میباشد . پوست آن ابتدا صاف و خاکستری و بعدها قهوه ای تیره و شکاف دار میشود . این گونه بومی امریکای شمالی بین کانزاس ایالت کبک کانادا است . خصوصیت مهم ولیک اروپایی برگهای تقریباً تخم مرغی شکل با قاعده گوه ای و حاشیه مضرس و دمبرگ کوتاه و مقاوم میباشد . سطح روی آن سبز تیره و سطح زیر سبز روشن است . نام Cockspur Thorn به علت وجود خارهای محکم و طویل و بادوام این درخت میباشد (حدود 8 سانتیمتر) . شاخه های کوتاه به یک نوک تیز منتهی میشوند . گلهای سفید آن به صورت خوشه های آویزان و در خرداد ظاهر میگردند . میوه ها کروی شکل و به طول حدود 10 میلیمتر و قرمز رنگ میباشند که تا زمستان به روی درخت باقی میمانند . این ولیک از سال 1691 کاشته شده است .

[*FATIMA*]

جنس سنجد
Elaeagnus
Oleaster
درختان و درختچه هایی هستند که بومی نواحی معتدل نیم کره شمالی میباشند که تا مالزیا امتداد یافته است و دارای سه جنس با حدود 30 گونه میباشد . از خصوصیات آنها کرکهای براق نقره ای یا قهوه ای – برنزی است که روی شاخه های جوان ، برگها و برخی اوقات گلها را میپوشاند .
سنجد
Elaeagnus angustifolis L.
Oleaster or Russian olive
Elaeagnaceae
درختی کوچک با 12-7 متر ارتفاع و ندرتاً به صورت درختچه میباشد . در هنگام جوانی دارای شاخه های خاردار و کرکهای نقره ای است . پوست تنه آن خاکستری با شکافهای عمودی و سطحی میباشد . تاج آن معمولاً نامنظم و تنه آن اغلب خمیده است . برگهای خزان کننده آن متناوب با دمبرگ کوتاه ، مستطیلی و نیزه ای شکل (شبیه بیدها) با 8-4 سانتیمتر طول و حاشیه صاف میباشد . در سطح رو سبز مایل به خاکستری و بدون جلا و در سطح زیر نقره ای با کرکهای منشعب و ستاره ای است . گلهای هرمافرودیت آن (یا هرمافرودیت نر) در اردیبهشت تا خرداد ظاهر میشوند . منفرد (یا در دسته های 2 تا 3 تایی) و با دمگلی کوتاه بر روی محور برگها تشکیل مییابند . در حدود 1 سانتیمتر عرض دارند و در سطح خارجی نقره ای و در سطح داخلی زرد و با یک رایحه و عطر مشخص میباشند . میوه شفت تخم مرغی شکل با حدود یک سانتیمتر طول و در ابتدا نقره ای مایل به سفید و موقع رسیدن قهوه ای با بخش گوشتی آردی شکل است . در آسیای مرکزی یک محصول مهم و یک منبع مواد پروتئینی و قندی و معدنی در کاروانهای مسافرتی به شمار می آمد و میوه های خشک آن آسساب و تبدیل به آرد میشد . این کاربردها وسیله ای برای گسترش گیاه به خصوص در قرون وسطی بود . خاستگاه اصلی آن از نواحی مدیترانه شرقی شروع شده و از آسیای مرکزی گذشته تا چین امتداد پیدا میکند و محل رویش آن در جنگلهایی با خاکهای شنی و حاشیه رودخانه ها میباشد . این درخت نسبت به خشکی مقاوم بوده و از این نظر به سایر درختان ترجیح دارد . مانند بسیاری از درختان با برگهای کرکدار این درخت آلودگیهای جوی را تحمل میکند . در اروپا از قرن شانزدهم کاشته شده است . برای تزئین باغها به علت تاج نقره ای رنگش به خصوص در روزهایی که باد میوزد بسیار باارزش میباشد .
Elaeagnus Commulata Bernh.
Silver – berry
Elaeagnaceae
این نوع سنجد درختچه ای است که ارتفاع آن اغلب کمتر از 4 تا 5 متر میباشد. برگها خزان کننده و در هر دو سطح نقره ای ، تخم مرغی تا نیزه ای شکل (پهن تر از گونه قبل) و با طول 10-2 سانتیمتر میباشد . شاخه های جوان و کاسه گل و همچنین اغلب ، برگها فقط دارای کرکهای نقره ای نیستند بلکه دارای کرکهای قهوه ای نیز میباشند . گلها از اواخر اردیبهشت تا اوایل تیر ظاهر میشوند . ساختمان گل آن مشابه گونه قبل میباشد . فقط تفاوت مهم آن این است که خامه ها در پایین توسط حلقه غده ای احاطه نشده اند و همچنین بزرگتر میباشند . طول آنها 15 میلیمتر ، خوشبو و زردرنگ و در بخش خارجی نقره ای هستند . این گونه در درختزارهای انبوه و مرطوب حاشیه رودخانه ها در نواحی که از شرق کانادا تا مینسوتا ، جنوب داکوتا و یوتا در امریکا امتداد یافته است رویش دارد و از سال حدود 1813 کاشته شده است .

[*FATIMA*]

جنس اکالیپتوس
Eucalyptus
Gum tree
خاستگاه اصلی جنس اوکالیپتوس استرالیا میباشد جائیکه در حال حاضر حدود 600 گونه از آن وجود دارد . بیشتر آنها در دمای پایین نابردبار هستند اما برخی هم به خوبی خو گرفته و عادت کردند و امروز عملاً در تمام نواحی مدیترانه رویش دارند . در فرانسه و انگلیس از درختان جنگلی به شمار میروند . اوکالیپتوسها عموماً درختان بلندی میباشند (E.amygdalina در حدود 156 متر ارتفاع و بالاترین رکورد را دارد) . از خصوصیات بارز اوکالیپتوسها چند شکلی بودن برگهایشان است . برگهای درختان جوان متقابل با سطح تحتانی و فوقانی کاملاً واضح و مشخص ، در حالیکه برگهای درختان مسن متناوب و بدون هیچ گونه تمایزی بین دو سطح میباشد . دمبرگها عموماً تابدار هستند . بنابراین نحوه قرار گرفتن برگها به صورت عمودی یا قائم میباشد و به همین دلیل است که اوکالیپتوسها سایه کمی ایجاد میکنند . گلها هرمافرودیت ، منظم و به صورت منفرد یا گروهی میباشند . کاسه و جام پیوسته و به شکل کلاهی هستند که در زمان شکوفایی گل میریزند . پرچمهای متعدد آنها با میله های رنگینشان بسیا زیبا و جلب توجه میکنند . میوه به صورت کپسول چوبی است . بافتهای این درخت به خصوص در برگها شامل روغنهای فرار (روغن اوکالیپتوس) میباشند که در داروسازی به کار میرود .E.globulus در احداث جنگل در اروپا از قرون بیستم واجد اهمیت بوده است .
Eucalyptus globules Labill.
Blue Gum Tree
درختی است در حدود 60 متر ارتفاع با تاجی گسترده و پوستی خاکستری که به صورت نوارهای طولی جدا شده و میریزد . برگها خزان کننده نیستند و 10 سانتیمتر یا بیشتر طول دارند . گلها سفید و دوران شکوفایی آنها از ماه خرداد تا پاییز است . این درخت اولین بار در سال 1829 شناسایی شد و در انگلستان نیز رویش دارد و اکنون تحت نام E.niphophila میباشد . اکثراً در نقاط مرتفع یافت میشود (2000 متر از سطح دریا) در مناطق کوهستانی استرالیا درخت منحصر به فردی را تشکیل میدهد . این درخت در دمای پایین بردبار میباشد .

[*FATIMA*]

جنس راش
Fagus
Beech
راش یکی از زیباترین درختان اروپا و درخت غالب اقلیم جنگلی کوههای کارپاتین میباشد . درخت بزرگی است که اغلب ارتفاع آن حتی بیش از 40 متر میرسد . دارای تاجی گنبدی شکل بزرگ (با بیش از 20 متر قطر) با شاخه های ستبر و تنومند و انشعابات فرعی که با یک زاویه تندی نسبت به یکدیگر خارج شده و خصوصیات بارزی را به تاج آن در زمستان زمانیکه فاقد برگ میباشند میدهد .
راش اروپایی
Fagus sylvatica L.
Common Beech
Fagaceae
پوست این درخت صاف و به ندرت شکافدار و خاکستری مایل به سفید میباشد و به همین علت چوب آن ارزش فوق العاده ای دارد . از خصوصیات بارز دیگر آن جوانه های دوکی شکل و کشیده و نوک تیز آن میباشد (با حدود 2 سانتیمتر طول) . برگهای خزان کننده آن متناوب ، تخم مرغی با 9 سانتیمتر طول و در حاشیه صاف یا موجی – کنگره ای با کرکهای بلند ابریشمین میباشند (در برابر نور کاملاً آشکار است) . در ابتدا آنها سبز روشن ، بعدها سبز تیره و درخشان و در پاییز به طلایی مایل به برنز تغییر رنگ میدهند . برگهایی که میریزند به آرامی تجزیه میشوند (آنها مواد بسیار عالی برای رشد ارکیده ها میسازند) . گلها همزمان با برگ ظاهر شده و عموماً در ماه اردیبهشت گل نر و ماده روی یک درخت تشکیل میشوند . گلهای نر با پوشش کرکدار قرمز مایل به قهوه ای به صورت شاتونهای کروی و به وسیله دم گلهای بلندی آویزان میگردند . گلهای ماده به صورت جفت و در یک گریبان فلسی قرمز مایل به قهوه ای محصور میشدند . میوه به صورت فندقه سه گوش و در یک گریبان زرد مایل به قهوه ای خاردار که در حدود 2 سانتیمتر قطر دارد محصور است که با چهار شکاف باز میشود . این راش بومی اروپای غربی ، مرکزی و جنوبی میباشد . سوئد جنوبی حد شمالی گسترش آن است . در اروپای جنوب شرقی راش ایرانی جایگزین آن میشود و در محل تماس این دو احتمالاً هیبرید آنها وجود دارد . راش در خاستگاه طبیعی خود تشکیل جنگلهای خالص و یا مخلوط را میدهد (به طور مثال جنگلهای راش و صنوبر) همیشه در یک منطقه نسبتاً مرطوب میرویند . در کوههای اروپا راش در ارتفاع حدود 1300 متر از سطح دریا دیده میشود (به نظر میرسد که هیبرید آن در ارتفاع حدود 2000 متر میباشد) . راش علاوه بر اینکه در احداث جنگل درخت با اهمیتی است بلکه از نطر طراحی ییلاقات در زیبایی چشم اندازها به خصوص در پارکهای بزرگ اهمیت زیادی دارد . کولتیوارهای زیادی از آن وجود دارد که احتمالاً بهترین نوع آن به راش قرمز یا مسی معروف است که از اوایل قرن هجدهم کاشته شده و در حال حاضر تحت نام cv.Atropunicea طبقه بندی شده است . بعضی وقتها نیز به نام P.sylvatica f.purpurea نامیده میشود .

[*FATIMA*]

انجیر خوراکی
Ficus
Ficus Carica L.
Fig
Moraceae
درخت بسیار کوچک یا درختچه ای کوچک و گسترده با تنه ای خمیده و پوستی صاف و خاکستری روشن با لکه های تیره میباشد . تاج آن درختچه مانند و در سنین بالاتر نامنظم و گسترده است . برگها تقریباً خزان کننده ، متناوب با 12-10 سانتیمتر طول و تقسیمات پنجه ای عمیق با 3 تا 5 لوب میباشند . علاوه بر طعم خوب میوه آن موضوع جالب توجه این درخت گلها و چگونگی تشکیل میوه آن است . بدین ترتیب که گل آذین اولیه در داخل نهبج مقعری تشکیل میشود که بعدها عمیق تر شده و سرانجام مانند کوزه ای گلهای نارس را دربرمیگیرد . گلهای منفرد به هم پیوسته و یشکیل توده واحدی را میدهند که پس از رسیدن به صورت میوه گروهی شامل فندقه های ریز میباشند که (میوه های واقعی) در داخل نهبج کوزه مانندی که سوراخی باریک در نوک آن پس از کامل شدن به وجود می آید تشکیل میگردند . همچنین همزیستی بین درخت انجیر و حشره کوچک پره بالی از جنس بلاستوفاگا جالب و بی نظیر است . این حشره قادر به گرده افشانی گلهای محصور در داخل نهبج گوشتی انجیر میباشد و این درخت بدون وجود حشره قادر به ادامه حیات نیست . انجیر احتمالاً بومی مدیترانه و آسیای غربی میباشد و از رمانهای خیلی قدیم کاشته شده است .

[*FATIMA*]

جنس زبان گنجشک (ون)
Fraxinus
Ash
زبان گنجشک ها درختی و اکثراً کهنسال هستند با برگهایی خزان کننده ، متقابل و مرکب تک شانه ای (به غیر از برخی کولتیوارها) و گلهایی که به صورت پانیکول مجتمع شدند و هرمافرودیت یا پلی گام میباشند . گلهای F.excelsior , F.angustifolia بدون گلپوش یا حداقل بدون گلبرگ و پلی گام هستند . جوانه های زمستانی هر دو گونه سیاه یا مایل به قهوه ای میباشند . گلهای F.ornus هرمافرودیت با گلبرگهای سفید و به صورت پانیکولهای پرگل و جوانه های خاکستری مایل به آبی هستند . جنس زبان گنجشک بسیار بزرگ است و شامل حدود 65 گونه است که در نواحی معتدل تمام نیکره شمالی گسترش دارند .
زبان گنجشک
Fraxinus excelsior L.
Common or European Ash
Oleaceae
درختی به ارتفاع 45-40 متر با تاجی گسترده و تنه ای راست و به قطر 100 سانتیمتر میباشد . پوست آن در ابتدا صاف و خاکستری که بعدها دارای شکافهای عمودی وسطی و رنگ خاکستری مایل به سیاه میشود . شاخه های جوان و یکساله ستبر و تنومند و راست ، خاکستری روشن تا مایل به سبز و با جوانه های زمستانی متقابل و سیاه مخملی مشخص و واضح میباشند . برخی از انشعابات کوتاه آن حالت خمیده و منحنی دارند . برگها از تعداد زیادی برگچه های بدون دمبرگ (13-9) تشکیل شدند . برگچه ها نیزه ای شکل ، بعضی وقتها تا 12 سانتیمتر طول دارند ، نوکدار و در حاشیه مضرس ، در سطح رو سبز تیره و در سطح زیر سبز روشن میباشند . در پاییز تغییر رنگ واضحی نمیدهند . معمولاً فقط مایل به خاکستری یا قهوه ای میشوند و یا هنگامیکه هنوز سبز هستند میریزند . گلهای پلی گام به صورت پانیکولهای متراکم و افراشته و بدون گلپوش میباشند . گلهای هرمافرودیت دارای دو پرچم مشخص با بساک قرمز رنگ و کلاله دو قسمتی هستند . گلهای نر فقط دارای پرچم و گلهای ماده دارای یک مادگی و تعدادی پرچم عقیم میباشند . گلها قبل از برگها و معمولاً در فروردین ظاهر میشوند .
برگها دیرتر از همه درختاان اروپایی ظاهر میشوند . میوه فندقه ، در حدود 10 میلیمتر طول با یک بال غشایی تخت به طول 3-2 سانتیمتر میباشد . تغییرات درون گونه ای این درخت در طبیعت زیاد نیست ولی مطمئناً تفاوتهایی در شکل برگ یا میوه آنها وجود دارد . به طور مثال واریته Pruhoniciana Klast دارای شکاف عمیق در بال میوه است که به صورت بال دو لپه میباشد . در کولتیوارها تفاوت بیشتر در شکل برگها وجود دارد ( به طور مثال cv.Diversifolia , cv.Hesse با برگهای ساده و تقریباً غیر منقسم و در کولتیوارهای cv.Aureovariegata , cv.Jaspidea ) با برگهای رنگارنگ و گوناگون .
این زبان گنجشک یک درخت بومی اروپاست و گسترش آن از طرف شمال تا اسکاندیناوی جنوبی و از طرف شرق تا اورال میباشد . درخت سارگاری است که در زمینهای پست تا نقاط کوهستانی میروید (بیش از 1000 متر از سطح دریا) با این وجود این درخت جنگلهای وسطح و مرطوبی که نزدیک به رودخانه باشد و خاکهای غنی و نمناک را ترجیح میدهد . حتی خاکهای اشباع شده را در جنگلهای مسطح تحمل میکند . این گونه یک درخت الواری با اهمیت و با چوب عالی میباشد .
Fraxinus angustifolia Vahl.
Narrow – leaved Ash
Oleaceae
درختی به ارتفاع 25-20 متر و با پوست خاکستری تیره میباشد که بعدها به صورت شبکه مانند شکاف میخورد . تنه راست ولی در نهایت کمی پیچ و تاب پیدا میکند . جوانه ها در انتهای شاخه های یکساله سیاه رنگ و یا قهوه ای مایل به ارغوانی میباشند . برگهای مرکب یک شانه ای و خزان کننده آنها از 7 تا 10 برگچه تشکیل شده است فقط گاهی ممکن است 5 عدد باشد (یا برعکس بیشتر باشد) . تخم مرغی – مستطیلی تا نیزه ای شکل با 7-5 سانتیمتر طول و در حاشیه مضرس تیز هستند . در سطح پشتی و در محل رگبرگ دارای کرک و باریکتر از زبان گنجشک معمولی است . گلها به صورت گروههای کوچک میباشند . بالهای فندقه ها نیزه ای و 4-3 سانتیمتر طول دارند . خاستگاه اصلی این زبان گنجشک در اروپای جنوبی ، شمال آفریقا و در غرب تا مرکز آسیا میباشد . از سال حدود 1800 کاشته شده است . F.oxycarpa که در اروپای جنوبی تا ایران میروید به نظر میرسد که یک تقسیم درون گونه ای از F.ongustifolia باشد .
زبان گنجشک گل
Fraxinus ornus L.
Manna Ash or Flowering Ash
Oleaceae
این زبان گنجشک درخت کوچکی با 15-8 متر ارتفاع و تاجی تخم مرغی پهن میباشد . پوست آن در ابتدا صاف و خاکستری و بعدها زبر و شکافدار میشود . جوانه های کرکدار آن روی شاخه های یکساله خاکستری مایل به آبی میباشند . برگهای مرکب تک شانه ای متقابل و خزان کننده آنها از 5 تا 8 برگچه مستطیلی تا تخم مرغی پهن با حاشیه مضرس و دمبرگ واضح و شخص تشکیل شدند . گلهای معطر آنها به صورت پانیکولهای پر گل هستند که معمولاً چهار پر و با جامی سفید مایل به کرم با 4 گلبرگ خطی میباشند . میوه به صورت فندقه بالدار و در حدود 2 سانتیمتر طول و با بالهایی بی نهایت باریک هستند . این زبان گنجشک بر روی دامنه های آفتابگیر و سنگی یا در جنگلهای مخلوط باز و عمدتاً در اروپای جنوبی و آسیای غربی رویش دارد . اسلواکی جنوبی و اروپای مرکزی حد شمالی گسترش آنها میباشد . این زبان گنجشک جزئی از جنگلهای بلوط گرمادوست را به خصوص بر روی مواد آهکی تشکیل میدهد .

[*FATIMA*]

جنس لیلکی
Gleditsia
Locust
لیلکی امریکایی
Gleditsia triacanthos L.
Honey or Sweet Locust or Three – thorned Acacia
Caesalpinaceae
درختی با 35 متر ارتفاع و تاجی گسترده و پهن یا تخم مرغی میباشد . پوست آن در ابتدا خاکستری تیره مایل به قرمز تا خاکستری – سیاه است که بعدها به صورت ورقه های بزرگی جدا میشود . خارهای قهوه ای براق ساده تا سه شاخه آن تا 10 سانتیمتر طول دارد و بر روی شاخه های یکساله و همچنین شاخه های قدیمی تر و اغلب بر روی تنه مشاهده میشوند . برگهای متناوب و خزان کننده آنها نامنظم و به صورت مرکب دو شانه ای یا تک شانه ای و اغلب با 25 سانتیمتر طول که متشکل از تعداد زیادی برگچه های (تا 30 عدد) صاف یا کنگره ای تیز سبز روشن میباشند . آنها در پاییز و قبل از ریزش به زرد طلایی تغییر رنگ میدهد . گلهای هرمافرودیت یا پلی گام آنها همزمان یا بعد از برگ و معمولاً در خرداد ظاهر میشوند . آنها مایل به سبز با ساختمانی مشابه با گیاهان خانواده پاپیلیوناسه و دم گل آذین کوتاه با طول تقریبی 5 سانتیمتر و به صورت خوشه های افراشته میباشد . میوه ها تخت و به صورت نیام قهوه ای مایل به بنفش و برخی اوقات تا 20 سانتیمتر طول و 3 سانتیمتر عرض تعداد زیادی دانه های تخم مرغی شکل هستند . این لیلکی بومی امریکای شمالی در منطقه ای بین پنسیلوانیا ، نبراسکا ، تگزاس و میسوری میباشد . از سال حدود 1700 کاشته شده است . در اروپا فقط در نواحی گرم مشاهده میشود . رویش آن در پارکها موجب ایجاد کولتیوارهای متعدد یا تغییراتی مانند اشکال بدون خار آن میشود .

[*FATIMA*]

جنس سنجد تلخ
Hippophae
سنجد تلخ
Hippophae rhamnoides
Sea Buckthorn
Elaeagnacea
درختچه یا درخت بسار کوچکی است که حداکثر ارتفاع آن به 6 متر میرسد . شاخه ها خاردار و پوست آن از کرکهای ستاره ای نقره ای یا قهوه ای برنزی رنگ پوشیده شده است . سیستم ریشه ای آن توسط انشعابات زیرزمینی توسعه مییابند به این معنی که گیاه گسترده میشود (همین موجب تثبیت خاکها میشود) برگها خزان کننده ، متناوب ، خطی – نیزه ای ، در حدود یک سانتیمتر عرض و 6 سانتیمتر طول ، صاف ، بدون کرک یا در سطح رویی کرکدار و در سطح زیر با کرکهای نقره ای یا برنزی رنگ میباشند . درختی است دوپایه با گلهای نر و ماده ای که روی پایه های متفاوت تشکیل میشود . گلهای نر به صورت سنبله های محوری و گلهای ماده به صورت خوشه های کوتاه هستند . محور گلهای ماده در سال بعد از افتادن میوه و ریزش گلهای نر خاردار میشود . میوه ها سته مانند و قرمز نارنجی و غنی از ویتامین C میباشند . گلها قبل از برگ در اسفند تا فروردین ظاهر میشوند . خاستگاه اصلی این گیاه در اروپای جنوبی و غربی و گسترش آن از قفقاز تا آسیای شرقی میباشد . این درخت در خاکهای نمناک و همچنین خشک ، شنی و همینطور در شکاف صخره ها و از ارتفاع پایین تا بالا رویش دارد . این گونه به خاطر میوه اش از زمانهای قدیم کاشته شده است . برخی از کولتیوارهای ماده آن از نظر چشم انداز و زیبایی بسیار بااهمیت میباشند و در برخی کشورها مانند هلند به تعداد زیاد در گلخانه نگهداری میشوند .

[*FATIMA*]

جنس خاس
Ilex
Holly
Ilex aquifolium L.
English or Common Holly
Aquifoliaceae
خاس درخت کوچکی است که ارتفاع متوسط آن حدود 6 متر میباشد و خیلی به ندرت به بیش از 15 متر میرسد . پوست آن صاف و خاکستری با لکه هایی برنزی رنگ است که با افزایش سن زبر و ناصاف میشود . در درختان جوان تاج مخروطی است که بعدها نامنظم و انبوه میشود . برگهای همیشه سبز آن متناوب ، چرمی ، تخم مرغی و در حاشیه دارای دندانه های خارمانند هستند . طول آنها 8 سانتیمتر و در سطح رو سبز تیره براق و در سطح زیر سبز مات و روشن میباشند . آنها حتی تغییرپذیری را روی یک درخت هم نشان میدهند . خصوصیات شاخ و برگ آنها نیز تحت تأثیر عوامل بیرونی قرار میگیرد (سایه یا نور خورشید) . گلها (اردیبهشت – خرداد) مایل به سفید ، منظم ، چهار پر ، معطر ، بدون دمگل و به صورت گروهی یا منفرد بر روی محور برگها قرار میگیرند و اغلب پلی گام میباشند . هرچند که گلهای نر و ماده بر روی درختان جدا رشد میکنند . میوه ها قرمز ، شفت با پایک کوتاه و در حدود 8 میلیمتر قطر با 2 تا 4 دانه میباشند . این درخت بومی اروپاست و فقط یکی از گونه های جنس بزرگی است که در حدود 400 گونه دارد . از سواحل غربی نروژ و بریتانیای کبیر (به غیر از اسکاتلند شمالی) در غرب و جنوب اروپا ، بخشی از شمال آفریقا تا آسیای صغیر و ایران رویش دارد . عموماً به عنوان درخت سایه گستر محبوب گیاهان زیر رست میباشد . از قرنها پیش کاشته شده و در انگلستان و امریکا برای کریسمس تزئین میشود ولی با این وجود به نظر نمیرسد که جزء رسم قدیمی برای آویختن گیاه دارواش باشد . کاربرد درخت خاس در کریسمس در جزایر انگلیس تا زمان ورود رومیها مطرح بود که البته رسمها و سنتهای جشنهای خاص روزهای دسامبر را دوست داشتند اما تا زمان ظهور مسیحیت این یک رسم ثابتی نشد . هرچند که تا حدودی به خرافات پیوست . امروزه از خاس به عنوان پرچین های کوتاه در بسیاری از مناطق زراعی انگلیس استفاده میشود . تغییرات زیادی که از نظر شکل و رنگ آمیزی برگها دارد موجب نامگذاری بیش از صد کولتیوار برای آن شده است .

[*FATIMA*]

جنس گردو
Juglans
Walnut
فقط یک گونه از جنس گردو بومی اروپا میباشد :J.regia دو گونه دیگری که اغلب در اروپا کاشته میشوند بومی امریکای شمالی است . گردوی خوراکی تنها گونه ای است که برگهای مرکب آن از برگچه هایی با حاشیه صاف تشکیل شده است . دو گونه امریکایی دیگر برگچه هایی با حاشیه دندانه ای یا مضرس دارند . میوه گردوی سیاه (J.nigra ) بدون کرک یا کرکدار و به طورت منفرد یا گروهی میباشند . میوه های J.Cinerea دارای کرک های چسبناک و به صورت گروه های خوشه ای قرار گرفتند و درون بر میوه آنها تخم مرغی – مستطیلی با شیارهای زبر و خشن و مشخص میباشد . ساختمان میوه همه گونه های گردو نسبتاً غیر عادی هستند . میوه یک آکن میباشد که در یک پوشش گوشتی معطر محصور شده است . این پوشش خارجی زمان رسیدن میوه سیاه رنگ میشود . پوست گردو (درون بر) بسیار سخت و چوبی است اما هنگام رویش به صورت دوکفه خود به خود از هم باز میشود . مغز گردو همان دانه واقعی آن است .
گردو
Juglans regia L.
Common walnut
Juglandaceae
گردو عموماً درخت بلندی نیست (جداکثر 25 متر) اما همیشه دارای تاج پهن و گسترده میباشد با شاخه هایی که از یک تنه استوانه ای نسبتاً کوتاه منشعب شده است . پوست آن صاف و خاکستری روشن که بعدها شکاف های عمودی و شیارهای کم عمق پیدا میکند . برگهای شاخه های یکساله نسبتاً ضخیم ، خزان کننده ، متناوب ، مرکب تک شانه ای فرد و از 5 تا 9 برگچه تشکیل شده که در حدود 30-20 سانتیمتر طول دارند (خیلی به ندرت تا 45 سانتیمتر) برگچه انتهایی همیشه از همه بزرگتر میباشد . برگها عموماً سبز مات با رگبرگ های متمایل به زرد در سطح زیرین که در هنگام له شدن بسیار معطر هستند . تغییر رنگ آنها در پاییز بسیار نامحسوس است . معمولاً برگها زمانیکه هنوز سبز هستند میریزند و بعد از افتادن به قهوه ای تغییر رنگ میدهند و به کندی تجزیه میشوند . گلها تک جنس و گل نر و ماده هردو بر روی یک درخت میباشند . گلهای ماده منفرد یا در گروه های چند تایی در انتهای شاخه های یکساله قرار دارند . آنها فقط چهار قطعه پوششی ، یک براکته ئول فنجانی شکل و کلاله دو تایی وکاملاً گسترده دارند . معمولاً از فروردین تا اردیبهشت صدمه میبینند . تعیین خاستگاه طبیعی گردو بسیار مشکل میباشد زیرا بشر از این درخت از زمانهای بسیار قدیم استفاده میبرده است . به عنوان مثال رومی های باستان خاستگاه طبیعی آن را بسیار گسترده عنوان کردند . آنها معتقد بودند که قلمرو آن از بالکان و نواحی پایینی رودخانه دانوب تا هیمالیا میباشد . گردو یک درخت گرمادوست است که به نور زیادی احتیاج دارد . ارزش آن فقط به خاطر میوه اش نیست بلکه برای مرغوبیت بالای چوب آن نیز میباشد . کولتیوارهای زیادی از آن را برای استفاده پرورش میدهند .
گردوی سیاه
Juglans nigra L.
Black walnut
Juglandaceae
گردوی سیاه درختی است اغلب با 40 متر بلندی و با تاجی پهن و تنه ای ضخیم (تا 200 سانتیمتر قطر) میباشد . پوست آن در ابتدا خاکستری تیره که بعدها خاکستری تیره مایل به سیاه و با شیارهای عمودی باریک و کم عمق (برخی اوقات مشبک) است . شاخه های جوان و یکساله ، ضخیم و با کرک های خاکستری رنگی پوشیده شدند . برگهای خزان کننده ، متناوب و مرکب تک شانه ای فرد آن ها تا 50 سانتیمتر طول دارند و عموماً از 15(حداکثر 23 عدد ) برگچه تخم مرغی – نیزه ای با نوک باریک و حاشیه ای مضرس تیز تشکیل شده اند . بزرگترین برگچه ها معمولاً در قسمت میانی برگ میباشند . در برخی برگها ، برگچه انتهایی وجود ندارد و بنابراین به صورت شانه ای زوج ظاهر میشوند . دوره گلدهی آنها در ماه اردیبهشت است . گلهای نر بر روی شاخه های سال گذشته تشکیل میشوند و به صورت شاتون های ضخیم سبز روشن تا زرد و با 12 سانتیمتر طول میباشد . گلهای ماده سبز – خاکستری هستند و در گروههای 2 تا 5 تایی و در انتهای شاخه های یکساله ظاهر میگردند . پوشش گوشتی روی میوه ها نسبتاً نازک است و سریعاً خشک و چروکیده شده و به صورت پوست گردو درمی آید که بعدها ضخیم شده و چون از مواد بسیار عالی ساخته شده برای تزئینات طبیعی به کار میرود (برخلاف سایر گروه ها که دارای شیارهای سطحی هستند در این مورد شیارهای بزرگ و زیادی وجود دارد که سطح گردو را زینت میدهد) . گردوی سیاه بومی امریکای شمال شرقی ، از ماساچوست تا قلوریدا و از طرف غرب تا مینسوتا و تکزاس میباشد . این درخت معمولاً در دره های رودخانه ای و جنگلهای با زمین های سیلابی رشد میکند . از سال حدود 1656 (یا 1686 ) کاشته شده است . در اروپا فقط به عنوان زینت در پارکها کاشته نمیشود بلکه به عنوان یک درخت جنگلی نیز به شمار میرود . تنوع و تغییرپذیری آن زیاد نیست و فقط تعداد کمی کولتیوار دارد .
Juglans cinerea L.
Butternut
Juglandaceae
درخت متوسطی (کمتر از 25 متر ارتفاع) با تنه ای نه خیلی ضخیم و تاجی گسترده و پهن میباشد . پوست آن در ابتدا خاکستری تیره ، بعدها فقط دارای شکافهای سطحی و شیارهای تیره و روشن میشود . شاخه های جوان ، ضخیم و با کرک های غده ای پوشیده شدند . برگهای خزان کننده متناوب و مرکب تک شانه ای فرد آنها که ممکن است خیلی طویل باشند (حتی 70 سانتیمتر) از 17-15 برگچه بیضی شکل و نوک تیز و با حاشیه مضرس تشکیل شدند که بیش از 12 سانتیمتر طول دارند و در هر دو طرف پوشیده از کرک میباشند . گلهای نر تشکیل شاتون را میدهند . گلهای ماده به صورت سنبله های انتهایی نسبتاً کوچک هستند که از 5 تا 8 گل تشکیل شدند . میوه به طور مشخص نوکدار ، تخم مرغی و دارای شیارهای عمیق میباشد . این درخت در جنگلهایی با زمینهای سیلابی و اطراف تپه ها در دره های رودخانه ای از زمین های پست تا دامنه های کوه در شمال شرقی امریکا از نیوبرونسویک تا جورجیا و غرب تا داکوتا و آرکانزاس رویش دارد . در اروپا از سال 1633 و اما در اروپای مرکزی فقط از سال 1835 کاشته شده است . درختی است که خیلی سریع با محیط سازش پیدا میکند و بنابراین در بسیاری از نقاط اروپا سریعاً تکثیر مییابد . در ابتدا فقط در پارکها و باغات گیاه شناسی کاشته میشد اما ثابت شده که با محیط های شهری نیز سازش خوبی دارد . با این وجود تاج آن برای کنار خیابانها بسیار پهن و بزرگ میباشد و مشکل دیگری که وجود دارد این است که میوه هایش روی زمین خیابان پخش میشود حتی اگر این امر موقتی و زودگذر باشد .
Laburnum
Laburnum anagyroides Med.
Common Laburnum or Golden Rain
Fabaceae
درختچه ای بزرگ یا درختی کوچک با چندین تنه میباشد ، 8-5 متر ارتفاع دارد و اغلب با شاخه هایی آویخته و تاجی نامنظم است . پوست آن خاکستری مایل به سبز و برای مدت های طولانی صاف میباشد ولی بعدها کمی زبر و خشن میشود . شاخه های جوان و یکساله دارای کرک های خاکستری – نقره ای میباشند ولی شاخه های قدیمی قهوه ای رنگ و بدون کرک هستند . برگها خزان کننده ، متناوب ، سه برگچه ای (شبدرمانند) شامل سه برگچه بیضی – تخم مرغی با 3 تا 8 سانتیمتر طول که در سطح زیرین با کرک های نقره ای پوشیده شده است . گلهای هرمافرودیت آن در اردیبهشت تا خرداد بعد از برگها و به صورت خوشه های طویل و آویزان با بیش از 30 گل (باران طلایی) ظاهر میشوند . جام زرد طلایی رنگ با لکه قهوه ای روی درفش آن میباشد . میوه نیام تخت و با 8-5 سانتیمتر طول که از کرک های ریزی پوشیده شده است . این درخت بومی جنوب و جنوب غربی اروپا میباشد و از سال 1560 کاشته شده است . اخطار ! تمام قسمتهای گل سمی میباشد .
Laburnum alpinum (Mill.) Bercht . et Presl
Scotch Laburnum
Fabaceae
این درخت بومی اروپای جنوبی بوده و در بسیاری از خصوصیات مشابه با گونه قبلی میباشد . اما اختلافاتی هم در برگهای بزرگتر ، شاخه های بدون کرک و همچنین نیام آن وجود دارد . گلها حدود 20 روز دیرتر از گونه قبلی و در اواخرماه ظاهر میشوند . کاشت این درخت از سال 1596 رایج یافته است . چندین کولتیوار که از نظر شکل و رنگ برگچه ها با هم تفاوت دارند از این دو گونه به وجود آمدند .