گیاهانی که باعث مسمومیت در دامها میشوند

[*FATIMA*]

نام علمی : Astragalus hamosus
نام انگلیسی : columbine
نام فارسی : آکلیل الملک ، ناخنک

اکلیل الملک گیاهی یک ساله به بلندی 25-20 سانتیمتر است . برگهای آن دارای 12-7 جفت برگچه بیضی شکل است که سطح فوقانی آنها کاملاً بی کرک و سطح تحتانی پوشیده از کرک است . گل آذین خوشه ای متراکم ، دمگل واژگون و گلها به رنگ سفید یا زرد میباشند . میوه ی آن نیام به طول 4-2 سانتیمتر و عرض 3/0 سانتیمتر و استوانه ای است که حاوی 25-20 دانه میباشد .
اکلیل الملک حاوی ترکیبات نیترو است که مهمترین آنها میسروتوکسین میباشد . مقدار این ترکیبات در برگ گیاه 11-10 میلی گرم در گرم اعلام شده است . در بین دامها ، گاوها از حساسیت بیشتری نسبت به مسمومیت با ترکیبات نیترو برخوردار هستند .
در شکل حاد مرگ دامها در عرض 3 ساعت بعد از بروز نشانه ها رخ میدهد ، ولی در مواردی نیز روند بیماری تا 24 ساعت طول میکشد . در شکل مزمن مسمومیت ، کاهش وزن ، ژولیدگی پوشش خارجی ، ریزش از بینی ، عدم تحمل تمرین ، دیسترس تنفسی همراه با خرناس ، کشیدن اندامهای حرکتی خلفی روی زمین ، عدم تعادل همراه با درجاتی از فلجی خلفی ، کوری موقت و ریزش بزاق دیده میشود . مدت بیماری چند ماه ممکن است طول بکشد .به دنبال بروز استرس نیز مرگ ناگهانی در دامهای مبتلا ممکن است رخ دهد .
تهیه و تنظیم : سایت علمی نخبگان جوان

[*FATIMA*]

نام علمی : Atriplex canescens
نام انگلیسی : saltbush
نام فارسی : سلمکی سفید ، بوته شور سفید

سلمکی سفید گیاهی چند ساله به بلندی 40 تا 200 سانتیمتر است . شاخه های آن تنک یا انبوه در تمام طول چوبی با ساقه های راست ، نسبتاً ضخیم و با کرک های فلسی خاکستری است . برگها بدون دمبرگ ، خطی - قاشقی تا مستطیلی باریک به طول 1 تا 5 سانتیمتر هستند . گیاه دوپایه و یا به ندرت یک پایه است .
این گیاهان حاوی سلنیوم میباشند . میزان سلنیوم ، در این گیاهان گاهی تا 1500 ppm میرسد و منجر به نارسایی تنفسی ، شوک و مرگ دامهای مبتلا میشود . نشانه های درمانگاهی شکل حاد مسمومیت شامل دیسترس تنفسی شدید ، بی قراری ، بی اشتهایی کامل ، ریزش بزاق ، اسهال آبکی ، تب ، افزایش ضربان قلب و گامهای غیرعادی است که به دنبال این علائم دام از پا افتاده و در عرض مدت کوتاهی تلف میشود .
در شکل مزمن مسمومیت با سلنیوم که بیشتر دیده میشود و قبلاً به آن بیماری قلیایی و گیجان کور گفته میشد ، تظاهرات درمانگاهی به صورت لاغری ، بی حالی ، پوشش خارجی خشن ، عدم سرزندگی ، لنگش و سختی در راه رفتن است . در گاو و تک سمی ها ریزش موهای دم رخ میدهد که به آن بیماری دم شلنگی گفته میشود . در خوک ، بز و اسب کچلی عمومی ممکن است به دنبال ریزش موهای بدن مشاهده گردد . غیر طبیعی شدن سم ها به شکل تورم نوار تاج سم ، ترک خوردن عمیق سم ها ، و در مواردی جدا شدن و افتادن آنها نیز اتفاق می افتد .
تهیه و تنظیم : سایت علمی نخبگان جوان

[*FATIMA*]

نام علمی : Atropa belladonna
نام انگلیسی : deadly nigthtshade
نام فارسی : شابیزک غاش غاشی

شابیزک گیاهی چند ساله و پایا است که بلندی آن به 5/0 تا 5/1 میرسد و معمولاً در مکانهای مرطوب و سایه دار بر روی خاکبرگ درختان و یا در زمین های آهکی به صورت وحشی و خودرو میروید . این گیاه دارای ریشه ای گوشتی ، دراز و منشعب به رنگ حنایی و ساقه ی استوانه ای و پوشیده از تار است که در انتها دارای تقسیمات دوتایی یا سه تایی است . برگها جفت ، بیضی و نوک تیز هستند و همیشه یک برگ بزرگ در کنار برگ کوچک واقع میشود . گلها بزرگ و منفرد بوده و جام گل آن قهوه ای - چرک یا مایل به بنفش و به صورت استوانه ای است . میوه ی گیاه به بزرگی گیلاس است که در ابتدا سبزرنگ بوده و پس از رسیدن قرمز سیاه رنگ میشود و دانه ها نیز کوچک و تیره رنگ هستند .
شابیزک دارای آلکالوئیدهای تروپان بوده که دارای خواص پاراسمپاتولیتیک بوده و ترشح غدد بزاقی ، عرق و برنشها و نیز حرکات دستگاه گوارش را مهار مینماید و از طرفی موجب شل شدن مثانه ، رحم و مثانه میشوند . همچنین در دوزهای بالا موجب تحریک سیستم اعصاب مرکزی میشوند .
در صورت بلع مقدار کافی از گیاه توسط دامها ، نشانه های بی قراری ، لرزش ، اتساع مردمک ، کوری ، تشنج ، حرکات دیوانه وار و از پاافتادگی بروز میکند . در کالبدگشایی دامهای تلف شده ضایعه ی قابل توجهی مشاهده نمیشود . در دامهای مسموم آتروپین به میزان زیادی از ادرار دفع میشود و چکاندن چند قطره از ادرار آنها در چشم حیوانات آزمایشگاهی مانند خرگوش موجب اتساع شدید مردمک میشود .
تهیه و تنظیم : سایت علمی نخبگان جوان

[*FATIMA*]

نام علمی : Avena sativa
نام انگلیسی : oat
نام فارسی : یولاف ، جو دوسر

یولاف گیاهی علفی و یکساله به بلندی 5/0 تا 1 متر و گاهی بیشتر است . میوه ی آن به شکل خوشه و سنبله غیرفشرده است در هر سنبله سه گل دارد . گلهای دو طرف بارور میشوند . دانه گیاه در غلافی دارای دوسر قرار میگیرد .
یولاف میتواند حاوی نیترات به مقدار سمی باشد و از این نظر یکی از گیاهان با اهمیت در ایجاد مسمومیت با این ترکیب محسوب میشود . همچنین در آفریقای جنوبی نوعی بیماری در ارتباط با چرای بزها و گاوها بر روی یولاف سبز توصیف شده است که مشخصه های آن حساسیت به نور ، اسهال و مرگ در بزها و اسهال و کاهش تولید شیر در گاوها بوده میباشد . در دامهای تلف شده از شکل تجربی بیماری نکروز مخاط پیش معده ها و پرخونی و خونریزی در شیردان یافت شده است .
تهیه و تنظیم : سایت علمی نخبگان جوان

[*FATIMA*]

نام علمی : azadirachta indica
نام انگلیسی : nimb
نام فارسی : چریش ، سنجد تلخ ، زیتون وحشی

چریش درختی به بلندی بیش از 10 متر با برگهای بزرگ و مرکب از برگچه های متعددی (5 تا 7 عدد) است که بومی هند و مالزی است . برگها سبز و کناره های آن دارای بریدگی و شبیه دندانه ی نامنظم مانند برگ زبان گنجشک است . دانه له شده این گیاه به طور ملایم بوی سیر میدهد و به سهولت تخمیر میشود .
تجویز برگهای سبز و خشک شده درخت در بزها برای مدت هشت هفته موجب کاهش وزن ، بی اشتهایی ، ضعف و اسهال شده است و در دوزهای بالاتر نشانه های عصبی مانند لرزش و عدم تعادل جلب توجه کرده است .
در کالبد شکافی دامها نیز درجات متنوعی از خونریزی ، پرخونی و دژنراسیون در کبد ، کلیه ها ، ریه ها ، دوازده و مغز و دژنراسیون لوله های سمی نی فروس مشاهده شده است .
تهیه و تنظیم : سایت علمی نخبگان جوان

[*FATIMA*]

نام علمی : Bata vulgaris
نام انگلیسی : beet
نام فارسی : چغندر قند

چغندر گیاهی چند ساله با برگهای پهن چین دار و سبز تیره است که مستقیماً از ریشه خارج میشوند . ساقه ی گل دهنده در سال دوم به گل مینشیند و میوه میدهد . میوه های آن در اطراف شاخه گل دهنده میرسد و در هر میوه چند دانه وجود دارد .
برگهای چغندر حاوی اسید اگزالیک است و در مواردی مسمومیت با این ماده به علت تغذیه از برگهای تازه گیاه دیده میشود . علاوه بر این ، برگهای گیاه دارای گلیکوزیدها و ساپونین های تحریک کننده است که اثرات آنها به دنبال خوردن گیاه ممکن است ظاهر شود . ریشه گیاه نیز در فصول معینی از سال حاوی ترکیبات آمید بوده و موجب اختلالات گوارشی میشود . همچنین سوء هضم ناشی از تولید زیاد اسید لاکتیک در گوسفند به دنبال تفذیه از ریشه چغندر گزارش شده است .
چغندر میتواند حاوی نیترات به مقدار سمی نیز باشد و مسمومیت با آن در گوسفند و گاوهایی که از چغندر خام تغذیه کرده اند ، مشاهده شده است . در بین دامها اسب حساسیت ویژه ای نسبت به مسمومیت با چغندر قند دارد . در این مورد نشانه های مسمومیت شامل بی قراری ، سردی انتهای بدن ، شیهه کشیدن بی مورد ، ریزش بزاق ، عدم توانایی بلع غذا و آب میباشد .
تهیه و تنظیم : سایت علمی نخبگان جوان

[*FATIMA*]

نام علمی : Brassica napus
نام انگلیسی : swedish turnip
نام فارسی : کلزا

کلزا گیاهی یک ساله است . گلهای آن زردرنگ بوده و هر کدام چهار کاسبرگ دارند . برگهای آن عاری از کرک میباشند . میوه نیز وضع فاصله دار از ساقه دارد .
کلزا یکی از منابع مسمومیت با نیترات در دامها محسوب میشود . مسمومیت با نیترات همراه با مرگ و میر در گاوهای شیری به دنبال تغذیه از کلزای نارس گزارش شده است . در این مورد میزان نیترات گیاه 12 درصد اعلام شده است . حساسیت به نور اولیه به دنبال تغذیه از کلزا در گوسفند گزارش شده است . همچنین شواهدی از ادم و آمفیزم حاد ریوی در کالبدشکافی و هیستوپاتولوژی دامهای مبتلا مشاهده شده است .
تغذیه از کلزا ، در طیور هم اثرات مضر متنوعی را موجب میشود که شامل گواتر ، کاهش رشد ، کاهش تولید تخم ، بدمزه شدن طعم تخم مرغ ، بدمزه شدن گوشت و خونریزی در کبد است . همچنین کلزا در بوقلمون ها میتواند موجب فیبروز کبد شود . تغذیه ی غازها از جیره حاوی اسید اروسیک ناشی از کلزا نیز کاهش رشد ، میزان مرگ و میر بالا ، هیدروپریکارد و ضایعات کبد ، قلب ، عضلات اسکلتی و طحال را به دنبال داشته باشد .
تهیه و تنظیم : سایت علمی نخبگان جوان

[*FATIMA*]

نام علمی : Brassica oleracea
نام انگلیسی : wild cabbage
نام فارسی : کلم

کلم گیاهی است یک و دو ساله ، برگهای آن پهن ، ناصاف ، موج دار و سبز یا سفید است . این گیاه دارای واریته های متعددی است که برخی از آنها ساقه دار بوده ولی تعدادی بدون ساقه و پر برگ هستند . میوه آن دراز و باریک با دو سر نوک تیز است که دانه ها در آن قرار گرفته اند .
کلم حاوی SMCO است . در بین دام های مختلف فقط نشخوارکنندگان به دنبال تغذیه از گیاهان حاوی SMCO نشانه های مسمومیت با این ماده را نشان میدهند . در شکمبه ی این دامها SMCO توسط میکروارگانیسم ها متابولیز شده و به دی متیل دی سولفید که یک ماده همولیتیک است به وجود می آید . این متابولیت توکسیک از دیواره شکمبه جذب و وارد خون میشود .ادامه ی این روند موجب تعییرات برگشت ناپذیر در هموگلوبین و نیز ترسیب آن به گلبول های قرمز حاوی اجسام هنس توسط طحال از گردش خون خذف میشوند .
نشانه های درمانگاهی در موارد حاد 8 تا 10 روز بعد از شروع تغذیه از کلم به صورت هموگلوبینوری ظاهر میشود . به دنبال رخداد هموگلوبینوری ، ضعف ، رنگ پریدگی مخاطات ، زردی ملایم ، تاکی کاردی و افزایش مختصری در تعداد و عمق تنفس دیده میشود . بسیاری از موارد بیماری با اسهال همراه است . درجه حرارت بدن نیز ممکن است نرمال یا کمتر از آن باشد . در صورت عدم درمان مؤثر ، مرگ و میر دامهای مبتلا متداول است و دامهای نجات یافته نیز دوره نقاهت طولانی مدت دارند ، به طوری که هماتوکریت تا هفته هشتم نیز به وضع نرمال برنمیگردد . مواردی از مسمومیت نیز ممکن است به صورت کم خونی تحت درمانگاهی رخ داده و جلب توجه نکند ولی با کاهش رشد دامها همراه میگردد . علاوه بر این در موارد خیلی شدید نیز مرگ ناگهانی بدون اینکه نشانه های درمانگاهی دیده شود رخ میدهد .
در کالبد شکافی دامهای تلف شده ، زردی ، خون رقیق و آبکی ، پرخونی کلیه ها و تغییر رنگ آنها به قهوه ای متمایل به سیاه ، تورم طحال و پرخونی کبد با ظاهری لوبوله ، یافت میشود و در هیستوپاتولوژی نیز هموسیدروز وسیع و نواحی نکروز در کبد وجود دارد .
تهیه و تنظیم : سایت علمی نخبگان جوان

[*FATIMA*]

نام علمی : Buxus sempervirens
نام انگلیسی : common box bush
نام فارسی : شمشاد ، کیش

کیش درختچه ای است زیبا به بلندی متوسط 5/1 متر که در نواحی مساعد به 6 تا 7 متر نیز میرسد . شاخه های آن منشعب و فراوان ، برگها تخم مرغی پهن و دراز و متقابل بوده ، چرمی و بسیار بادوام هستند . گلها بدون دمگل هستند و به طور دسته ای طوری مجتمع میشوند که در هر دسته گلهای نر در طرفین و گلهای ماده در وسط و انتها قرار میگیرند . به دنبال تابش نور و گرمای خورشید بر برگهای این درختچه بوی نامطبوعی از آنها استشمام میشود .
کیش حاوی آلکالوئیدهای استروئیدی است . این آلکالوئیدها مسمومیت زایی گیاه را باعث میشوند و در تمام قسمت های آن به خصوص برگها و پوست یافت میشوند . دامهای مختلف نسبت به این سموم حساس هستند و زمانی که مقدار کافی از این گیاه توسط آنها خورده شود مسمومیت رخ میدهد . بکارگیری سرشاخه های تازه کیش به عنوان بستر در جایگاه ، چنین شرایطی را فراهم مینماید . مسمومیت با این گیاه در تک معده ایها ، اسب و خوک گزارش شده است .
در موارد مسمومیت با این گیاه گاستروآ؟نتریت و اسهال دیده میشود که بیشتر با دل درد و عدم تعادل همراه است در مواردی اسهال خونی و استفراق مشاهده شود . علاوه بر این پرخونی ریه ها ، اختلال تنفسی و تشنج نیز از نشانه های مسمومیت بوده و مرگ در اثر خفگی رخ میدهد .
تهیه و تنظیم : سایت علمی نخبگان جوان

[*FATIMA*]

نام علمی : Calotropis procera
نام انگلیسی : bow string hemp
نام فارسی : استبرق ، عقدا

استبرق درختچه ای است که بلندی آن به 3 تا 4 متر میرسد و دارای شاخه های شخیم پر از شیرابه سفیدرنگ است . پوست آن متمایل به قرمز و شاخه های جوان آن نیز پوشیده از کرک است . برگها پهن و بدون دمبرگ با قاعده قلبی شکل و تا حدی گوشتی هستند . گلهای گیاه بزرگ و به رنگهای گلی ، سفید ، ارغوانی و قرمز دیده میشوند . میوه تخم مرغی شکل است و وقتی شکافته میشود از آن تارهایی شبیه به تار ابریشم یا حریر بسیار نرم که در واقع کاکلهای دانه های گیاه میباشند ، خارج میگردند .
استبرق حاوی گلیکوزیدهای قلبی کیباشد که عمدتاً در شیره گیاه یافت میشوند و در ساقه ، برگ و ریشه نیز وجود دارند . این گلیکوزیدها بسیار سمی بوده و سریع روی قلب عمل مینماید . شیره سفیدرنگ گیاه هم اثرات سوزاننده روی غشاهای مخاطی و پوست دارد . اسب نسبت به مسمومیت با این گیاه بسیار حساس است . در این موارد ، علائم عصبی ، تکرار ادرار ، کف آلود بودن دهان ، دیس پنه و اسهال از نشانه های اصلی در دامها بوده و پرخونی و ضایعات هموراژیک در بافت های مختلف بزهای تلف شده ، مشاهده شده است .
تهیه و تنظیم : سایت علمی نخبگان جوان